Ang tungkulin ng makata

ANG TUNGKULIN NG MAKATA

"Poets are the unacknowledged legislators of the world." ~ Percy Byshe Shelley

ako'y naaalatan sa maraming paksa

na para bang minsan, ayoko nang tumula

pangit na isyu't paksa, nakakatulala

di matanggap ng loob, nakakaasiwa

nariyan ang ginagawa ng trapong bulok

at mga naghahari sa sistemang bulok

patayan, dungisan ng dangal, mga hayok

na sa ating lipunan ay talagang dagok

subalit ang mga makata'y may tungkulin

sa masa ng sambayanan at mundo natin

mga makatang may kakaibang pagtingin

upang ilarawan ang nangyayari man din

kaya narito pa rin akong nagninilay

na aking mga tula'y nagsisilbing tulay

upang masa'y mamulat sa kanilang lagay

sa sistemang itong dapat palitang tunay

di lang namin tungkulin ang pananaludtod

o masdan ang patak ng ulan sa alulod

makata'y para ring kalabaw sa pagkayod

na tangan ang isyu ng pabahay at sahod

ang makata'y tinig ng mga walang boses

ng dukhang sa pagkaing pagpag nagtitiis

ng manggagawang dapat magkabigkis-bigkis

palitan ang lipunang di kanais-nais

- gregoriovbituinjr.

07.31.2024

Ilog sa Montalban at 2 kasama sa Ex-D

ILOG SA MONTALBAN AT 2 KASAMA SA EX-D

kamakailan lamang ay nagpunta kami

sa bahay ng dalawang kasama sa Ex-D

na mula sa Litex, kami'y isang sakay lang

dumalaw, nagtalakayan, at nag-inuman

bago magtanghali nang doon makarating

at nagkita-kita ang mga magigiting

plano ng Ex-D, dalawin bawat kasapi

at iyon ang una sa aming plano't mithi

dating pangulo ng Ex-D yaong dinalaw

plano't proyekto ng grupo'y aming nilinaw

nainom nami'y apat na bote ng Grande

apat na Coke, dalawang Red Horse na malaki

katabi lang ng ilog ang lugar na iyon

bumubula, tila may naglaba maghapon

bago umuwi, ang ilog ay binidyuhan

pagragasa ng tubig ay mapapakinggan

kumusta kaya nang dumating si Carina

sana'y ligtas sila pati na gamit nila

nabatid ko sa ulat, Montalban ay baha

tiyak ilog na ito'y umapaw na sadya

sana ang mag-asawang kasama sa Ex-D

ngayon sana'y nasa kalagayang mabuti

nawa bago magbagyo sila'y nakalabas

at nakaakyat din sa lugar na mataas

- gregoriovbituinjr.

07.31.2024

* bidyo ng tabing-ilog, kuha ng makatang gala noong Hulyo 14, 2024

* Ex-D o Ex-Political Detainees Initiative (XDI) kung saan ang makatang gala ang kasalukuyang sekretaryo heneral

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://www.facebook.com/reel/1192747778706789 

Baby pisak sa nagdeliver ng ayuda

BABY PISAK SA NAGDELIVER NG AYUDA

sadyang nakaluluha ang nasabing ulat:

"Baby, pisak sa nagdeliver ng ayuda"

ang tsuper ba'y lasing at walang pag-iingat?

bakit ang ganito'y nangyayaring talaga?

di ba nakitang mag-ate ay tumatawid

patay ang sanggol na buhat ng dalaginding

sayang ang buhay, ilang luha ma'y mapahid

napakabata pa'y agad nang ililibing

ayon sa ulat, bata'y edad isang taon

ngunit nasagasaan ng rescue vehicle

na may dalang relief goods, ayuda ang layon

subalit bakit ang nangyari'y di napigil

ang biktima'y nadala pa raw sa ospital

subalit sa pinsala sa ulo't katawan

ang sanggol ay dineklarang dead on arrival

tsuper ay kinustodiya ng kapulisan

kahindik-hindik ang ganitong pangyayari

ulat na sadyang dudurog sa iyong puso

paano kung anak mo ang naaksidente

aba, puso mo'y habambuhay magdurugo

- gregoriovbituinjr.

07.31.2024

* ulat mula sa pahayagang Abante Tonite, Hulyo 29, 2024, pahina 1 at 2

Payak na pananghalian

PAYAK NA PANANGHALIAN

inulam ko'y talbos ng kamote

at saka sibuyas at kamatis

gulay ay pampalakas, ang sabi

at baka rin gumanda ang kutis

payak lamang ang pananghalian

upang di malipasan ng gutom

sa munting hardin, mamitas lamang

kahit amoy mo ang alimuom

talbos ay isapaw sa sinaing

kaysa ilaga nang makatipid

hanguin pag kanin na'y nainin

ulam itong may ginhawang hatid

tara, kaibigan, salo tayo

at tiyak, mabubusog ka rito

- gregoriovbituinjr.

07.31.2024

Tara munang magkape

TARA MUNANG MAGKAPE

tara munang magkape

dito sa bahay, pare

at magkwentuhan dine

bago lalong gumabi

kumusta ang trabaho

tumaas ba ang sweldo

o amo mo ang paldo

habang nganga kang todo

pag ako'y nag-iisa

pakape-kape muna

aklat ay binabasa

kung di tula, nobela

pahinga lang sandali

nang pagod ay mapawi

sarap ng kape't ngiti

mababakas sa labi

- gregoriovbituinjr.

07.30.2024

Soneto sa pananghalian

SONETO SA PANANGHALIAN

sa pagnilay sa paksang nanamnam

biglang aabalahin ng gutom

tiyan ko na pala'y kumakalam

nalalanghap ko na'y alimuom

kaya ako'y agad na nagsaing

naabalang muli yaring isip

ayos lang basta huwag gutumin

babalikan na lang ang nalirip

salamat, kanin ay nainin na

buti'y may natirang isdang prito

kaibigan, kumain ka na ba?

tara rito't saluhan mo ako

sa aking munting pananghalian

nang muling lumakas ang katawan

- gregoriovbituinjr.

07.30.2024

Yanga at saplad

YANGA AT SAPLAD

napakaliit na bagay lang ito sa marami
subalit para sa akin ito'y sadyang malaki
di madali ang itaguyod ang wikang sarili
upang pagbuhusan ko ng panahong sinasabi

tulad na lang sa nasagutan kong palaisipan
ang PASO pala ay YANGA, ang SAPLAD naman ay DAM
salita bang lalawiganin o may kalaliman
kahit sa munti mang tula'y maging tulay sa bayan

bakit ba pinag-aaksayahan ko ng panahon
ang ganitong salitang animo'y sagradong misyon
sa gawaing ito ba sa hirap makakaahon?
o gawain ng makata'y sa ganyan nakakahon?

tungkulin ng makatang tulad ko ang itaguyod
ang mga ganitong salitang nakita sa krosword
tungkuling pinagsisikapan at kayod ng kayod
at pinagtitiyagaan wala man ditong sahod

marahil, sadyang ganito ang buhay ng makata
hinahawi ang alapaap ng mga kataga
nakikipagbuno sa alon ng mga salita
hagilap ang ginto sa gitna ng putik at sigwa

- gregoriovbituinjr.
07.30.2024

* litrato mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hulyo 29, 2024, pahina 10
* 17 Pababa - Saplad - DAM
* 20 Pababa - Paso - YANGA

Kalat at dumi

KALAT AT DUMI

animo ang kalsada'y luminis
ang nasabi sa akin ni misis
bagyong Carina na ang nagwalis
gabok, basura't dumi'y inalis

baka iyan ang kasiya-siya
sa ginawa ng bagyong Carina
subalit kayraming nasalanta
na dapat nating tulungan sila

ngunit bakit ba may mga kalat
na basura't plastik, anong ulat
nagbara ba sa kanal ang lekat
ganyan ba'y ating nadadalumat

kahit sa laot ang mga isda
microplastic na ang nginunguya
kaya tiyan nila'y nasisira
pagkat basura'y di mailuwa

ano ngayon ang ating tungkulin
pagkalat ng basura'y di gawin
binabahang lugar ay ayusin
ah, ito'y pag-isipan pa natin

- gregoriovbituinjr.
07.29.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Pag-idlip

PAG-IDLIP

ngayong hapon ay naalimpungatan ako

nakita si alaga, tulog din tulad ko

animo'y nananaginip, aba'y tingnan mo

paa't buntot gumalaw nang kunan ng bidyo

pag tulog ba ako'y pagmamasdan din niya?

ano kayang ginagawa't aking itsura?

pansin ba niyang nagmuta ang aking mata?

o mas uunahin niya'y dagang puntirya?

paumanhin kung siya ang paksa na naman

siya kasi'y isang tapat na kaibigan

sa pag-uwi ko'y nagbibigay kasiyahan

kung may bigat ng loob ay biglang gagaan

sige, alaga, balik tayo sa pagtulog

abutin natin ang pangarap na kaytayog

at bakasakaling makapitas ng niyog

nakainom na, tayo pa ay mabubusog

- gregoriovbituinjr.

07.28.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://web.facebook.com/reel/882316533741238 

Sakay sa traysikel

SAKAY SA TRAYSIKEL

sakay kami ni misis sa traysikel

nakaupo roon, siya'y siniil

ko ng halik sa pisngi, di napigil

ang damdaming tila walang hilahil

kami'y nagtungo noon sa palengke

at mga kailangan ay binili

noodles, sardinas, okra, talbos, kape,

bigas, buti't di inabot ng gabi

bumili rin ng binhing itatanim

nang umulan, nagpahinga sa lilim

habang naiisip ko nang taimtim

ang nasalanta ng bahang kaylalim

ah, dapat mayroong laman ang bahay

kung umulan man, may kukuning tunay

lalo ngayong di tayo mapalagay

baka may bagyong muling masisilay

sa traysikel sumakay kaming muli

nang sa aming bahay ay makauwi

pahinga muna, sa lakas babawi

bukas itatanim ang bagong binhi

- gregoriovbituinjr.

07.28.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://web.facebook.com/reel/411971717942142

Pananaliksik

PANANALIKSIK

patuloy akong magsasaliksik

ng anumang paksang natititik

o sa lansangan ay isyu't hibik

o usaping dapat isatitik

marahil iyan ang magagawa

ng tulad kong abang mangangatha

magsaliksik, maghanap, mangapa

ng paksang dapat batid ng madla

anong isyu ng dukha't obrero

bakit dapat itaas ang sweldo

bakit dapat labanan ang trapo

at ibagsak kasama ng amo

bakit maralita'y naghihirap

dahil ba sa trapong mapagpanggap

anong sistemang dapat magagap

ng maralitang di nililingap

patuloy kong gagawin ang misyon

sa kauri't gampanan ang layon

sasaliksikin ko ang kahapon

upang iugit sa bagong ngayon

- gregoriovbituinjr.

07.28.2024

Si alaga

SI ALAGA

nakatunganga sa pinto, tila gustong lumabas 

nang binuksan ko ang pinto, ayaw namang lumabas

gabi na, di umuulan, di siya kumaripas

bumalik sa loob, dito na siya nagpalipas

ganyan si alaga, mayroong higaang sarili

di hinahayaan, baka ako'y di mapakali

aba'y ilang bubuwit na ba ang kanyang nahuli

lalabas siya sa araw, bumabalik sa gabi

kahit paano'y natutuwa kami't may alaga

na animo'y mandaragit, nag-aabang ng daga

kaya nga madalas ang inuulam ko na'y isda

tirang ulo, hasang, buntot, ay sa alagang pusa

tara, alaga ko, sa banig, tayo nang umidlip

naroon ang musa ng panitik sa panaginip

sa pagtulog makata'y patuloy na nag-iisip

sana, nasalanta ng bagyo'y tuluyang masagip

- gregoriovbituinjr.

07.27.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://web.facebook.com/reel/1043137127245996 

Lumaki akong nagbabaha sa Sampaloc, Maynila pag may bagyo

LUMAKI AKONG NAGBABAHA SA SAMPALOC, MAYNILA PAG MAY BAGYO

asahan mo nang baha sa Sampaloc pag nagbagyo
kaya bata pa lang ako, pagbaha'y nagisnan ko
pinapasok ang loob ng bahay ng tubig-sigwa
bibili nga ng pandesal ay lulusong sa baha

ilang beses palutang-lutang ang tanim ni Ina
kinakapa ko sa baha tanim niyang orkidya
pag may bibilhin sa tindahan, ako ang lulusong
dapat alam mo saan may butas nang di mahulog

nasa kinder pa lamang ako'y akin nang nagisnan
na isang malaking ilog ang highway ng Nagtahan
bababa kami noon ng dyip galing sa Bustillos
pakiwari ko'y kahoy pa ang tulay doong lubos

matapos naman masunog ang likod-bahay namin
sinemento na ang Nagtahan nang ito't tawirin
upang pumasok sa eskwela, maputik ang landas
kaya suot kong sapatos ay may putik madalas

subalit laging nagbabaha pa rin sa Sampaloc
kaya nagbobota pag sa eskwela na'y papasok
pinataasan na ni Ama ang sahig ng bahay
ngunit ang lugar ng Sampaloc ay mababang tunay

sa nakaraang bagyong Carina, muling lumubog
ang aming bahay nang pumasok ang baha sa loob
nagbabalik ang alaala noong ako'y bata
na ako nga pala'y lumaki sa bagyo't pagbaha

- gregoriovbituinjr.
07.27.2024

* litrato ay screenshot sa selpon, mula sa GMA News, Hulyo 24, 2024

21 patay kay 'Carina'

21 PATAY KAY 'CARINA'

inulat ng dalawang pahayagan

namatay ay dalawampu't isa na

kaya ingat-ingat, mga kabayan

dahil kaytindi ng bagyong 'Carina'

apat ang namatay sa Central Luzon

sa Calabarzon, sampu ang namatay

pito sa National Capital Region

dahil sa bagyo'y nawalan ng buhay

nasugatan ay labinlimang tao

habang lima yaong pinaghahanap

ayaw mang dinggin ang ulat na ito

ngunit mahalagang ito'y magagap

bakasakaling may maitutulong

paano kung tayo ang nasalanta

lalo't namatay ay walang kabaong

na tinangay ng baha, ni Carina

baka mayroon tayong kamag-anak

na walang kuryente't di na mabatid

ligtas ba o natabunan ng lusak

sana'y nasagip, ang mensaheng hatid

- gregoriovbituinjr.

07.26.2024

* ulat mula sa headline ng pahayagang Bulgar at Pilipino Star Ngayon, Hulyo 26, 2024

Meryendang abukado

MERYENDANG ABUKADO

bigay lang sa amin ang abukado

na nang bata pa'y aking paborito

sa gitna abukado'y hinati ko

binukod muna ang naroong buto

ang laman ay kinayod kong talaga

saka ko nilagay sa aking tasa

kaunting asukal ay nilagay pa

saka aking hinalo ng kutsara

subalit si misis ay di mahilig 

sa prutas, kaya ako ang kumahig

ng abukadong kaytamis, malamig

sa dila't animo'y nakakakilig

marami pong salamat sa nagbigay

at maganda ito sa pagninilay

tila ba tula ko'y nagiging tulay

upang daigdig ay maging makulay

- gregoriovbituinjr.

07.25.2024

Balitang Carina

BALITANG CARINA

tinunghayan ko ang pahayagan

ngayong araw, kaytitinding ulat

ng unos na naganap kahapon

nagbaha ang buong kalunsuran

nilampasan na ang bagyong Ondoy

sa buong pagluha ni Carina

baha sa maraming kabayanan

mga pamilya'y sinaklolohan

dahil nagsilubog ang tahanan

nilikha iyon ng kalikasan

ipinakita ang buong ngitngit

nagngangalit ang klima at langit

climate action na nga'y kailangan

upang matugunan ang naganap

subalit anong gagawing aksyon

makipag-usap sa P.M.C.J.,

K.P.M.L., Sanlakas, B.M.P.,

S.M. ZOTO, CEED, A.P.M.D.D

samahan natin sila sa rali

panawagan: climate emergency

mag-shift sa renewable energy

climate adaptation, mitigation

ipagbawal na ang mga coal plant

pati ang liquified natural gas

kontakin ang Bulig Pilipinas

para sa ating maitutulong

sa mga biktima ni Carina

kailangan ng kongkretong aksyon

para sa sunod na henerasyon

na may ginawa rin tayo ngayon

- gregoriovbituinjr.

07.25.2024

* litrato ay mga headline ng pahayagang Abante Tonite at Pilipino Star Ngayon, Hulyo 25, 2024

* PMCJ (Philippine Movement for Climate Justice)

* KPML (Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod)

* BMP (Bukluran ng Manggagawang Pilipino)

* SM-ZOTO (Samahan ng Mamamayan - Zone One Tondo Organization)

* CEED (Center for Energy, Ecology, and Development)

* APMDD (Asian People's Movement on Debt and Development)

Pitaya (dragon fruit)

PITAYA (DRAGON FRUIT)

mabuti't may dragon fruit o Pitaya

na siya namin ngayong mineryenda

aayaw-ayaw pa ako nang una

subalit kaysarap pala ng lasa

salamat sa dragon fruit, may pagkain

habang bagyo't humaginit ang hangin

dito sa Cubao ay meryenda namin

na buti't mataas, hindi bahain

si Bruce Lee nga'y nagunita ko ngayon

habang dragon fruit itong nilalamon

bida si Bruce Lee sa Enter the Dragon

at bida rin sa The Way of the Dragon

ang Pitaya ay binigay kay misis

na nang tikman ko ay manamis-namis

panlaban daw ito sa diabetes,

sa kanser, maging sa Parkinson's disease

laban din sa Alzhaimer o kalimot

prutas pala itong mabisang gamot

na sa atin pala'y may buting dulot

salamat sa Pitaya o dragon fruit

- gregoriovbituinjr.

07.24.2024

* ilang pinaghalawan ng datos:

- https://pharmeasy.in/blog/10-health-benefits-and-recipes-of-dragon-fruit-pitaya/ 

- https://en.wikipedia.org/wiki/Pitaya 

Halaman

HALAMAN

nagtatabaan ang mga halaman

pagkat binubusog sila ng ulan

natighaw ang uhaw ng lupang tigang

sa bahaging ito ng kalunsuran

tag-araw pa'y lagi nang nagdidilig

ng halaman, iyon ang aking hilig

ngayon, sipol ng bagyo'y umaantig

sa puso't tila musika'y narinig

mga gulay sa paso, talong, sili

petsay, alugbati, kangkong, kamote

may gamot din sa kanser: ang mulberry

upang sa botika'y di na mawili

salamat sa mga tanim ni misis

habang tinanim ko'y okra't kamatis

mayroon din namang tanim na atis

na sana'y magsitubo nang mabilis

- gregoriovbituinjr.

07.24.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://www.facebook.com/reel/1083181226565202     

Tagas sa loob ng bahay

TAGAS SA LOOB NG BAHAY

yerong bubong namin ay butas na

panay ang tagas ngayong may bagyo

apat na timba'y nilagay ko pa

upang tulo'y sahuring totoo

tila may waterfalls na sa bahay

unos at patak nga'y maririnig

patak ay minamasdan kong tunay

habang katawa'y nangangaligkig

tinapalan naman ito noon

tila di umubra ang bulkasil

patak na tila patalon-talon

na sa diwa ko'y umuukilkil

inipon ko ang naroong timba

na agad itinapat sa butas

habang lansangan na'y binabaha

subalit nais kong makalabas

nais kong bumili ng pang-ulam

ngunit bagyo'y kaylakas sumipol

tila ako'y tatangayin naman

ng bagyong animo'y nagmamaktol

- gregoriovbituinjr.

07.24.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/twgyPWor2R/

Magbasá

MAGBASÁ

magbasa-basá habang bumabagyo

magbasá talaga ang aking bisyo

di ang magbasâ sa ulan o bagyo

kundi magbasá ng lathala't libro

ayoko namang magbasâ sa ulan

baka magkasakit yaring katawan

magbasá na lang sa munting aklatan

may nobela pa't may kwentong wakasan

kaylakas ng tikatik, bumabahâ

sa lansangan, kasama ko'y palanggâ

sa aming tahanang kayraming timbâ

upang saluhin ang patak ng sigwâ

tumatanda na ang iyong kapatid

buti't may aklat at may nababatid

upang pag buhay na ito'y mapatid

sa ulap ay may tulang ihahatid

- gregoriovbituinjr.

07.24.2024

Bagyo

BAGYO

dinig ko ang tikatik sa atip

bumabagyo, agad kong nalirip

sa harap ng bahay nag-iisip

na kung anu-ano'y nahahagip

nadarama ko'y matinding unos

ang rumaragasa't umuulos

malalaking patak ay natalos

kong gumuhit sa daan nang lubos

isa'y nag-abang ng masasakyan

kahit batid ang lakas ng ulan

baka papuntang pinapasukan

upang makapagtrabaho naman

at natighaw ang uhaw ng lupa

napawi ang katigangang sadya

sa ulap ako'y napatingala

sa bawat unos ay may paghupa

- gregoriovbituinjr.

07.23.2024

* ang bidyo ay mapapanood sa kawing na: https://www.facebook.com/reel/514070264296902

Makahiya

MAKAHIYA

hinipo ko ang damong Makahiya

tumiklop agad, parang nahihiya

di ko dalumat ang aking nagawa

nasiyahan ba sila o namutla

ako'y napadaan sa kasukalan

at ang Makahiya'y nahipo lamang

subalit sila'y agad nagtiklupan

na para bang dalagang matimtiman

at napaisip ako ng pabula

kung bakit sila'y tila nahihiya

dahil alaga sila ng diwata

at ang hipo ko'y hipo ng binata

naligaw lang ako sa kagubatan

ang diwata'y di naman liligawan

sapagkat ako'y may-asawang hirang

dahil sa hipo ko'y nagkahiyaan

marahil ganyan lang ang Makahiya

ramdam nila'y dalagang minumutya

na tila pagdating ko'y nagbabadya

na irog akong magtatalusira

- gregoriovbituinjr.

07.21.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/tEnsTcp-Gq/ 

Isda sa kanal

ISDA SA KANAL

naglalanguyan ang makukulay

na isda sa malawak na kanal

pinanood ko na lamang sila

pagkat nakakatuwa talaga

nakunan iyon sa lalawigan

kaya sinubukan kong bidyuhan

yaong mga isdang kaytataba

marahil ay talagang alaga

sinasambit ko sa aking isip

kumuha kaya akong pamingwit

kaytataba, kaysarap ihawin

mamaya'y tiyak may uulamin

ay, di ko nga lang nagawa iyon

pagkat may ibang lakad at layon

- gregoriovbituinjr.

07.21.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/tEEG5kxX7V/ 

Sunog

SUNOG

bata pa ako'y nagisnan ko nang masunog

ang likod bahay naming talagang natutong

nasa kinder pa ako nang panahong iyon

talagang uling pag mapupunta ka roon

bata pa lang, batid ko na ang kasabihang:

"mabuting manakawan kaysa masunugan"

bilin bago lumisan ng ating tahanan 

tiyaking gamit ay tanggalin sa saksakan

tinititigan ko ang apoy sa kandila

kapag blakawt habang nakapangalumbaba

nagsasayawang apoy ang mahahalata

habang pinagpapawisan akong malubha

noon nga, bilin sa mga batang tulad ko:

"huwag maglaro ng kandila at posporo"

ngayon, huwag maglaro ng apoy, tanda ko

kaya sa asawa't pamilya'y tapat ako

aba'y may nakita na rin akong effigy

na sadyang pinaghirapan ang anyo't arte

sinunog bilang tanda ng pangulong imbi

na sa burgesya't di sa masa nagsisilbi

ah, kayrami ko nang nakitang mga sunog

lalo na sa lugar kong Quiapo't Sampaloc

ako'y tutulong pag may sunog sa kanugnog

ingat lang baka may kalan doong sasabog

- gregoriovbituinjr.

07.19.2024

* litrato mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hulyo 16, 2024, pahina 8 at 9

Tulang binigkas sa SOHRA 2024 (State of Human Rights Address)

TULANG BINIGKAS SA SOHRA 2024

(State of Human Rights Address)

bilang sekretaryo heneral nitong organisasyong

Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod,

tinalakay ko sa SOHRA ang mga isyu ng dukha

sa pagtatapos ng presentasyon, binigkas ko'y tula:

"for homeless and underprivilege" batay sa Konstitusyon

ang pabahay ngunit 4PH ay kaiba ang layon

ang 4PH ay pabahay di para sa walang bahay

kundi sa may Pag-ibig at kayang magbayad ng tunay

ang presyo pa ng pabahay ay batay sa market value

kaya tubo o profit ang pangunahing layon nito

dapat batay sa CAPACITY TO PAY ng maralita

at di sa tutubuin ng kapitalistang kuhila

parang sapilitan sa dukha ang 4PH na iyan

na sa ayaw mo't gusto, tatanggalin ka sa tahanan

etsapwera na ang maralita sa lipunang ito

ay nagagamit pa upang pagtubuan ng gobyerno

ang market value ay sagka sa karapatan ng dukha

na dapat gobyerno ang sa kanila'y kumakalinga

sa mga kasama sa SOHRA, kung kayo'y may mungkahi

pagtulungan natin upang dukha’y di naduduhagi

- gregoriovbituinjr.

07.16.2024

* litratong kuha ng makatang gala, 07.16.2024

* ang SOHRA ay pinangunahan ng Philippine Alliance of Human Rights Advocates (PAHRA)

Bawang juice

BAWANG JUICE

ramdam kong para bang nilalagnat

anong lamig kasi't naghabagat

dama ng katawan ko'y kaybigat

kaya nag-water therapy agad

uminom ng mainit na tubig

nang katawan pa'y nangangaligkig

di ko maitaas itong bisig

subalit kaya ko pang tumindig

ginayat ko'y sangkumpol na bawang

at sa tubig ay pinakuluan

ininom iyon nang maligamgam

guminhawa na ang pakiramdam

para bagang aswang iyang lagnat

na nilagang bawang ang katapat

noong bata pa'y tinurong sukat

ni ama, marami pong salamat!

- gregoriovbituinjr.

07.13.2024    

Scotch tape, timbang butas at kamatis

SCOTCH TAPE, TIMBANG BUTAS AT KAMATIS

madalas nating nakikita ang di hinahanap

na pag kailangan naman natin ay di makita

buong kabahayan ay hahalughugin mong ganap

pag di agad makita, ramdam mo'y maiirita

tulad ng scotch tape na pinatungan ng kamatis

upang balutan ng scotch tape ang butas na timba

nasa taas lang pala ng ref ako'y naiinis

sa loob ng isang oras, nakita ko ring sadya

imbes na bumili ng bagong timba sa palengke

ay nilagyan ko ng scotch tape upang magamit pa

kaya ginawa ko ang nalalaman kong diskarte

ngayon, nalabhan ko na ang sangkaterbang labada

maging matiyaga sa paghahanap, ani nanay

at nagawa ko rin ang anumang gagawin dapat

huwag maiirita't mahahanap din ang pakay

sa scotch tape at sa kamatis, maraming salamat

- gregoriovbituinjr.

07.13.2024

Madaling araw

MADALING ARAW

saklot pa ng dilim ang paligid

nang magising akong nangingilid

ang luha, animo'y may naghatid

ng balitang dapat kong mabatid

dama kong aking pinagsanggalang

ang buhay laban sa mapanlamang

na sa akin ay biglang humarang

batid kong ito'y panaginip lang

tiningnan ko kung sara ang pinto

nakaamoy ako ng mabaho

narinig ko pa'y mahinang tulo

na maya-maya'y biglang naglaho

di pa dapat ako kinakaon

ni Kamatayang mayroong misyon

nais ko pang gampanan ang layon

isang makauring rebolusyon

ayokong sa sakit ay maratay

buti kung bala'y napos ng buhay

nais ko pang rebo'y magtagumpay

na mata ko ang makasisilay

- gregoriovbituinjr.

07.13.2024

Platitong hugis dahon

PLATITONG HUGIS DAHON

napa-Wow sa platitong nabili ni misis

sa isang palengkeng binilhan din ng walis

habang ako nama'y kumakain ng mais

aba'y tingni, anong ganda't dahon ang hugis

marahil gumawa'y environmentalista

o ito'y pakulo lang ng negosyo nila

subalit anumang dahilan ang makita

hugis ng platito'y isa nang paalala

pangalagaan natin ang kapaligiran

lalo't mga magsasakang nahihirapan

upang pakainin ang buong daigdigan

kung walang magsasaka ay walang palayan

kaya salamat sa platitong hugis dahon

di lang siya platito kundi isang misyon

tungkol sa bigas, puno, prutas, klima't nayon

na dapat batid natin bawat isyu niyon

- gregoriovbituinjr.

07.12.2024

Yanga at kapad

YANGA AT KAPAD

mga salita itong di ko alam

na nabatid lang sa palaisipan

mga salitang dagdag-kaalaman

sa kagaya kong tagakalunsuran

salitang marahil lalawiganin

kaya kaytagal kung aking isipin

buti na lang, alam ko ang gagawin

upang tamang sagot ay makuha rin

pag sa Pahalang, di batid ang sagot

Pababa muna'y sagutang malugod

krosword ay aliwang di mababagot

tasahan lang pag lapis mo'y napudpod

masetera o PASO pala'y YANGA

at ang ANGKOP naman ay KAPAD pala

sa isang diksyunaryo ko nakita

kung anong kahulugan ng dalawa

- gregoriovbituinjr.

07.12.2024

* krosword mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Marso 31, 2024, p.10

* 17 Pahalang: Paso - YANGA; 19 Pahalang: Angkop - KAPAD

* yanga - masetera, UP Diksiyonaryong Filipino (UPDF), p.1343

* masetera - maliit na paso, UPDF, p. 766

* kapad - angkop o marapat sa isang gawain, UPDF, p.574

Agariko - pinulbos na kabute

AGARIKO - PINULBOS NA KABUTE

tanong: Siyam Pababa - Kabute pinulbos

aba, ewan ko, ang krosword muna'y tinapos

palaisipan muna'y sinagutang lubos

agariko pala ang kabuteng pinulbos

anang U.P. Diksiyonaryong Filipino

salitang Botanikal at Medikal ito

binebenta bilang gamot ang agariko

pumunta kang botika kung nais mo nito

ang agariko ba'y para ring penicillin?

na sa sugat ng isang tao'y bubudburin?

o ito'y ginawang tabletang iinumin?

o kaya'y kapsula itong dapat lunukin?

may nagsasabing sa tumor ito'y panlaban

pati sa cancer, heart disease, diabetes man

pampatibay ng immune system at katawan

ngunit wala pa raw syentipikong batayan

- gregoriovbituinjr.

07.11.2024

* krosword mula sa pahayagang Abante Tonite, Hulyo 8, 2024, pahina 7

* agariko - Botanikal, Medikal: kabute na pinulbos at ipinagbibili sa botika bilang gamot, mula sa U.P. Diksiyonaryong Filipino, pahina 17

* ilang nasaliksik na datos:

- https://www.tagalog.com/dictionary/agariko 

- https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-1165/agaricus-mushroom 

Bilyones na pondo para sa klima

BILYONES NA PONDO PARA SA KLIMA

aba'y pitongdaan walumpu't tatlong bilyong piso

na pala ang nakuhang suporta ng ating bansa

mula tatlumpu't isang development partners nito

na para raw sa climate change action plan, aba'y di nga?

may dalawampu't tatlong proyektong pangtransportasyon

National Adaptation Plan, kaygagandang salita

nariyan pa'y Nationally Determined Contribution

Implementation Plan, batid kaya ito ng madla?

siyamnapu't apat ang proyektong inisyatiba

para sa gawaing pangklima habang iba naman

ay mula raw sa pautang, pautang? aba, aba?

anong masasabi rito ng ating mamamayan?

anong tingin dito ng Freedom from Debt Coalition?

sa bilyon-bilyong pautang ba'y anong analysis?

di na ba makukwestyon kahit suportang donasyon?

anong tingin ng Philippine Movement for Climate Justice?

pabahay ng mga na-Yolanda'y kasama kaya?

sa climate emergency ba pondong ito na'y sagot?

bakit climate emergency'y di ideklarang sadya?

nawa'y pondo'y di maibulsa ng mga kurakot!

- gregoriovbituinjr.

07.11.2024

* ulat mula sa pahayagang Abante Tonite, Hulyo 9, 2024, pahina 3

Suhol

SUHOL

pagsaludo sa taong di tumatanggap ng suhol

kung may akusasyon, sarili'y dapat ipagtanggol

matuwid magsalita, di nagkakabulol-bulol

lalo na't nasa kapangyarihan, may nanunulsol

ibig sabihin, may pabor kapalit ng salapi

dapat usisain lalo't bansa'y naduduhagi

ang akusasyon ng suhol ay dapat lang masuri

dahil pagkatao na'y may bahid pag di napawi

anong patunay ng nagbibintang sa akusasyon?

paano naman ba pasisinungalingan iyon?

lalo't sa susunod na taon na'y mid-term election

paninira ng kredibilidad ba'y nilalayon?

sino bang iuupo sa Senado at Kongreso?

o Mababang Kapulungan, sinong ipapanalo?

pag ahensya'y gumalaw dahil nasuhulan ito

aba'y kawawa naman ang totoong ibinoto!

may patas bang halalan pag may ganyang pag-uulat?

na dapat nating subaybayan baka makulimbat

ang boto ng masa't kandidato nila'y masilat

ah, buong katotohanan sana nga'y mabulatlat

- gregoriovbituinjr.

07.11.2024

* ulat ay headline sa pahayagang Abante, Hulyo 10, 2024

* suhol - pagbibigay ng salapi o anumang bagay sa maykapangyarihan kapalit ang anumang pabor, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 1179

Ulog - Walang taong bayan sa isang lugar

ULOG - WALANG TAONG BAYAN SA ISANG LUGAR

may isang awit noong narinig ko nang bata pa

liriko: "Wala nang tao sa Santa Filomena"

sa krosword, awiting iyon ay aking naalala

Apat Pababa: Walang taong bayan, ano nga ba?

di ko alam ang tamang sagot, diwa ko'y kinapos

animo isip ko'y nilalatigo't inuulos

sinagot ang Pababa't Pahalang hanggang matapos

lumabas na sagot ay ULOG, ako'y nakaraos

tiningnan ang kahulugan sa talahuluganan

kung bakit salitang ULOG ay "walang taong bayan"

naroon: "pag-alis sa pook dahil sa digmaan..."

nilisan ng mga bakwit ang kanilang tahanan

tila istorya ng Santa Filomena ang ulog

tulad sa Marawi, buong bayan ay nabulabog

baka kabahayan at kabuhayan pa'y sinunog

dahil sa digma, pook nila'y talagang nadurog

ah, naalala ko lamang ang nasabing awitin

mga bakwit ba sa lugar nila'y nakauwi rin?

may kapayapaan na ba sa bayan nila't natin?

upang ulog ay di na larawang dapat sapitin?

- gregoriovbituinjr.

07.10.2024

* krosword mula sa Abante Tonite, Hulyo 9, 2024, p.7

* ulog - 3. Sinaunang Tagalog, pag-alis o pagkawala ng mga naninirahan sa isang pook dahil sa digmaan, salot, at katulad, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, p.1299

Pusang uhaw

PUSANG UHAW

alaga'y pansin kong sinisinok

na tila may kung anong nalunok

marahil ay di nakakainom

matapos na malutas ang gutom

sa lababo'y may tubig sa batya

kaya sumampa na si alaga

doon siya uminom, natighaw

ang dama niyang sinok at uhaw

sadyang mahirap na maramdaman

pusa'y sinisinok, o ako man

tulad ng mga uhaw na dukha

uhaw sa hustisyang di makapa

kailangan talaga ng tubig

upang lalamunan ay madilig

tubig man pag nasumpungang tunay

mahalaga nang pandugtong-buhay

- gregoriovbituinjr.

07.10.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/te0kJX995j/ 

Sinabawang tahong

SINABAWANG TAHONG

binibilang kaya ng nagtitinda

ilang tahong ang binibigay niya

sa bumili? sa bahay binilang ko

ang nabiling tahong ay labimpito

marahil di niya binilang lahat

kundi dinadaan na lang sa sukat

sa pinaglagyang platitong malukong

ganyan ko nakita ang kanyang dunong

labinglima o labing-anim dati

ngayon ay labimpito na ang dami

tahong na binibili ko pag Lunes

wala kahapon, meron ngayong Martes

isa ito sa paboritong ulam

na sa aking panlasa'y kaylinamnam

sa halaga nitong sisenta pesos

ay nabusog na ako't nakaraos

- gregoriovbituinjr.

07.09.2024

Tulaan sa pahayagang Bulgar

TULAAN SA PAHAYAGANG BULGAR

may tulaan sa Bulgar / ngayon ay nakita ko

santula'y nalathala, / magpasa kaya tayo?

O, kaysarap magbasa / pag may tula na rito

sadyang kagigiliwan, / ano sa palagay mo?

o makatang M.V. ba'y / staff ng pahayagan?

wala kasing anunsyong / magpasa ng hayagan

ano bang mawawala / kung hindi susubukan?

na bukod sa Liwayway, / Bulgar pa'y naririyan

subalit mag-ingat din, / buting magtanong muna

kung malalathala ba / ang tulang ipinasa

ano bang tulang pasok / sa kanilang panlasa

di pala malathala / tayo'y asa ng asa

ako nga'y naghahanap / ng dyaryong susulatan

kung di man maging staff / ay may mapagpasahan

kaya tulaang ito'y / akin kayang subukan

baka abang makata'y / dito dalhing tuluyan

- gregoriovbituinjr.

07.08.2024

* larawan mula sa pahayagang Bulgar, Hulyo 8, 2024, p.5

Baguio Midland Courier

BAGUIO MIDLAND COURIER

nang nasa La Trinidad pa kami ni misis

Baguio Midland Courier ang hilig kong bilhin

kaya nakalulungkot ang kanyang pag-alis

di ko man lang nabili ang huli niyang print

pagkat kami'y nasa Cubao na nakatira

dahil sa trabaho, at dito, ang dyaryo ko'y

iyang Bulgar, Inquirer, Abante't iba pa

imbes yosi't alak, dyaryo ang aking bisyo

sa may tapat ng palengke ng La Trinidad

ay may tindahan ng dyaryong madalas bilhan

O, Baguio Midland Courier, kami'y mapalad

nakilala ka't mahusay na pahayagan

sa iyong mahigit pitumpu't pitong taon

ng pag-iral, sa kasaysayan na'y may ambag

na nagpapatunay ng iyong dedikasyon

sa bayan at sa iyong prinsipyong kaytatag

minsan, nababasa ko'y di lamang balita

kundi kultura, bagamat sa wikang Ingles

masasabi ko'y salamat nang walang hangga

pag-inog mo sa aming puso nagkahugis

- gregoriovbituinjr.

07.07.2024

* litrato mula sa google

* ulat ng Philippine Star: Baguio Midland Courier to shut down after 77 years

* ulat mula sa kawing na: https://www.philstar.com/nation/2024/06/30/2366678/baguio-midland-courier-shut-down-after-77-years

Pagbebenta ng lupa sa mga dayuhan?

PAGBEBENTA NG LUPA SA MGA DAYUHAN?

sa ChaCha nga kaya ito'y ating tinututulan

dahil edukasyon, masmidya, pati kalupaan

nitong ating bansa'y pinaplanong gagawin naman

na sandaang porsyentong pag-aari ng dayuhan

subalit masa'y mayroong bagong katatakutan

ang pagbebenta umano ng lupa sa Palawan

at ibang lalawigan na bumibili'y dayuhan!

tanong natin, aling banyaga ang napagbibilhan?

inuupahan at binibili raw ay palayan

banggit sa ulat ang Nueva Ecija't Palawan

magsasaka'y natutuwa't sila'y nababayaran

ngunit seguridad sa pagkain ang tatamaan

uupahan muna'y isang ektarya ng palayan

sa presyong walumpu hanggang sandaang libo naman

ngunit simula lang ito, bibilhin kalaunan

makokontrol na nila anong itatanim diyan

ngayon nga, maraming iskwater sa sariling bayan

ay ibebenta pa ang lupa sa mga dayuhan

marapat lang isyung ito'y ating masubaybayan

bago pa tayo'y wala nang lupa't bansang matirhan

- gregoriovbituinjr.

07.06.2024

* ulat mula sa pahayagang Tempo, Hunyo 30, 2024, p.1 at 2

Pananghalian ng mga alaga

PANANGHALIAN NG MGA ALAGA

hinandaan ko pa sila sa plato

ng tira namin sa pananghalian

at pagkuha'y nilagay sa semento

aba'y ayaw pala nila sa pinggan

marahil dahil sila'y pusang gala

na sa sementong sahig kumakain

o dahil sanay manghuli ng daga

na kung saang sulok pa lalapangin

ulo't tinik ng isda'y iniipon

bituka't hasang pa'y iniluluto

nang may mapakain sa mga iyon

nang di sila magutom at maglaho

buti't may pusang inaalagaan

na pinanganak sa loob ng bahay

habang kapatid nila'y di malaman

kung nasaan na't ano na ang buhay

naramdaman ko ring nag-aalala

pag alaga'y di ko agad matanaw

nakakatuwa pag sila'y nakita

lalo't marinig ang kanilang ngiyaw

- gregoriovbituinjr.

07.06.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/t8zBP5I5RY/ 

Kamatis na'y sampung piso isa

KAMATIS NA'Y SAMPUNG PISO ISA

nagpunta akong palengke kanina

sampung piso pa rin apat na okra

tatlong kamatis ay trenta pesos na

naku, sampung piso na bawat isa!

talbos ng kamote'y sampung piso rin

bente pesos ang sibuyas na anim

tatlong kumpol na bawang ay gayundin

ngunit kamatis, kaymahal nang bilhin

maggulay muna't tigil na sa karne

ang naiisip papuntang palengke

sapagkat pagtitipid ang diskarte

ngunit kaymahal din ng gulay dine

binili ko muna'y inuming buko

nang kumalma sa mataas na presyo

- gregoriovbituinjr.

07.06.2024

Ang esensya ng buhay

ANG ESENSYA NG BUHAY

anong esensya ng buhay? / bakit ako aktibista?

ang pagpapayaman nga ba / sa buhay itong esensya?

maging makapangyarihan / sa bansa't sa pulitika?

esensya na ba ng buhay / pag marami ka nang pera?

ako'y naging aktibistang / may prinsipyong tinataglay

sapagkat sa nangyayari / sa mundo'y di mapalagay

adhika kong makatulong / sa nahihirapang tunay

sa ganyan ko nakikita / ang esensya ko sa buhay

kahit gaano karami / ang yaman ko't pag-aari

kung nakuha ko lang ito / sa paggawa ng tiwali

sinayang ko ang buhay kong / sira ang dangal o puri

na nabubuhay sa mali't / sa tanang pagkukunwari

aanhin kong nakatira / sa mansyon man o palasyo

kung kapwa ko maralita'y / hinahamak pa ring todo

kung kapwa ko manggagawa'y / lagi nang iniinsulto

habang wala akong kibo / na dapat kumibo ako

ako'y pipikit na lang bang / marami'y kinakawawa

alam kong may inaapi 'y / di na lang magsasalita

anong klaseng tao ako / na kapwa'y binalewala

di ako paparis diyan / sa mga tuso't kuhila

kaya ako aktibista / dahil dito ko nagagap

ang esensya nitong buhay / at sa lipunang pangarap

may pagkakapantay-pantay, / bawat isa'y lumilingap

na tumutulong sa kapwa / at di lilo't mapagpanggap

subalit di kawanggawa / ang adhika kong pagtulong

kundi bulok na sistema'y / nagkakaisang ibaon

sa hukay ng mga gutom / at sama-samang ituon

ang lakas sa pagtatayo / ng lipunang sinusulong

- gregoriovbituinjr.

07.05.2024