Linggo, Abril 30, 2023

Ang luto ni misis

ANG LUTO NI MISIS

anong sarap ng luto ni misis
na ginisang hipon at kamatis
kapara'y pagsintang anong tamis

kaya aking gutom ay natanggal
sa buong maghapon ay tumagal
tanda ng totoong pagmamahal

tila ako'y nasa alapaap
ng aking mga pinapangarap
na buhay na'y di aandap-andap

ika nga, busugin mo ang sinta
alamin mo ang kanyang panlasa't
tatagal ang inyong pagsasama

ah, salamat sa ginisang hipon
na kung himbing ka'y mapapabangon
upang malasap ang sarap niyon

- gregoriovbituinjr.
04.30.2023

Paalala sa bathroom

PAALALA SA BATHROOM

ang bathroom ay tiyaking malinis
tanggalin ang kalat sa lababo
bawat dumi'y tiyaking maalis
at i-flash lagi ang inidoro

tulong mo na iyon sa kasama
mga habiling kaya't madali
upang maayos ang opisina
upang kalinisa'y manatili

papasukin mo ba pag mapalot?
dahil di nagbuhos ang gumamit?
maaasar sa panghi at bantot?
di naglinis ang pabaya't sutil?

nakapaskil: Let's keep this Bathroom "Clean"
wow! ang sinabihan pa'y Gentlemen!
payong iyan ba'y di kayang gawin?
Gentlemen, iyan ba'y kayang sundin?

- gregoriovbituinjr.
04.30.2023

* litratong kuha sa isang opis

Mahabang manggas, sumbrero't tubig sa Mayo Uno

MAHABANG MANGGAS, SUMBRERO'T TUBIG SA MAYO UNO

bilin sa lalahok sa Mayo Unong papalapit
magsuot ng sumbrero't manggas, magdala ng tubig
papalo na raw ng fifty degrees Celsius ang init
baka sa matinding init, ma-heat stroke, mabikig

pampalit na tshirt at bimpo'y magdala rin naman
bakasakaling sa pawis, likod ay matuyuan
labanan ang heat stroke, isipin ang kalusugan
sabihan din natin ang ating mga kasamahan

nawa'y maging matagumpay ang ating Mayo Uno
pati na ang pagsama-sama ng uring obrero
sana bilin sa init ay mapakinggang totoo
lalo na't nasa climate emergency na ang mundo

taospusong pagpupugay sa Uring Manggagawa! 
bati'y taaskamao sa Hukbong Mapagpalaya!

- gregoriovbituinjr.
04.30.2023

Sabado, Abril 29, 2023

Nag-aaway o naglalaro?

NAG-AAWAY O NAGLALARO?

nag-aaway ba o naglalaro ang mga kuting?
o pinapakita sa bawat isa'y paglalambing?
pinanood ko sila noong ako'y bagong gising
kaya binidyo ko silang mga anak ni Muning

nanggigigil kaya sila kaya nagkakalmutan?
o sa isa't isa'y talaga nang nakukulitan?
di ba sila nag-aaway kundi nagbibiruan?
minsan mga magkakapatid ay talagang ganyan

baka sila'y nagsasanay paano magkarate
naglalaro lamang sila't naglalambing, mabuti
dapat lang, magkakapatid naman ang mga ire
nakatuwaan ko lang ibidyo sila, kyut kasi

- gregoriovbituinjr.
04.29.2023

* ang bidyo ay mapapanood sa: https://fb.watch/kcUHTbspc9/

Kwentong kuting

KWENTONG KUTING

hayaan mong magkwento ako ng kuting at pusa
lalo't magkakapatid na kuting, nakakatuwa
hayaang ikwento sila hanggang sila'y mawala
dahil nagsilaki na't naghanap ng ibang lungga

baka makagawa rin ako ng mga pabula
tulad ni Aesop hinggil sa nag-uusap na pusa
o kuting, baka may sinasabing di ko unawa
na sa bawat ngiyaw nila'y mayroong nakakatha

ganyan ang iwing buhay ng tulad naming makata
minsan ay naghahanap ng isang magandang paksa
tulad ng anim na kuting na ang isa'y nawala
kaya limang magkakapatid silang itutula

maraming salamat sa mga kuting kong alaga
titipunin ko ang sa kanila'y ginawang katha
na balak kong balang araw na ito'y malathala
at akdang buhay nila'y isasaaklat kong sadya

- gregoriovbituinjr.
04.29.2023

Kuting na nilalaro ang laso

KUTING NA NILALARO ANG LASO

kuting na ito'y aking nabidyo
pinaglalaruan yaong laso
nakakatuwa kung pagmasdan mo

gayong wala pa silang sambuwan
ngayong Abril lang sila sinilang
kaya laro ang nasa isipan

dalawa sa limang magkapatid
na paglalaro ang nababatid
laso kaya'y kanyang mapapatid?

ilang buwan pa't sila'y lalaki
matututo na silang manghuli
ng daga, tangi kong masasabi

alagaan muna habang kuting
iyan ngayon ang aking layunin
kwento nila'y isusulat ko rin

- gregoriovbituinjr.
04.29.2023

* ang bidyo ay mapapanood sa kawing na: https://fb.watch/kcjDKZZIaN/

Biyernes, Abril 28, 2023

Alalahanin sila ngayong Abril Bente Otso

ALALAHANIN SILA NGAYONG ABRIL BENTE OTSO

alalahanin ang Abril Bente Otso taon-taon
dahil sa World Day for Safety and Health at Work
at International Day for Dead and Injured Workers
na tinatawag ding Workers' Memorial Day

mababanggit sa ating bansa ang mga trahedya
tulad ng Manila Film Center Tragedy kung saan
isandaan animnapu't siyam na manggagawa yaong
nabaon sa lupa nang ginagawang gusali'y gumuho

sampung manggagawa sa Eton construction sa Makati
ang nahulog at namatay sanhi ng isang aksidente
at ang pitumpu't dalawang manggagawang namatay
sa sunog sa pabrika ng tsinelas na Kentex

may mga lider-manggagawang binaril at pinaslang
ng marahil ay utusan ng kapitalistang halang
sa araw na ito sila'y ating alalahanin
upang di na mangyari muli, sistema na'y baguhin

itayo ang pangarap na lipunang makatao
kung saan wala nang pagsasamantala ng tao sa tao
iyan muna, mga kababayan, ang ibabahagi ko
alalahanin ang araw na ito bago mag-Mayo Uno

- gregoriovbituinjr.
04.28.2023

Huwebes, Abril 27, 2023

Paglilinis bago umalis

PAGLILINIS BAGO UMALIS

bago ako umalis
agad munang naglinis
ginamit ay inimis
nag-mop din at nagwalis
pag dumating si misis
tahanan na'y malinis

alagang mga kuting
na madalas maglambing
ay naglalaro man din
sa sahig at sa sapin

matapos ang gawain
ako'y agad kumain
at binigyan ang kuting
ng isdang ulam ko rin

ako'y umalis na nga
na ramdam ay ginhawa
habang nakatunganga
ang kuting na alaga

- gregoriovbituinjr.
04.27.2023

Tara nang magkape't pandesal

TARA NANG MAGKAPE'T PANDESAL

sabay na tayong mag-almusal
tara nang magkape't pandesal
nang sa gutom ay di mangatal

lalo't maraming lalakarin
mayroong kakapanayamin
hinggil sa kanilang usapin

mga isyung dapat tugunan
ano kayang mga dahilan
at nasadlak sila sa ganyan

aba'y magkape muna tayo
bago pag-usapan ang isyu
at saka pag-isipan ito

pandesal ay pamatid-gutom
na anong sarap pagkabangon

- gregoriovbituinjr.
04.27.2023

Huling bidyong buo pa ang anim na kuting

HULING BIDYONG BUO PA ANG ANIM NA KUTING

ito ang huling bidyo ng anim na kuting
na pagmasdan mo't anong sayang panoorin
ngayon ay lima na lang sila, di na anim
pagkat isa'y nakalabas ng bahay namin

di ko siya kinuha't naroon ang ina
tiyak kukunin ang kuting na anak niya
subalit nagkamali ako ng akala
di na umuwi, ina ba'y nagpabaya na?

hindi, kinuha raw ng batang kapitbahay
ang kuting, ani misis, kaya napawalay
kaya di na naiuwi ng pusang nanay?
o dinadalaw niya sa kabilang bahay?

sa pagkawalay niya, ramdam ko'y panimdim
buhay ay ganyan at dapat nating tanggapin
apat na araw ang lumipas, buo pa rin
ang limang naiwang magkapatid na kuting

marahil balang araw sila'y mawala na
sa bahay pagkat nagsilaki na rin sila
aking isusulat ang kanilang istorya
manatili silang buo'y ganap kong saya

- gregoriovbituinjr.
04.27.2023

* ang bidyo na may petsang 04.23.2023 ay mapapanood sa https://fb.watch/k9oXF15fdO/

Martes, Abril 25, 2023

Pusang uhaw

PUSANG UHAW

kaya pala umakyat ng lababo
pagkat uhaw, nais niyang uminom
bakasakali sa patak ng gripo
ay matighaw ang uhaw, pati gutom

buti't may tubig pa sa palanggana
upang yaong uhaw niya'y mawala
nang nakatingala siya kanina
akala ko'y may tumatakbong daga

kasisilang pa lang ng mga kuting
kaya dapat lang siyang magpalakas
pagkat pasususuhin niya'y anim
na sabay-sabay sususo ng gatas

mabuti nang may inaalagaan
walang mga daga sa paminggalan

- gregoriovbituinjr.
04.25.2023

* may mapapanood na bidyo sa: https://fb.watch/k6Y2bD7jn7/

Pusong uhaw

PUSONG UHAW

dapat diligan pa rin ang pag-ibig
mahirap kung kulang ito sa dilig
dapat ding madalas ang pagniniig
kaya diwata'y kinulong sa bisig

upang pagsinta ko'y kanyang mawatas
na ito'y talagang taos at wagas
kaya binibigay ko'y di lang rosas
dapat ay makabili rin ng bigas

puso'y diligan, di dapat mauhaw
upang pagsinta'y lagi mong matanaw
upang pagmamahal ay lumilitaw
kaya mata'y hayan at lumilinaw

pawang sambit ko'y pagsinta't pagsuyo
lalamunan ko man ay nanunuyo
ako'y patuloy pa ring nanunuyo
nang iwing pag-ibig ay di maglaho

- gregoriovbituinjr.
04.25.2023

Lunes, Abril 24, 2023

Mithi

MITHI

nagpapatuloy ang ating buhay
upang tupdin ang napiling pakay
upang lasapin ang saya't lumbay
upang sa kapwa ay umalalay
habang yakap ang prinsipyong lantay

dinaranas nati'y laksa-laksa
paano ba babangon sa sigwa
paano ba lulusong sa baha
paano magkaisa ang dukha
pati na kauring manggagawa

bakit dapat dukha'y irespeto
pati na kapatid na obrero
bakit ang karapatang pantao
at hustisya'y ipaglalaban mo
pati ang tahanan nating mundo

sariling wika ang patampukin
sa mga tula't ibang sulatin
laksang masa ang dapat mulatin
upang kalagayan ay baguhin
at lipunang makatao'y kamtin

lipunan ay ating sinusuri
bakit ba may naghaharing uri
bakit may pribadong pag-aari
na kahirapan ay siyang sanhi
ah, sistema'y baguhin ang mithi

- gregoriovbituinjr.
04.24.2023

Yibok at yamas


YIBOK AT YAMAS

nakita ko'y dalawang di pamilyar na salita
na animo'y karaniwan lang na mga kataga
YIBOK sa kakataying hayop ay pagpapataba
YAMAS ay bagaso, sapal, natira sa pagpiga

nasa pahalang ang salitang kapwa natagpuan
habang nagsasagot ng sa dyaryo'y palaisipan
U.P. Diksiyonaryong Filipino pa'y tiningnan
upang mabatid lang kung tama ba ang kahulugan

sa pahalang, numero trenta, tanong ay bagaso 
alam ko'y sapal iyon kaya sapal ang sagot ko
nang sinagutan ang pababa, nag-iba na ito
lumabas na yamas ang sagot, napatango ako

kaya nais kong ibahagi ang YIBOK at YAMAS
pagkat bago sa akin ang salitang natalastas
salamat sa krosword at napapatulang madalas
nagagawan ng katha yaong salitang nawatas

- gregoriovbituinjr.
04.24.2023

* palaisipan mula sa dyaryong Pilipino Star Ngayon, Abril 22, 2023, pahina 10
* kahulugan, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 1343 at 1345

Linggo, Abril 23, 2023

Kuting at nilagang mais

KUTING AT NILAGANG MAIS

nginatngat ng kuting ang styropor
na nasa likod ng refrigerator

kaya agad siyang kinuhang sadya
pinakain ng mais na nilaga

wala pang isang buwan nang isilang
ang anim na kuting, na kainaman

sumususo lang ng gatas sa ina
ngayon ay natututong kumain na

nginatngat nila ang nilagang mais
ngayon ay busal na lang at numipis

alam ko na anong ipapakain
kung di isda'y nilagang mais na rin

tila ako'y yaya ng mga kuting
na sa akin animo'y naglalambing

- gregoriovbituinjr.
04.23.2023

* may bidyo ng mga kuting na kumakain ng nilagang mais sa kawing na: 

https://fb.watch/k50ZfjnJ8w/

Sabado, Abril 22, 2023

Polyeto para sa Earth Day 2023

(Binigyan natin ng espasyo sa ating blog ang isinulat na ito ng Philippine Movement for Climate Justice o PMCJ upang mas marami pa ang makabasa at makaunawa sa napakahalagang isyu na ito, lalo na sa panawagang Climate Emergency. Maraming salamat po sa pagbabasa. - Greg Bituin Jr.)

POLYETO PARA SA EARTH DAY 2023
IPAGLABAN ANG ISANG PLANETANG NAGKAKALINGA NG BUHAY!
IDEKLARA ANG CLIMATE EMERGENCY!

Mula 1965 hanggang 2021 - mahigit na isang milyong (1,304,844) toneladang carbon dioxide o CO2 - tipo ng greenhouse gas na binubuga mula sa pagsusunog ng fossil fuel gaya ng Coal, LNG / Fossil Gas at Oil, naiipon at nakonsentra sa atmospera na siyang dahilan ng pag-iinit ng planeta, mula sa produksyon ng elektrisidad, pagpapatakbo ng mga industriya at transportasyon sa buong mundo.

Sa loob naman ng panahong ito ay nakapagbuga ang sektor ng enerhiya sa Pilipinas ng 3,275 milyong tonelada ng CO2. Ang pandaigdigang pagbubuga ng CO2 sa enerhiya ay patuloy ang pagtaas ng 5.9% kada taon batay sa datos sa taong 2022.

Patuloy ang pagtaas ng kontribusyon ng bansa sa pagbuga ng carbon dioxide. Sa katunayan, ang tantos ng Pilipinas ay umaabot sa 7.8% kada taon ang pagtaas. Katumbas nito ang kwadrilyong tonelada ng CO2 at hindi maitatangging nakapag-ambag nang malaki sa pagbabago sa klima at ngayon ay banta sa sangkatauhan at lahat ng mga nabubuhay sa planeta.

Noong 2018, idineklara ng Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), isang United Nations body na nag-aaral ng physical science, na ang mundo ay nasa yugto ng climate emergency. Dito sa Pilipinas, wala nang pagdududa ang epekto ng pagbabago ng klima sa anyo nang mas madalas at ibayong paglakas ng mga bagyo, pagbaha at tagtuyot. Halimbawa, ang supertyphoon Yolanda na kumitil sa buhay ng 6,300 katao at hanggang ngayon ay may 3,000 katao pa ang hindi nakikita. Matindi ang mga tagtuyot na ating naranasan na nagresulta ng food riot at masaker sa Kidapawan. Ang pagtaas ng dagat o sea level rise (SLR) na umaapekto na ngayon sa mga baybayin ng Pilipinas. Tinatantya na aabot ng 76 milyong mamamayan ang maaapektuhan ng sea level rise sa taong 2030. Ito ang ilan sa mga patunay na papatindi ng papatindi ang mapangwasak na epekto ng krisis sa klima.

Sinabi ni Antonio Guterres, Secretary General ng United Nations, na limitado na lang ang ating panahon para hanapan ng solusyon ang krisis sa klima. Kung hindi, ang haharapin na natin ay climate catastrophe.

Ayon sa IPCC, kung magagawa lamang na mapababa ang pagbuga ng mga greenhouse gases sa taong 2025, matitiyak nito na malilimita ang pag-init ng mundo sa 1.5 degrees Celsius. Ang pag-abot sa target na 1.5 degrees Celsius na siyang magseseguro sa paglilimita sa climate change sa hinaharap ay mangangailangan ng 'kagyat na pagkilos' upang malimitahan ang gas emissions.

Ngunit ang patuloy na business-as-usual na pagharap sa pagbabago ng klima ay tiyak na magdudulot ng malawakang pagwasak ng kalikasan sa buong mundo at lalong titindi ang pag-init ng daigdig. Mas ligtas tayo kung hindi na natin hihintayin pa ang deadline sa taong 2025. Kung mas maagap at mabilis tayong kikilos ay magiging mataas ang posibilidad na matigil ang pagtaas ng temperatura ng daigdig lampas ng 1.5 degrees Celsius.

Subalit sa kasamaang-palad, ang Philippine Energy Plan na isinusulong ng gobyerno ay mas lalo pang magsasadlak sa Pilipinas sa pagdepende sa mga fossil fuels. Ito ay malinaw na paglabag mula sa IPCC AR 6 na nagsasaad na huwag nang palawakin pa ang paggamit ng fossil fuels mula taong 2023. Pero sa plano ng gobyerno na ipagpatuloy ang business-as-usual na paggamit ng fossil fuel ay lalong itinutulak nito ang maraming bilang ng Pilipino papunta sa kamatayan.

Panahon nang itigil ang pagsasawalang-kibo at walang pakialam sa maling landas na tinatahak ng gobyerno ng Pilipinas ukol sa fossil fuels. Kinakailangang kumilos at manawagan tayo na magdeklara ng climate emergency ang pambansang pamahalaan upang matiyak ang kaligtasan ng mamamayan at maging bahagi ng pandaigdigang solusyon sa krisis sa klima. Kailangan nating ipaglaban ang pagpapatigil ng fossil fuel generation plant na nagpapalala ng klima at paglulunsad ng malawak na pagpapatupad ng renewable energy sa bansa. Ipinapanawagan din natin ang pagpapatigil sa lahat ng mga proyektong sumisira sa kalikasan at nagpapahina sa kakayahan ng ating bansa sa epekto ng pagbabago ng klima.

Ngunit ang panawagan para sa climate emergency ay hindi maisasagawa kung walang pagkilos at laban mula sa mga mamamayan, lalo na ng mga bulnerableng komunidad na nasa frontline ng pagbabago sa klima. Ang laban natin ay huwag lumampas sa 1.5 degrees Celsius ang init ng planetang Earth upang tayong mga tao ay manatiling buhay at maging ang mga hayop at halamang sumusustento sa ating kabuhayan ay patuloy na mabuhay rin. Dalawang bagay para sa mga mamamayan: hintayin na lamang ang dilubyo ng kamatayan o lumaban para sa kaligtasan?

Para sa gobyerno: pakinggan ang sinasabi ng mamamayan at syensiya na kumilos para sa climate emergency o harapin ang delubyong dala ng klima at ang galit ng mamamayang nagnanais ng pagbabago ng sistema?

PLANETANG NAGKAKALINGA SA BUHAY, IPAGLABAN!
IDEKLARA ANG CLIMATE EMERGENCY, NGAYON!
HUSTISYANG PANGKLIMA, NGAYON NA!
PAGBABAGO NG SISTEMA, HINDI SA KLIMA!

Philippine Movement for Climate Justice (PMCJ)

Sa Araw ng Daigdig

SA ARAW NG DAIGDIG

Abril Bente Dos, Earth Day, / ano bang dapat gawin?
ito ba'y nararapat / na ipagdiwang natin?
baka mas dapat gawin / ay ang alalahanin
ang pagkasira nito, / sinong dapat sisihin?

tinatapon sa dagat / ang laksa-laksang plastik
na nagiging pagkain / ng mga may palikpik
pati ilog at sapa, / sa plastik nagsitirik
sadyang kapabayaan / ang ating inihasik

mapipigilan kaya / ang nagbabagong klima?
climate emergency ba'y / kaya pang madeklara?
iyang Annex I countries / ay magbabayad pa ba?
sa bansang apektado / ng ilan nang dekada?

dahil daw sa pag-unlad / ay kinalbo ang bundok
at mga kagubatan / ng mga tuso't hayok
sa tubo, tila baga / namumuno ay bulok
dahil sa pagmimina'y / pinatag pa ang bundok

kaya development ba'y / equals destroying nature?
kahulugan ng progress / ay destroying earth's future?
ang kapitalismo ba'y / sistemang parang vulture?
kaya ang ating mundo'y / di nila nino-nurture?

sa Araw ng Daigdig, / pulos ba kamunduhan?
at wala nang paggalang / sa mundo't sambayanan?
basta tumubong limpak, / wala nang pakialam
sa tahanang daigdig, / bulsa'y bumundat lamang!

- gregoriovbituinjr.
04.22.2023

*litrato CTTO, maraming salamat sa PMPI

Biyernes, Abril 21, 2023

Sa pagtula

SA PAGTULA

kailan daw ba lilipas yaring pagmamakata
kailan daw titigilan ang pagkatha ng tula

kailan daw ba tula ko'y aking ipagdadamot
ngunit di ko alam ang sa kanila'y isasagot

tula'y pinababasa ko raw gayong walang bayad
ngunit tula'y nais kong gawin, walang ibang hangad

anuman ang isyu ng masa'y pinag-aaralan,
sitwasyon, uri sa lipunan, uri ng lipunan

upang tunay na maunawaan ang mga isyu
sapagkat doon nagmumula ang laksang paksa ko

isyu ng vendor, ng maralita, ng manggagawa,
ng magsasaka, mangingisda, babae at bata, 

karapatang pantao at panlipunang hustisya
ligawan, haranahan, buhay-karaniwan, klima

bunga ng kalumpit, sinturis, manggang manibalang
kinalbong bundok at gubat, talampas, parang, ilang

ipagdadamot ko ba ang kakayahang tumula
ay iyan ako, ako iyan, makata ng madla

hindi, patuloy akong tutula, wala mang bayad
at iyan ako, ako iyan, pagtula ang hangad

- gregoriovbituinjr.
04.21.2023

Huwebes, Abril 20, 2023

#WagGas: Salin ng Batangas Declaration

Ang sumusunod na pahayag ay malayang isinalin mula sa wikang Ingles ng manunulat na si Gregorio V. Bituin Jr. bilang bahagi ng kampanya upang mas maunawaan pa ng sambayanan ang isyu,


Sa paglulunsad ng #WagGas noong Abril 20, 2023, binasa ni Bishop Alminaza, isa sa anim na tagapagsalita, ang sumusunod na pahayag:

#WagGas

DEKLARASYON SA BATANGAS: NAGKAKAISANG TINDIG LABAN SA PAGPAPALAWAK NG FOSSIL GAS SA PILIPINAS
Para sa Sustenableng Kinabukasan at 100% Renewable Energy para sa Lahat

KAMI, mga delegado ng Pambansang Pagtitipon ng mga Pamayanang Apektado  Fossil Gas at mga grupong sumusuporta, na kumakatawan sa mga pamayanan sa Luzon, Visayas at Mindanao; mga samahang masa at mga organisasyong di-pampamahalaan, mangingisda, kilusang sibiko at pangkapaligiran, mga organisasyon at institusyong nakabatay sa pananampalataya, mga grupo ng manggagawa, mga mamimili, kababaihan, at kabataan ay nagpapahayag:

SAPAGKAT ang Pilipinas ay isang bansang pinagkalooban ng masaganang yaman na higit pa sa kakayahang palakasin ang isang sustenableng kinabukasan habang nagbibigay ng kabuhayang kailangan ng ating mamamayan.

SAPAGKAT sa kanyang unang State of the Nation Address, iniutos ni Pangulong Bongbong Marcos na bigyang-priyoridad ang pag-unlad na salungat sa agos at gitna sa agos (upstream at midstream development) ng natural gas bilang pansamantala sa pagbuo ng mga renewable - batay sa maling akala na ito ay isang malinis na mapagkukunan ng enerhiya. Ang natural na gas ay isang fossil fuel na hindi gaanong salarin sa krisis sa klima kaysa sa karbon o langis. Pangunahin itong binubuo at naglalabas ng methane sa bawat yugto ng value chain nito, at naglalabas ng iba pang mga greenhouse gases sa kapinsalaan ng ating mga pandaigdigang sistema sa klima.

SAPAGKAT kung titingnan sa higit sa 10- hanggang 20-taon na sukat ng panahon, ang methane at iba pang panandaliang greenhouse gas ay nakakaimpluwensya sa pag-init ng mundo kahit sindami ng carbon dioxide. Upang mapanatili ang higit pang sakuna sa pagbabago ng klima, walang mga bagong bukid ng gas, kung saan inaasahang mas maraming natural na gas ang makukuha mula sa sahig ng dagat, ay dapat maaprubahan para sa pagpapaunlad lampas ng 2021. Walang puwang para sa mga kompromiso sa pagkilos ng klima, sa katunayan, at batay sa sulating  Laudato Si ng Kanyang Kabanalan Pope Francis: "Ang problema ay pinalala ng isang modelo ng pag-unlad batay sa masinsinang paggamit ng fossil fuels, na nasa puso ng pandaigdigang sistema ng enerhiya." "Alam namin na ang teknolohiyang nakabatay sa paggamit ng lubhang nakakaruming fossil fuel... ay kailangang unti-unting palitan nang walang pagkaantala."

SAPAGKAT ang renewable energy ay naging mas mabubuhay at mapagkumpetensya-sa-gastusin sa mga nakalipas na taon, na nagiging abot-kaya ngunit sustenableng enerhiya na mas abot-kaya ng bawat Pilipinong sambahayan; Ngayon, samakatuwid:

NAGKAKAISA KAMI sa likod ng pag-unawa na ang fossil gas ay nagsasapanganib sa kapakanan ng mga pamayanan, ating kapaligiran, at ating lipunan, at ngayon ay nagpapakita ng ating pagkakaisa sa paglaban sa pagpapalawak nito.

TINUTULIGSA NAMIN ang malawakang pagpapalawak ng natural gas sa bansa, na labag sa kapakanan ng Pilipinas bilang megadiverse (o malawakang samutsari) ngunit isang bansang bulnerable sa klima. Mula sa kasalukuyang 3.4 GW na kapasidad ng gas sa pipeline ay bumulusok sa 37.95 GW mula sa 34 na bagong proyekto, na may 11 bagong liquified natural gas (LNG) na mga terminal ng pag-import ay ginagawa na.

DINIRINIG NAMIN ang pandaigdigang panawagang magkaisa upang labanan ang umiiral na banta ng pagbabago ng klima at para sa pag-alis ng mga materyales at proseso na nag-uudyok sa pagtaas ng temperatura sa daigdig, na pangunahin sa mga ito ay ang paggamit ng mga fossil fuel - ito man ay coal o gas - sa pag-generate ng kuryente.

HINIHILING NAMIN na ang Pamahalaan ng Pilipinas, kasama ang Pangulo, Kongreso, at Kagawaran ng Enerhiya na siyang may pananagutan, na ihinto ang pagsisikap nitong palawakin ang ating pagiging palaasa sa gas at sa halip ay trabahuhin ang malawakang paglalagay ng mga enerhiyang renewable.

NANAWAGAN KAMI para sa proteksyon ng aming mga baybayin at ekosistemang pandagat kung saan nakasalalay ang buhay at kabuhayan ng mga pamayanan. Ang mga plantang pinagagana ng gas at mga terminal ng LNG ay inilagay sa tabi ng ating mga karagatan, laot at malalaking anyong tubig upang gamitin para sa kanilang sistema ng pagpapalamig, o upang makatanggap ng mga inangkat na LNG mula sa mga tanker. Ang sedimentasyon at siltasyon na nagreresulta mula sa paghahawan ng lupa, ang hindi maibabalik na pinsala sa mga tahanang dagat na dulot ng paghawan at reklamasyon ng bakawan, ang pagpakawala ng mas maiinit na tubig na ginagamit para sa paglamig ng mga pinatatakbong gas-fired power plant ay ilan lamang sa mga banta, na dulot ng industriya ng fossil gas sa ating pinahahalagahang ekolohiyang pandagat. Pitong mungkahing proyektong fossil gas at walong LNG terminal ang ilalagay sa Batangas, na bahagi ng Verde Island Passage (VIP). Ang VIP ang sentro ng mga sentro ng saribuhay sa karagatan at baybaying isda sa mundo at tinuturing bilang Amazon of the Oceans. Nababahala kami na ang mga gas site sa buong bansa ay sumasalamin sa pinsalang naganap sa VIP. Ang panliligalig, panlilinlang, at panggigipit na kinakaharap ng mga pamayanan, na kadalasang nakukulayan ng mga maling pagtitiyak ng pag-unlad at pagsulong, ay mga katotohanan ding hindi maaaring balewalain. Nagdurusa na sa mga hamon sa klima at pang-ekonomiya, ang industriya ng gas ay nakadagdag pa sa mga pasanin ng mga pamayanang nakaharap sa laban.

HINIHILING NAMIN ang pagpapahinto sa mga proyektong fossil gas na iminungkahi sa Batangas at sa iba pang lugar sa bansa, na nagdudulot ng polusyon at ng pagkasira sa mga lugar na kinalalagyan ng mga ito. Sa isang kamakailang pag-aaral, halimbawa, ang naglalantad sa katotohanang ilang mga pollutant ay umabot na sa hindi ligtas na mga antas sa tubig ng isang nahawahan na ng fossil gas na bahagi ng Verde Island Passage, ngunit walang malinaw na patakarang umiiral upang protektahan ang VIP mula sa karagdagang kontaminasyon. Ang mga awtoridad na responsable sa pangangalaga sa kapaligiran at mga taong umaasa rito para sa kanilang pamumuhay at pinagkukunan ng kabuhayan, pangunahin sa mga ito ay ang Department of Environment and Natural Resources (DENR) at mga local government units (LGUs), ay dapat magpatupad ng pinakamahigpit na pamantayan sa pangangalaga sa integridad ng Sangnilikha, na may malinaw na pagtutuos at pag-uulat hinggil sa kalusugan ng masaganang kalikasan.

HINIHIMOK NAMIN ang Department of Energy (DoE) at Energy Regulatory Commission (ERC) na protektahan ang mga konsyumer mula sa mga hindi makatarungang presyo ng kuryente na resulta ng mga paghihigpit sa Malampaya Gas Field at mamahaling naangkat na mga alternatibong fuel, at itigil na ang paglalako na ang LNG ang solusyon sa problema sa kuryente. Ang digmaang Russia-Ukraine ay nagdulot din ng bagong pagtaas ng presyo ng gas. Ang mga pinatatakbong plantang nagsusunog ng lokal na gas ay patuloy na naniningil sa mga konsyumer ng pabagu-bago at mahal na presyo, salamat sa mga probisyon ng pass-on. Sa gitna ng mga kabiguang ito, ang fossil gas at lahat ng fossil fuel ay kulang din sa pangako ng pagkakaloob ng maaasahan at madaling kamting enerhiya, dahil ang iba't ibang pamayanan sa buong Pilipinas ay patuloy na dumaranas pa rin ng pagkawala ng kuryente o kawalan ng kuryente. Samantala, ang ating masaganang kakayahang renewable ay nagpapatunay na may kakayahang matugunan ang mga pangangailangan habang iniingatan ang ating mga baybayin at karagatan mula sa pagkasira. Ang kamakailang Green Energy Auction Program ay nagbunga ng mas mababa sa 4 Php/kWh na presyo para sa solar. Ang mga renewable ay mas madaling maitayo, na ang mga proyekto ay papasok nang mas mabilis kaysa panahong kinakailangan upang makagawa ng isang planta ng kuryente.

HINIHIMOK NAMIN ang lahat ng Pilipino na magkaisa para sa isang sustenable't pinatatag na kinabukasan at labanan ang fossil gas, na nagbabanta sa paglihis sa mga pangako sa klima ng bansa. Ang mga taon ng walang humpay at nagkakaisang pagkilos laban sa coal ay dapat magpaalala at magbigay ng inspirasyon sa atin na kahit ang isang napakalaking industriya ay maaaring bumagsak laban sa kolektibong kapangyarihan ng sambayanan.

NANAWAGAN KAMI sa lahat ng mamamayan sa Timog-silangang Asya na nahaharap sa matinding pagpapalawak ng mga proyekto ng fossil gas na magkaisang tumindig upang wakasan na ang paggamit ng fossil fuel. Tulad ng laban sa anti-coal, ang oposisyon laban sa gas ay isang tunggaliang isinasagawa ng lampas pa sa Pilipinas.

HININILING NAMIN sa Pambansang Pamahalaan na tuparin ang pinakaambisyosong layuning makamit ang 100% renewable energy mix sa lalong madaling panahon, na kinikilala na ang mga renewable lamang ang siyang tunay na nag-aalok ng malinis, abot-kaya, at madaling makuhang enerhiya para sa mamamayan.

HUWAG PAYAGAN ANG FOSSIL GAS SA ATING MGA BAYBAYIN!

Nilagdaan nitong ika-25 araw ng Agosto 2022 sa Capuchin Retreat Center, Lungsod ng Lipa, Pilipinas

Statement on the public launching of #WagGas

(Binigyan natin ng espasyo sa ating blog ang sumusunod na pahayag na binasa sa launching ng grupong #WagGas upang mas marami pa ang makabasa at makaunawa sa napakahalagang isyu na ito. Maraming salamat po. - Greg Bituin Jr.)


During the launching of #WagGas on April 20, 2023, Bishop Alminaza, one of the six speakers, read the following statement in front of the media and environmental organizations who attended:

#WagGas

BATANGAS DECLARATION: A UNITED STAND AGAINST FOSSIL GAS EXPANSION IN THE PHILIPPINES
For a Sustainable Future and 100% Renewable Energy for All

WE, delegates of the National Gathering of Fossil Gas-Affected Communities and support groups, representing communities in Luzon, Visayas and Mindanao; people's and non-governmental organizations, fisherfolk, civic and environmental movements, faith-based organizations and institutions, labor groups, consumers, women, and youth hereby declare:

WHEREAS the Philippines is a country endowed with bountiful resources that are more than capable of powering a sustainable future while providing sustenance needed by our people.

WHEREAS in his first State of the Nation Address, President Bongbong Marcos ordered the prioritization of upstream and midstream development of natural gas as interim in the development of renewables - premised on the misconception that it is a clean energy source. Natural gas is a fossil fuel  that is no less a culprit to the climate crisis than coal or oil. It is mainly composed of and emits methane in every stage of its value chain, and releases other greenhouse gases to the detriment of our global climate systems.

WHEREAS if viewed in over 10- to 20-year time scales, methane and other short-lived greenhouse gases influence global warming at least as much as carbon dioxide. To keep more catastrophic climate change at bay, no new gas fields, where more natural gas is expected to be extracted from the sea bed, must be approved for development beyond 2021. There is no room for compromises in climate action, indeed, and as His Holiness Pope Francis writes in Laudato Si: "the problem is aggravated by a model of development based on the intensive use of fossil fuels, which is at the heart of the worldwide energy system." "We know that technology based on the use of highly polluting fossil fuels... needs to be progressively replaced without delay."

WHEREAS renewable energy has become increasingly viable and cost-competitive in recent years, turning affordable yet sustainable energy much more within reach of every Filipino household; Now, therefore:

WE UNITE behind the understanding that fossil gas places the well-being of communities, our environment, and our society in peril, and now show our solidarity in resisting its expansion.

WE DECRY the massive expansion of natural gas in the country, which goes against the Philippines' best interests as a megadiverse yet a climate-vulnerable nation. From the existing 3.4 GW gas capacity in the pipeline booms to 37.95 GW from 34 new projects, with 11 new liquified natural gas (LNG) import terminals in the works.

WE HEED the global call to unite in the battle against the existential threat of climate change and for the phase out of materials and processes that trigger rising global temperatures, foremost of which are the use of fossil fuels - be it coal or gas - in power generation.

WE DEMAND that the Philippine Government, with the President, Congress, and Department of Energy at the helm, halt its efforts to expand our dependence on gas and work instead for massive deployment of renewable energy.

WE CALL for the protection of our coasts and marine ecosystems on which communities' lives and livelihoods depend. Gas-fired plants and LNG terminals are places beside our oceans, seas and large bodies of water to use for their cooling system, or to receive imported LNG from tankers. Sedimentation and siltation resulting from land clearing, the irreversible damage to marine habitats caused by mangrove clearing and reclamation, the discharge of warmer waters used for the cooling of the operating gas-fired power plants are but some of the threats that the fossil gas industry poses to our valued marine ecologies. Seven proposed fossil gas projects and eight LNG terminals will be sited in Batangas, which is part of the Verde Island Passage (VIP). VIP is the center of the center of the world's marine shorefish biodiversity and touted as the Amazon of the Oceans. We are concerned that gas sites across the country mirror the devastation wreaked along the VIP. Harassment, deception, and pressures faced by communities, often colored by false assurances of progress and development, are also realities that cannot be ignored. Already suffering from climate and economic challenges, the gas industry adds on the burdens shouldered by frontline communities.

WE DEMAND for a halt to fossil gas projects proposed in Batangas and elsewhere in the country, which trigger pollution and cause destruction in sites hosting them. A recent study, for example, exposes the reality that several pollutants have reached unsafe levels in the waters of a fossil gas-exposed portion of the Verde Island Passage, yet no clear policy exists to protect VIP from further contamination. Authorities responsible for safeguarding the environment and people dependent on it for their living and sustenance, foremost of which is the Department of Environment and Natural Resources (DENR) and local government units (LGUs), must implement the strictest standards in preserving the integrity of Creation, with clear accounting and reporting on the health of the bounty of nature.

WE URGE for the Department of Energy (DoE) and Energy Regulatory Commission (ERC) to protect consumers from unconscionable power rates resulting from Malampaya Gas Field restrictions and expensive imported alternative fuels, and to stop peddling LNG as a solution to power woes. The Russia-Ukraine war has also triggered new highs in gas prices. Operating plants burning local gas continue to charge consumers with volatile and expensive rates thanks to pass-on provisions. Amid theses failings, fossil gas and all fossil fuels also fall short in the promise of providing reliable and accessible energy, as various communities across the Philippines also continue to be plagued by outages or lack of electrification. Meanwhile, our abundant renewable potential proves capable of meeting needs while sparing our coasts and oceans from degradation. The recent Green Energy Auction Program yielded as low as less than 4 Php/kWh price for solar. Renewables are also more readily deployable, with projects coming into operation quicker than the time it takes to construct a gas power plant.

WE URGE all Filipinos to unite for a sustainably powered future and fight fossil gas, which is threatening a detour in the country's climate commitments. The years of relentless and unified resistance against coal should remind and inspire us that even a mammoth industry can topple against the collective power of the people.

WE CALL on all Southeast Asian peoples confronted with the massive expansion of fossil gas projects to stand in solidarity in ending fossil fuels. Much like the anti-coal fight, the opposition against gas is a battle waged beyond the Philippines.

WE DEMAND for the National Government to take on the most ambitious goal of achieving 100% renewable energy mix most urgently, recognizing that only renewables can genuinely offer clean, affordable, and accessible energy for the people.

KEEP FOSSIL GAS OFF OUR COASTS!

Signed this 25th day of August at the Capuchin Retreat Center, Lipa City, Philippines

Martes, Abril 18, 2023

Anim na kuting

ANIM NA KUTING

nanganak na si Muning
aba'y anim na kuting

wala pang isang linggo
naglalakad na ito

inisip ko talaga
pa'no sila nagkasya

sa maliit na tiyan
ng pusa, kainaman

kapatid pa'y dalawa
nauna sa kanila

malalaki na naman
at gala na kung saan

bilang na nila'y walo
magkakapatid ito

mga bagong alaga
manghuhuli ng daga

aking ipapakain
mga natira man din

tinik, bituka't ulo
ng isdang niluto ko

- gregoriovbituinjr.
04.18.2023

Linggo, Abril 16, 2023

Alaga

ALAGA

kinarga ko si Muning
matapos mapakain

pusang aking katoto
na minsan ay kasalo

isda'y pananghalian
namin hanggang hapunan

ulo'y kanyang pinapak
tinik pa'y nilamutak

mabuting alagaan
talagang kaibigan

siya ri'y nakatanghod
sa aking panonood

at mahusay pang pusa
sa paghanap ng daga

balahibo'y kayganda
at alagang talaga

pusa siyang kaylambing
lalo't ako'y humimbing

pag nangalabit siya
tiyak kong umaga na

- gregoriovbituinjr.
04.16.2023

Agila at lawin

AGILA AT LAWIN

pawang ibong mandaragit 
iyang agila at lawin
lilipad-lipad sa langit
mamaya'y may dadagitin

pawang malalaking ibon
na naninila ng sisiw
na nag-iyakan na noon
sa kuko'y di makabitiw

eagle and hawk pag iningles
tawag ng mga dayuhan
pawang endangered species
na dapat pangalagaan

iyang agila at lawin
sa krosword ay isinagot
palaisipang isipin
mo't may sayang bumabalot

iyo ring dinggin ang tinig
nitong lawin at agila
silang pag humuni'y daig
ang busina at makina

marami nang mga batas
na bawal silang hulihin
upang sila'y mailigtas
hayaan sa papawirin

- gregoriovbituinjr.
04.16.2023

Sabado, Abril 15, 2023

Iwasan ang bitag

IWASAN ANG BITAG

bakit "Remember Password", ano ang intensyon?
dahil baka password mo'y malimutan ngayon?
na madali mong buksan ang pesbuk mong iyon?
paano kung nasalisihan ka ng maton?

iyan ay booby trap kumbaga sa digmaan
upang ang iba'y madali rin iyang buksan
o maakses, kaya huwag mong papatulan
huwag kang mag-okay sa booby trap na iyan

ah, mahirap na baka masalisihan ka
at baka mag-upload sila ng di maganda
saka mo malalamang na-hack ka na pala
password ay tiyagaing laging naalala

tiyaking mag-log-out pagkatapos gumamit
sundin mo ang aking payo, huwag makulit
baka pag naiwan mong bukas, may magalit
nag-upload ng di maganda ang isang pangit

maging mahinahon pag iyong nakaharap
ang booby trap na iyang sadyang mapagpanggap
"Remember Password" ay di basta tinatanggap
baka pesbuk mo'y mawala sa iyong ganap

- gregoriovbituinjr.
04.15.2023

Biyernes, Abril 14, 2023

Pi

PI

numero iyong agad nakita
at PI ang sagot ko kapagdaka
na numerong pamilyar talaga
dahil mula sa matematika

PI ang rata ng sirkumperensya
ng bilog sa diyametro niya
ang PI ay kilala nang pormula
sa matematika at pisika

PI ay mula sa letrang Griyego
titik P ang kahulugan nito
ginamit dahil sa Perimetro
ng bilog, mabuti't nabatid ko

ang nagkalkula'y si Archimedes
isip ay magaling at makinis
si William Jones naman ang nagbihis
nitong PI sa makabagong tesis

nang sa krosword ito'y madalumat
ay PI ang agad kong isinulat
tangi kong masasabi'y salamat
dahil PI ay muling nabulatlat

- gregoriovbituinjr.
04.14.2023

Huwebes, Abril 13, 2023

Araw at buwan sa lumang kalendaryo

ARAW AT BUWAN SA LUMANG KALENDARYO

nang masaliksik ang El Calendario Filipino
sa Apendice J ng disyunaryong Cebuano
may lokal palang katumbas ang buwan ng Enero
hanggang Disyembre, pitong araw din ng buong linggo

Tagurkad ang araw ng Linggo, Damason ang Lunes
Ligid ang Sabado, Dukotdukot naman ang Martes
Baylobaylo ang Miyerkules, Danghus ang Huwebes
habang Hingot-hingot naman ang araw ng Biyernes

Ulalong ang Enero, Dagangkahoy ang Pebrero
buwan ng Abril ay Kiling, Dagangbulan ang Marso
Himabuyan ang Mayo at Kabay naman ang Hunyo
Dapadapon ang Hulyo, Lubadlubad ang Agosto

tinawag na Kanggorasol ang buwan ng Setyembre
habang Bagyobagyo naman ang buwan ng Oktubre
Panglot Ngadiotay naman ang buwan ng Nobyembre
habang Panglot Ngadaku yaong buwan ng Disyembre

Miyerkules at Oktubre ang kapanganakan ko
taon ng Unggoy, ka-birthday ni Gandhi, October two
may rima ang araw at buwan nang isilang ako
araw ng Baylobaylo at buwan ng Bagyobagyo

kalendaryo kayang ganito'y ating pausuhin
upang maitaguyod ang sariling wika natin
at isulat din ito sa katutubong Baybayin
unang hati pa lang ng taon, at kaya pang gawin

- gregoriovbituinjr.
04.13.2023

* litrato mula sa fb, daghang salamat, ctto

Sa silid

SA SILID

umulan ng madaling araw
kaya ngayon ay giniginaw
na sa buto ko'y humahataw
kailangang gumalaw-galaw

pagkat amihan ang hinatid
sa kalamnan ay sumisigid
pumapasok dito sa silid
sa lamig ka ibinubulid

kanina ako na'y nahimbing
nakakumot, pabiling-biling
sa panaginip ko'y hiniling
na ang diwata'y makapiling

subalit nagising sa lamig
katawan ay nangangaligkig
diwata sana'y makaniig
na kukulungin ko sa bisig

sa puyat ay nananatili
nais ko pang matulog muli
ngunit ginaw ang humahati
sa buong silid naghahari

- gregoriovbituinjr.
04.13.2023

Miyerkules, Abril 12, 2023

Paniwang

PANIWANG

paniwang ang tawag sa panlinis ng palikuran
na dati-rati'y basta pangkuskos ang tawag riyan
ngayon, may Sinaunang Tagalog pala - paniwang
na nais ko na ring gamitin sa kasalukuyan

tinatawag ko ngang "yung pang-ano" sa C.R. noon
kumbaga sa kaldero, iyon 'yung pang-isis doon
sa kasilyas, panlinis sa dingding ng C.R. iyon
at sa inidoro, nang pumuti ang loob niyon

kung 'pansuro' ang dustpan, na sa kwento'y nabasa ko
ang 'paniwang' naman ay magagamit ding totoo
habang itinataguyod ang wikang Filipino
sa mga tumutula at nagsusulat ng libro

gamitin din natin sa katalamitam na madla
pahiram ng paniwang, gagamitin ko pong sadya
lilinisin ko lang ang palikurang anong sama
umitim na sa dumi ang kubetang napabaya

kukuskusin ko ang mga dingding nitong paniwang
sa inidoro, ibabaw, ilalim, pati siwang
maiging linisin, paputiin nang walang patlang
nakakapagod man ay gawing parang naglilibang

- gregoriovbituinjr.
04.12.2023

* mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, p. 927

Makabagbag-damdaming editorial cartoon

MAKABAGBAG-DAMDAMING EDITORIAL CARTOON

kaygandang dibuho sa editorial cartoon
na naglalarawan sa nangyayari ngayon
ganyan ang editoryal na ang nilalayon
madla'y magsuri bakit nagaganap iyon

ang iginuhit ay makabagbag-damdamin
dahil nasasapul ang diwa't puso natin
isang tao'y naroong yakap-yakap man din
ang isang kabang bigas na nagmahal na rin

"Ang mahal mo na" ang namutawing salita
sa harap ng kabang bigas na minumutya
at ako bilang mambabasa'y naluluha
sa katunayang nagpapahirap sa madla

nahan ang sangkilong bente pesos na bigas
na pinaniwalaang dala'y bagong bukas
ngunit pangakong isa lang yatang palabas
na parang pelikulang iba ang nilandas

pag inunawa mo ang kaygandang dibuho 
parang patsutsada sa napakong pangako
panibagong kalbaryo na nama't siphayo'y
daranasin ng madlang laging sinusuyo

- gregoriovbituinjr.
04.12.2023

GISIKABA

GISIKABA
(GInisang SIbuyas, KAmatis, BAwang)

niluto ko'y ginisang sibuyas, kamatis, bawang
upang maiulam ko mamayang pananghalian
aba'y masyado na raw akong nagbe-vegetarian
sabi ko'y hindi, ako lang ay nagba-budgetarian

nagawan ko pa ito ng daglat na GISIKABA
na tila nagtatanong ng ganito: Gising Ka Ba?
lalo't madaling araw pa lang ay nagigising na
kaya ramdam pa ri'y puyat paggising sa umaga

inalmusal ay pianonong naiwan ni misis
na dapat ay binaon niya sa kanyang pag-alis
ngayong pananghalian, uulamin ko'y kamatis,
bawang, at sibuyas, na ginisa kong anong tamis

GISIKABA? baka naman itanong mo sa akin
ang sagot ko, aba'y oo, iyan ang uulamin
tara, mag-GISIKABA, ako'y saluhan mo na rin
lalakas pa ang katawan sa ganitong gulayin

- gregoriovbituinjr.
04.12.2023

Umaga

UMAGA

sumalubong ang umagang maaliwalas
habang nagising sa ibong huni'y kaylakas
sa iwing diwa'y may kung anong nawawatas
na sa anyo ng mukha'y iyong mababakas

kinain ang bahaw na kagabi niluto
upang tanggalin ang gutom at pagkahapo
isinulat kaagad upang di maglaho
ang mga nasa isip ng buong pagsuyo

sa guniguni'y may lumalambi-lambitin
kaagad uminom ng tubig nang mahirin
tila may kung anong mga alalahanin
na dapat suriin, pag-isipan, lutasin

umiikot ang buhay habang gumagawa
nagkakayod-kalabaw habang naghahanda
sa bukas ng pamilya habang tumatanda
kayganda ng umaga habang kumakatha

- gregoriovbituinjr.
04.12.2023

Martes, Abril 11, 2023

Kapag ako'y pinatula

KAPAG AKO'Y PINATULA

kapag ako'y pinatula
ako'y agad naghahanda
basta batid ko ang paksa
lalo na't hinggil sa madla

di na ako humihindi
at nagbabakasakali
may tulang mamumutawi
mula sa diwa ko't labi

bihirang pagkakataon
yaong ganyang imbitasyon
kaya agad yaring tugon
upang makabigkas doon

laking pasasalamat ko
sa nag-imbitang totoo
tula'y bibigkasing todo
wala mang salapi rito

pagbibigyan bawat hiling
kung makakatulong man din
pagtula ang aking sining
na lagi't laging gagawin

- gregoriovbituinjr.
04.11.2023

Salin ng mga termino sa matematika't agham

SALIN NG MGA TERMINO SA MATEMATIKA'T AGHAM

kung salin ng siyensya ay agham
ang matematika ay sipnayan
habang artitmetik ay bilnuran
geometry naman ay sugkisan

aba'y sinalin na pala ito
sa sariling wikang Filipino
aba'y lalo tayong matututo
kung gamit ay wika natin dito

ang set algebra'y palatangkasan
habang ang algebra'y panandaan
trigonometry ay tatsihaan
statistics ay palautatan

danumsigwasan ay sa hydraulics
buhagsigwasan sa pneumatics
initsigan sa thermodynamics
habang liknayan naman sa physics

timbulog, salin ng spherical
tulad ng laumin sa integral
tingirin naman sa differential
ah, pagsalin na'y ating itanghal

salin ng calculus ay tayahan
biology naman ay haynayan
salin ng equation ay tumbasan
ang dynamics naman ay isigan

salin ng monomial ay isakay
sa binomial naman ay duhakay
salin ng trinomial ay talukay
at sa polynomial ay damikay

tingni: isa, duha, talu, dami
sa mono, bino, trino, at poly
kapnayan ang salin sa chemistry
haykapnayan sa biochemistry

salin naman ng solid ay siksin
habang sa gravity nama'y dagsin
aba'y kayganda ng mga salin
na sa akda'y magandang gamitin

- gregoriovbituinjr.
04.11.2023