Pahinga rin si alaga

PAHINGA RIN SI ALAGA

matapos kumain, tahimik na si Lambing

nagpapahinga ring animo'y nahihimbing

ngunit konting kilos ko siya'y nagigising

sadyang alerto, baka may dagang dumating

aba'y ganyan lang kami ng aming alaga

siya'y pahinga habang ako'y kumakatha

ng mga paksang nakaukilkil sa diwa

na sa kwaderno'y sinusulat kong may tuwa

may kwento akong isang pusa ang bayani

sa aking banghay, may insidenteng nangyari

hinoldap ay isang magandang binibini

subalit kinalmot ng pusa ang salbahe

ang binibini pala ang nag-aalaga

at nagpapakain sa palaboy na pusa

mga kuting nito'y pinapakaing sadya

kaya ang pusang ito'y bayani sa madla

titigan ang pusa't may magagawang kwento

maaari ring sila'y kinakausap mo

sa literatura'y kagiliw-giliw ito

tulad ng sikat na pabula ni Aesopo

- gregoriovbituinjr.

06.30.2024

Alalawa, lamira at pakakak

ALALAWA, LAMIRA AT PAKAKAK

madalas, sa palaisipan ko lang nalalaman

ang maraming salitang di ko halos maunawa

ang alalawa, lamira at pakakak na iyan

ay di agad natatalos niring aba kong diwa

dahil sa hilig kong magsagot ng palaisipan

ay aking nabatid ang kahulugan ng salita

na marahil mababasa natin sa panitikan

ano ba ang lamira, pakakak, at alalawa

iyang pakakak pala'y tambuli ang kahulugan

habang lamira kapag ikaw ay nanggigitata

marahil mga salitang mula sa lalawigan

tulad ng gagamba na tawag din ay alalawa

salamat sa salitang ngayon lang naunawaan

may magagamit tayong salitang bago o luma

bago sa akin subalit luma na pala iyan

na nais ding magamit sa kwento, tula't pabula

- gregoriovbituinjr.

06.30.2024

Sa unang krodword:

25 Pahalang: Gitata

Sa ikalawang krosword:

14 Pahalang: Gagamba

35 Pahalang: Tambuli

* palaisipan mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hunyo 2, 2024, pahina 10

Pag-iwas sa karne

PAG-IWAS SA KARNE

nagnais akong mamuhay ng bedyetaryan noon

ngunit nang magka-pandemya'y nagka-COVID paglaon

bedyetaryan ay itigil, payo ng ninang iyon

nang lumakas ang katawan, makaiwas sa pulmon

paminsan-minsan na lang akong kumain ng karne

isda't gulay pa rin ako, nasabi sa sarili

nang minsan si misis ay longganisa ang binili

tatak: Longganisang Calumpit, ito ba'y mabuti?

sabi nga sa Koran, huwag nang kumain ng baboy

upang lumusog ang katawan at di laging kapoy

payo'y sinusunod ko ngunit minsan natataboy

upang kumain ng letson sa piging na natuloy

subalit sa pag-iisa, kamatis lang, ulam na

bawang, sibuyas, at mga talbos ay idagdag pa

sana, sa mga karne ay makaiwas talaga

at maging malakas pa rin ako, O, aking sinta

- gregoriovbituinjr.

06.29.2024

Scammer?

SCAMMER?

tatlong magkakaibang numero ang nagpadala

sa akin ng iisang mensahe lang pag nabasa

at sa aking numero, may pinadala raw pera

ngunit bakit tulad ko ang kanilang pinuntirya?

dahil ba mukhang mahina't kayang lokohin nila?

na madali lang mauto ng di nila kilala?

na ang tulad kong dukha'y baka may naipong pera

na naghahanap ng swerte sa kanilang paripa

may dalawang libo, limang daang pisong padala

na upang makuha mo, magbigay ka ng singkwenta

pesos na pinasasali ka sa kanilang bola

kahina-hinala, di ba? magpapabola ka ba?

may perang padala, then, kukunan ka ng singkwenta

ano 'yun? kunwari-kunwarian lang na nanalo ka?

pag sampu'y nauto, may limang daang piso sila

pag sandaang tao naman, limang libong piso na

pasingkwenta-singkwenta lang at sila'y tiba-tiba na

aba'y kayraming simcard pa ang ginagamit nila

kaya huwag magpauto, huwag maging biktima

sa kanilang gawaing masama upang kumita

- gregoriovbituinjr.

06.29.2024

Ninenok nga ba ang pangalan?

NINENOK NGA BA ANG PANGALAN?

nabasa ko na sa nobela ni Frederick Forsyth

na nagnenok ng pangalan ang pangunahing bida

o kontrabida sa nobelang "The Day of the Jackal"

na misyong patayin si French president Charles De Gaulle

napanood ko rin ang film na Jackal ni Bruce Willis

na mukha ng karakter dito ay pabago-bago

bise presidenteng babae ang puntirya nito

subalit napigilan siya ni Richard Gere dito

ngayon sa pahayagan, isang alkalde umano

ang nagnenok ng pangalan ng kung sinumang tao

sa "The Day of the Jackal" nagpunta ng sementeryo

ang bida, namili sa lapida ng ngalan nito

ginawa'y pekeng dokumento gamit ang pangalan

upang itago ang sariling pagkakakilanlan

upang magawa ang pinag-aatas ng sinuman

para sa layunin nilang di natin nalalaman

napapaisip lang ako sa mga nangyayari

lalo na sa isyu ng POGO at West Philippine Sea

dapat mabatid natin anong kanilang diskarte

upang bansa'y maipagtanggol sa mga salbahe

- gregoriovbituinjr.

06.29.2024

* ulat at litrato mula sa pahayagang Abante, headline at pahina 2, Hunyo 27, 2024

Ang Wikang Filipino sa palaisipan

ANG WIKANG FILIPINO SA PALAISIPAN

sa Pahalang Labimpito
Tanong: Wikang Filipino
subalit ang sagot dito'y
Tagalog, tama ba ito?

Filipino nating wika
sa Tagalog batay sadya
na isinabatas pa nga
si Quezon yaong gumawa

ang wika'y di lang Tagalog
kundi Filipino, irog
isang wikang tinaguyod
na pambansa pag nasunod

sa tanang palaisipan
wikang pang-Katagalugan
ay wika ng buong bayan
ngunit sa ngayon lang iyan

sapagkat wikang Iloko
Bisaya man at Ilonggo
Tausug, Waray, at Pampanggo
ay wika ring Filipino

darating din ang panahon
samutsaring wikang iyon
pag nasama sa leksikon
magiging wika ng nasyon

- gregoriovbituinjr.
06.29.2024

* palaisipan mula sa pahayagang Abante, Hunyo 26, 2024, p.10

Komentula sa Romualdez rice

KOMENTULA SA ROMUALDEZ RICE

bente pesos kilong bigas ba'y magigisnan?

pag nagkampanyahan na't boto'y kailangan?

binobola na naman ba ang mamamayan?

upang maboto kahit di napupusuan?

ipagpaumanhin ang aking komentula

ito'y napuna ko lang sa isang balita

propaganda ba o puro paganda lang nga?

upang apelyido'y matandaan ng madla

aba'y kay-aga nang pangangampanya ito

na ipinangako na noon ng pangulo

sa ganyan ba'y magpapabola muli tayo?

na dating pangako'y napako nang totoo?

tanong lang: maganda kayang klase ng bigas?

iyang sinasabi nilang Romualdez rice?

sangkilo'y bente pesos, o ito'y palabas?

pag nanalo, presyo'y agad sirit pataas?

masa ba sa kanila'y palilinlang muli?

para sa bigas, iboboto'y di kauri?

ah, huwag nating hayaang muling maghari

iyang dinastiya, gahaman, trapo't imbi

- gregoriovbituinjr.

06.27.2024

* litrato mula sa kawing na: https://www.facebook.com/story.php/?story_fbid=880644577425656&id=100064403663482

Pagninilay

PAGNINILAY

ano nang nangyayari't / tila walang mapala

tulog pa ang katawan / pati na yaring diwa

animo kaytindi na / ng bagyong di humupa

kaya buong lansangan / ay dumanas ng baha

may butas na ang atip / kaya panay ang tagas

tila luha ng langit / ang dito'y naghuhugas

tanaw mo ang bituin / sa kisameng may butas

habang nangangarap pa / ng lipunang parehas

kahit sa kalunsuran, / dinig mo ang kuliglig

sa paroo't paritong / sasakyang buga't butlig

habang sa kapitbahay / talak ay maririnig

nagsesermon na naman / sa asawang mahilig

kailangan ko na ring / maglaba ng labahin

upang may maisuot / sa sunod na lakarin

kung sakaling may butas / ang damit na'y tahiin

pagkunwariing bago / ang barong susuutin

- gregoriovbituinjr.

06.27.2024

Ang kuwago at ang lapira

ANG KUWAGO AT ANG LAPIRA

nagpupuyat ang kuwago sa gabi

pagsusunog ng kilay ang diskarte

ang tawag pala sa kanya'y lapira

na katugma'y panggabi ring bampira

gising naman ang kuwago pag araw

na nagsusunog din naman ng kilay

pulos pagbabasa dito at doon

hinahasa ang kanyang edukasyon

subalit magkaiba man ang tawag

silang dalawa ay magkamag-anak

pawang palaaral, matatalino

kapara'y karakas ni Tata Lino

ngunit isa't isa'y walang hamunan

na magpaligsahan ng nalalaman

imbes kompetisyon, kooperasyon

walang payabangan ang mga iyon

nabatid nilang sa kapitalismo

pataasan ng ere yaong tao

kumpetisyon kung sino ang magaling

kaya may trapong gahaman, balimbing,

may pang-aapi't pagsasamantala,

elitista't mapanlamang sa kapwa

pagkat nag-aral ang mga kuwago

pasya nila'y di tularan ang tao

- gregoriovbituinjr.

06.24.2024

* 35 Pahalang: Kuwago sa gabi, palaisipan mula sa pahayagang Abante, Hunyo 7, 2024, pahina 10

* lapira - uri ng kuwago (Tyto capensis) na abuhing kayumanggi ang pakpak at puti ang dibdib at mukha, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 678

Itaw-itaw

ITAW-ITAW

nabasa ko'y itaw-itaw, ano ba iyon?

nakalutang sa atmospera'y depinisyon

gaya ng planeta, bituin, konstelasyon

aba, may salita pala tayong ganoon

nakalutang ng walang mga nakakabit

na makikita natin sa ere, sa langit

oo, palutang-lutang lang, di nakasabit

subalit paano salita'y ginagamit?

anang UP Diksiyonaryong Filipino

ang itaw-itaw ay pang-uri ngang totoo

halimbawa ng gamit ay hinahanap ko

kaya sa tula'y sinubukan ko na ito:

nakalutang sa atmospera, itaw-itaw

ang mga talampad, buwan, buntala't araw

na pag gabi ko lamang sila natatanaw

ay, kayganda't tila nagkikislapang ilaw

- gregoriovbituinjr.

06.23.2024

* itaw-itaw - mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 523

* talampad - konstelasyon, mula sa aklat na Balatik: Etnoastronomiya, pahina 5

Mas ligtas daw ang tubig-gripo

MAS LIGTAS DAW ANG TUBIG-GRIPO

maniniwala ka ba sa sabi ng D.E.N.R.

mas ligtas ang tubig-gripo kaysa tubig-mineral

subalit ito'y aking nagagawa nang regular

pagkat mas mura't sa tubig-gripo'y nakatatagal

ang kalidad ng tubig, sa D.E.N.R. ay misyon

anila, di lahat ng water refilling station

kalidad ng tubig, di laging nasusuri ngayon

dapat walang kaibang amoy, lasa't kulay iyon

gayunman, hilig kong uminom ng tubig sa gripo

minsan, iniinit; minsan sa tiyan na'y diretso

lalo't maraming ginagawa't nauuhaw ako

na nais kong matighaw agad ang pagkauhaw ko

pakiramdam ko'y di naman ako nagkakasakit

di pa butas ang bulsa, ito pa'y sulit na sulit

huwag lang tubo'y kinakalawang, tiyak sasabit

ang iyong tiyan, baka wala ka nang maihirit

- gregoriovbituinjr.

06.22.2024

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Hunyo 15, 2024

Salin ng akda ni Hemingway

SALIN NG AKDA NI HEMINGWAY

nakita kong muli sa munti kong aklatan

akda ni Hemingway sa buhay-karagatan

ang "The Old Man and the Sea" na sinalin naman

ni Jess Santiago na kilala sa awitan

sa The Bookshop ng UP Hotel nabili ko

sa halagang sandaan at limampung piso

naglathala'y Sentro ng Wikang Filipino

binubuo ng sandaang pahina ito

buti't naisalin na ang ganitong akda

nang sa gaya ko'y maging kauna-unawa

lalo't isang Nobel Prize winner ang maykatha

na pagpupugayan mo sa kanyang nagawa

ating basahin "Ang Matanda at ang Dagat"

sinalin sa ating wika't isinaaklat

kaygaan basahin, madaling madalumat

mabuhay ang nagsalin, maraming salamat!

- gregoriovbituinjr.

06.22.2024

Balong

BALONG

sa Luneta, isa iyong balong

o fountain, tubig na pinasirit

habang may musikang tumutugtog

at napakakulay pa't marikit

saglit akong napatigil doon

upang magpahinga at magnilay

binidyuhan ang balong na iyon

na ilaw ay aliw na nagsayaw

sana doon sinta ko'y kasama

naglilibot kami't namamasyal

subalit kaylayo ng Luneta

upang isama't doon magtagal

sa balong ay napatitig ako

tubig ba'y naaksayang totoo?

- gregoriovbituinjr.

06.21.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/sQTSEq7oHU/

Dapulak

DAPULAK

ang alam ko'y may salitang dapurak

nagpipiga ng katas sa pagtapak

habang sagot sa krosword ay dapulak

amag sa halaman pala ang linsyak!

dagdag sa nababatid na salita

at sa pag-unlad ng sariling wika

dapurak at dapulak, magkatugma

na sa pagtula'y talagang sariwa

mga katagang di agad mapansin

ngunit sadyang mahalaga sa atin

upang kaalaman ay paunlarin

at lumawig ang panitikan natin

muli, salamat sa palaisipan

umuunlad ang talasalitaan

- gregoriovbituinjr.

06.21.2024

* dapulak - maliliit at puting funggus sa halaman at puno

* dapurak - paulit-ulit na pagtapak ay pagpiga upang humiwalay ang katas sa tinatapakan

- mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 265

- palaisipan mula sa Pilipino Star Ngayon, Abril 28, 2024, p. 10

Pabula: Huntahan ng 2 pusa

PABULA: HUNTAHAN NG 2 PUSA

nakita ko ang dalawang alaga

masarap ang higa ng isang pusa

habang isa naman ay nakalinga

na animo'y naghuhuntahang sadya

tanong ng isa, "Saan ka patungo?"

sagot sa kanya, "Ako'y manunuyo

ng pusang kayganda't nararahuyo!"

"Ingat, baka tungo ay biglang liko!"

nakakatuwa't may payo pang hatid

ang ate'y nagbilin pa sa kapatid

mag-ingat upang di ito mabulid

sa disgrasyang di nito nababatid

dalawa silang alaga sa bahay

doon na isinilang silang tunay

kaya lagi akong nakasubaybay

nang may maikwento't maisalaysay

- gregoriovbituinjr.

06.20.2024

* litratong kuha ng makatang gala

Ulap na anyong bakunawa

ULAP NA ANYONG BAKUNAWA

ulap na anyong bakunawa ang natanaw

katanghaliang tapat, sikat pa ang araw

sa buwan lang ang bakunawa nauuhaw

nalunok na niya'y anim na buwan na raw

bakunawa yaong kumakain ng buwan

pag may eklipse o laho sa kalangitan

na sa alapaap ay aking natandaan

na sa panitikan nati'y matatagpuan

bakunawa'y tila dragon ang masasabi

o kaya sa Ibong Adarna ay serpyente

o sa Griyego ay ang earth-dragon ng Delphi

tulad ng nagngangalang Python at Delphyne

anong sarap pagmasdan ng ulap sa langit

mga disenyong di sa atin pinagkait

ulap na bakunawa, na ulan ang bitbit

sakaling bumuhos sana'y di nagngangalit

- gregoriovbituinjr.

06.19.2024

Pagdalaw ng paruparong itim

PAGDALAW NG PARUPARONG ITIM

may paruparong itim na ligaw

nasok sa silid, biglang lumitaw

tanda ba iyon ng pagkamatay?

may namatay, o dalaw ng patay?

doon sa munti kong barungbarong

ang abang makata'y nagkukulong

na animo'y nilamon ng dragon

gayong alagata ang kahapon

bakit may itim na paruparo

sa mapamahiin, iba ito

ngunit sa akin ang pagkaitim

ay mana dahil ina'y maitim

tulad din ng Itim sa Aprika

dahil ba maitim, masama na

gayong ganyan ang kanilang kulay

na itim ang balat nilang taglay

naalala ko tuloy ang kwento

yaong Black Cat ni Edgar Allan Poe

ang masama, gumawa ng krimen

puti ang balat, budhi ay itim

- gregoriovbituinjr.

06.18.2024

Ang saklad o sakong ng palad

ANG SAKLAD O SAKONG NG PALAD

sa pagitan ng galang-galangan at palad

ang sakong ng palad o tawag nati'y saklad

pansin iyon pag sa balibol nakababad

kita paano maglaro ang mapapalad

na ipinanghahampas ng balibolista

sa saklad nila pinatatama ang bola

sinasanay nilang maigi sa tuwina

kaya kumakapal ang mga saklad nila

ganyan ang pagpalo ng Alas Pilipinas

na pag naglaro animo'y palos sa dulas

sa laro, hampas ng saklad nila'y malakas

habang nilalaro nila'y parehas, patas

sa ating mga balibolista, MABUHAY!

at kami rito'y taospusong nagpupugay!

ipakita pa ninyo ang galing at husay

at hangad namin ang inyong mga tagumpay!

- gregoriovbituinjr.

06.18.2024

Anong nararapat itapon?

ANONG NARARAPAT ITAPON?

saan dapat itapon ang mga basura?

dapat bang itapon sa ilog o kalsada?

saan itatapon ang pambalot ng tinapa?

lalagyan ng pandesal o mga delata?

paano ang mga basurang nabubulok?

itatapon bang tulad ng sistemang bulok?

susunugin ba ito't nakasusulasok?

huwag pagsamahin ang bulok sa di bulok?

paano itatapon ang bugok na trapo?

na katiwalian lang ang laman ng ulo?

ugaling palamara ba'y maibabato?

tulad ng tuso, sukab, gahaman at lilo?

sa daigdig ba'y tambak-tambak na ang plastik?

na kahit sa karagatan ay nakasiksik?

lulutang-lutang, anong ating mahihibik?

kikilos ba tayong walang patumpik-tumpik?

di magandang alaala ba'y matatapon?

tulad ng masasakit na danas mo noon?

o ituturing na aral ang mga iyon?

maitatapon ba ang danas ng kahapon?

paano rin kaya tayo wastong kikilos?

kung mga basura'y hinahayaang lubos?

bakit ba ang basura'y di matapos-tapos?

ay, sa basura'y mayaman tayo, di kapos!

- gregoriovbituinjr.

06.18.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Alipapâ

ALIPAPÂ

Bubungan Patag, sa Dalawampu Pababâ

di ko batid ang kasagutan, ano kayâ?

hanggang mapalitaw ang sagot: alipapâ

may impit ang bigkas, may tudlik na pakupyâ

at ang UP Diksiyonaryong Filipino

ay akin din namang sinangguning totoo

at ang salitang alipapa'y nakita ko

na 'patag na bubong' ang kahulugan nito

alipapâ ay talipapâ ang katunog

lumang salita bang kaylalim o kaytayog?

o salitang kilala sa mga kanugnog

na magagamit din sa pagtula kong handog

palaisipang ito'y kaylaki ng tulong

upang bokabularyo'y talagang yumabong

tulad ng alipapâ sa 'patag na bubong'

para sa abang makata'y dagdag na dunong

- gregoriovbituinjr.

06.17.2024

* palaisipan mula sa pahayagang Abante, Hunyo 15, 2024, p.10

* mula sa UP Diksiyonayong Filipino, p.36

Condong nakaharang sa Mt. Fuji, gigibain na...

CONDONG NAKAHARANG SA MT. FUJI, GIGIBAIN NA...

photobomb pala ang condong / nakaharang sa Mt. Fuji

kaya nagprotesta roon / ang mamamayan, ang madla

na nagnanais tuluyang / ipagiba ang nasabi

lakas ng kilos-protesta'y / balita sa buong bansa

malapit nang i-turn-over / sa nakabili ng yunit

subalit mga protesta'y / tila di mapatid-patid

sa masa'y nakipulong pa / roon nang paulit-ulit

ang estate developer na / Sekusui House Limited

ang kanilang unang balak / ay labing-isang palapag

hanggang maging sampu na lang / na ang kisame'y mababa

ngunit nakaharang pa rin / ang condo kaya di payag

ang mga nagpo-protestang / nais itong ipagiba

kaya wala nang magawa / ang nasabing developer

nagpasya nang idemolis / ang condo nilang tinayo

ire-refund na lang nila / sa kanilang mga buyer

ang sampung milyong yen bawat / yunit, sa bulsa'y madugo

dahil sa mga protesta / ng mamamayang Hapones

gigibain ang photobomb / na humarang sa Mt. Fuji

at tayo naman, sa Torre / de Manila nagtitiis

na sa estatwa ni Rizal / ay photobomb din ang silbi

- gregoriovbituinjr.

06.17.2024

* ulat mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hunyo 15, 2024, pahina 5

Imbes itlog, kamatis sa eggtray

IMBES ITLOG, KAMATIS SA EGGTRAY

imbes itlog ay pawang kamatis

sa eggtray ng frigider o ng ref

pagkat pampakinis daw ng kutis

bukod sa tubig ay laman ng ref

mura ang kamatis kaysa itlog

na makakain mo pa ng hilaw

kahit buhay ay kakalog-kalog

ay may pag-asa pang natatanaw

di nawawala sa aking ulam

ang kamatis, sibuyas, at bawang

upang kagutuman ay maparam

sa sandaling salapi'y konti lang

O, kamatis, isa kang biyaya

sa mga tulad kong abang dukhâ

na sa tuwina'y laging kasama

sa pakikibaka't mga digmâ

- gregoriovbituinjr.

06.17.2024

Pahinga sa hapon

PAHINGA SA HAPON

umuulan na, maginaw, pahinga muna

sa hapon, hapong-hapo mula paglalaba

at sa samutsaring gawain sa kusina

upang makakain din ang buong pamilya

hapon, talukap ng mata'y papikit-pikit

habang si bunso sa ama'y nangangalabit

"Tulog na po tayo, Itay," ang kanyang hirit

habang si bunso sa bisig ko'y nangunyapit

radyo'y binuksan ko't musika'y pinakinggan

nagbabalita'y pasingit-singit din minsan

maya-maya, ito'y aking nakatulugan

ipinapahinga ang katawan sa hapon

nang may lakas upang magampanan ang misyon

at maya-maya lang, kami'y muling babangon

- gregoriovbituinjr.

06.17.2024

Halaman sa paso

HALAMAN SA PASO

maganda ring magtanim / ng halaman sa paso

alagaan sa dilig / nang gumanda ang tubo

tiyak na makakalma / ang loob mong napuno

ng sakit, pagdaramdam, / iwas ka sa siphayo

madalas iyang payo / ng mga may halaman

na makatutulong daw / kahit sa karamdaman

magtanim ka ng binhi / sa paso sa tahanan

lalo't ramdam mo'y init / diyan sa kalunsuran

doon sa aking lungga / ay nagtatanim-tanim

kaya nararamdaman / ang kaylamig na hangin

animo'y natatanggal / bawat kong suliranin

bagamat iniisip / paano lulutasin

kahit paano naman / ramdam ko'y matiwasay

puno man ng tunggali'y / mapanatag ang buhay

salamat sa halamang / ginhawa'y binibigay

kaya sa karamdaman / ay di ako naratay

- gregoriovbituinjr.

06.17.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa isang retawran

Pagninilay sa tumba-tumba

PAGNINILAY SA TUMBA-TUMBA

minsan sa tumba-tumba nagninilay

ng mga paksang sadya kang aaray

na pati loob mo'y di mapalagay

kanino ka ba nagsisilbing tunay

umupo lang ako sa tumba-tumba

na madalas gamit noon ni lola

at ng mamay kong isang magsasaka

doon sa tubigan sa may sabana

nagunita ko muli sila ngayon

nang pinagninilayan ang kahapon

nang umupo sa tumba-tumbang iyon

na ako pala'y may dakilang misyon

makibaka ka, sabi ng mamay ko

basta may mali, aba'y punahin mo

at katarunga'y ipaglaban ninyo

pati na ang karapatang pantao

nasa gunita ang bilin ng mamay

katarungan ay ipaglabang tunay

huwag sumuko ang prinsipyong taglay

salamat, bilin ay buhay na buhay

- gregoriovbituinjr.

06.16.2024

Bayngaw

BAYNGAW

maliit ang langaw

malaki ang bangaw

mas malaki, bayngaw

na dulot ay panglaw

kapag nakagat ka

dengue ang kapara

o kaya'y malarya

iwasan mo sila

mahirap makagat

at kung magkasugat

baka di maampat

tiyak malalagnat

paligid, linisan

pati ang tahanan

nang di pamugaran

ng bayngaw na iyan

- gregoriovbituinjr.

06.15.2024

* mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, p.157

* bayngaw - pangngalan Zoolohiya [Sinaunang Tagalog]: malaking bangaw na nangangagat

Hatinggabi

HATINGGABI

kayrami pa ring gawain sa gabi

madalas napupuyat, laging busy

sa kakaisip ng bagong diskarte

nang isyu'y pag-usapan ng marami

gabi na'y nagtitipa pa sa laptop

ng saknong, taludtod, at pangungusap

sinasalaysay ang pinapangarap

na lipunang wala nang naghihirap

animo ako'y paniki o aswang

o sa isang puno'y tila tikbalang

panggabi akong naroon sa parang

ng digma't mabilis ang mga hakbang

hatinggabi na'y ayaw pang matulog

kinakatha'y nobelang anong tayog

o kwentong sa puso'y nakadudurog

o tulang sa madla inihahandog 

- gregoriovbituinjr.

06.14.2024

Tuyong dahon

TUYONG DAHON

pinapanatili ng tuyong dahon ang sayimsim

o halumigmig sa lupa, animo'y sinisimsim

ang alinsangan, marahil pati iyong panimdim

mamasa-masa ang lupa, alay ng puno'y lilim

pagkain din ng bulate ang mga tuyong dahon

na nalilikha'y vermi-compost na nakatutulong

sa paglago ng halaman, anong ganda ng layon

tuyong daho'y di basurang basta lang itatapon

tuyong dahon pa'y pataba pag nabaon sa lupa

kapaki-pakinabang pag sa kalikasan mula

upang puno't halaman ay magsilago't tumaba

pag ito'y namunga na, malaking tulong sa madla

matutuyo rin ang dahon pagdating ng panahon

ngunit sa lupa pala'y may magandang nilalayon

- gregoriovbituinjr.

06.13.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa loob ng Quezon Memorial Circle, Hunyo 12, 2024

* Ang nakasulat sa karatulang kinunan ng litrato ng makatang gala ay:

ALAM MO BA? Na ang tuyong dahon ay:

- Pinapanatili ang moisture sa lupa na tumutulong para ma-absorb ng halaman

- Ginagawang pagkain ng bulate upang makagawa ng vermi-compost na nakakatulong sa paglago ng halaman

- Hindi ito tinatapon bilang basura, bagkus, maaari itong mapakinabangan para maging pataba sa lupa

- Ang mga nalagas na tuyong dahon ay nakakatulong din sa pagpapanatili ng malamig na temperatura sa kapaligiran lalo sa panahon ng tag-init

- Naiiwasan ang pagdami ng damo sa lupa

* "Ang circle ay para sa ating lahat, mahalin at pangalagaan natin ito."

Ang landas kong tinatahak

ANG LANDAS KONG TINATAHAK

tinatahak ko ang landas ng magigiting

di ang landas ng hunyango, trapo't balimbing

kaya aagahan ko palagi ang gising

upang sa isyu'y di maging bulag at himbing

nais kong umaga'y sikatan na ng araw

upang Bitamina D sa akin pumataw

upang mula sa araw lakas ay mahalaw

upang sa bawat pagtakbo ko'y makahataw

bakit ba dapat arukin ang kalaliman

ng dagat na pawang plastik ang naglutangan

bakit ba dapat liparin ang kalawakan

ng langit gayong mas magandang ito'y masdan

saanmang lupa'y nais kong magtanim-tanim

ng magandang binhi, prinsipyo't adhikain

kahit na sa paso, binhi'y palalaguin

na balang araw, bunga nito'y aanihin

tinatahak ko ang landas ng pagbabago

na pinamumunuan ng uring obrero

nais kong matayo'y lipunang makatao

na serbisyo sa tao'y di ninenegosyo

- gregoriovbituinjr.

06.13.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa Daang Espanya sa Maynila

Pangalagaan ang iisa nating mundo

PANGALAGAAN ANG IISA NATING MUNDO

sa isang sasakyan ay mayroong abiso

isang paalala sa ating kapwa tao

nasusulat: "Iisa lang ang ating mundo"

dagdag: "mahalin at ingatan natin ito"

dapat bang tayo'y maging environmentalist?

o mag-aral at tayo'y maging ecologist?

upang alagaan natin ang kalikasan

upang ating linisin ang kapaligiran

upang plastik ay mawala sa karagatan

upang basura'y mawala sa kabundukan

batid na ba kahit di tayo ecologist?

unawa ba kahit di environmentalist?

dapat nga'y nagkakaisa tayong kumilos

upang mapangalagaan nga nating lubos

ang ating kapaligirang kalunos-lunos

at tahanang kalikasang nanggigipuspos

- gregoriovbituinjr.

06.12.2024

* litratong kuha ng makatang gala mula sa isang komunidad ng maralita sa Rizal 

Ang mag-inang pusa

ANG MAG-INANG PUSA

nasa ilalim ng traysikel ang mag-ina

nang sila'y makita ko kaninang umaga

tinulaan matapos kong kodakan sila

at ngayong hapon, kayganda ng tagpo nila

kitang ang anak ay kanyang pinasususo

ganyan ang nanay, kahit na sa mga tao

ayaw na anak ay magutom na totoo

habang ako naman dito'y nakiusyoso

kung may pusa ka'y masarap sa pakiramdam

di dumudumi sa bahay, kanilang alam

agad ngingiyaw, animo'y nagpapaalam

na sila'y dudumi't lalabas ng tahanan

kaya bubuksan ko naman agad ang pinto

pagngiyaw, dama mo ang kanilang pagsuyo

isda lang ang sa kanila'y aking pangako

sa kanilang tila kapamilya't kapuso

hinahayaan lang sila dito sa bahay

habang ako'y nagsusulat at nagninilay

kwento'y nirerebisa kung ayos ang banghay

pabula sa pusa'y unawa kayang tunay?

- gregoriovbituinjr.

06.11.2024

Sikat na ang pandesal

SIKAT NA ANG PANDESAL

madalas kong bilhin tuwing umaga
ay diyaryo at pandesal tuwina
kinaugalian ko na talaga
na pagkagising, iyan ang kasama

kanina, pagbuklat ko ng balita
pandesal pala'y sikat sa banyaga
kaya ngayon naglalaro ang diwa
bilang papuri, tula ay kinatha

O, pandesal, lagi naming agahan
nasa Top 40 World's Best Bread Roll naman
sikat na ang paboritong agahan
tumanyag na ang pandesal ng bayan

pagpupugay sa sikat na tinapay
lasang Pinoy, malinamnam na tunay
pag may pandesal, loob ko'y palagay
madalas kasama sa pagninilay

- gregoriovbituinjr.
06.11.2024

* ulat mula sa pahayagang Abante, Hunyo 11, 2024, p.8

Higaan nila'y ilalim ng tricycle

HIGAAN NILA'Y ILALIM NG TRICYCLE

nakita ko kaninang umaga

ang kuting na ang kama'y kalsada

ang inahing pusa'y naroon pa

ilalim ng tricycle ang kama

nakapikit, tulog pa ang kuting

tila hinehele sa paghimbing

tiyak gutom ito pag nagising

at muli sa bahay maglalambing

hinanda ko na ang pritong isda

ulo, buntot, tinik sa alaga

hayop man sila'y may pusong sadya

naghahanap ng ating kalinga

ganyan kami sa loob ng bahay

sa pusang gala ay mapagbigay

habang narito at nagninilay

may nakakathang tula kong tulay

- gregoriovbituinjr.

06.11.2024

* kuhang litrato ng makatang gala sa tapat ng kanilang tahanan

Mag-ingat laban sa rabies

MAG-INGAT LABAN SA RABIES

kapag nakagat ka ng aso

o kaya'y nakalmot ng pusa

magpabakuna nang totoo

bago pa rabies ay lumala

anang ulat, dalawang paslit

umano'y namatay sa rabies

bakuna'y huwag ipagkait

sa kagat ay huwag magtiis

huwag itong balewalain

lalo't ito'y leeg pataas

ito'y dapat agad gamutin

bago lumala ang sintomas

balita'y nakababahala

habang kayraming pusa't aso

sa lansangan ang gumagala

kahit pa ito'y alaga mo

rabies pala'y nakamamatay

pag di ito agad nagamot

na pag nilagnat ka't naratay

ah, rabies nga'y nakakatakot

- gregoriovbituinjr.

06.10.2024

* batay sa ulat na "Dalawang paslit, patay sa rabies," mula sa pahayagang Pang-Masa, Hunyo 10, 2024, headline at pahina 2.

Silang pinanganak sa bahay

SILANG PINANGANAK SA BAHAY

lahat sila'y isinilang dito sa bahay

pati mga kuting na bago lang panganak

una'y dalawa ang isinilang ng nanay

sunod ay anim, sunod ay apat na anak

iba'y sinilang sa likod ng aparador

narinig ko noon ang kanilang ngiyawan

iba'y doon sa likod ng refrigerator

at natuto akong sila na'y alagaan

hanggang namatay ang ina't tila nalason

nang umuwi ng bahay, ito'y nagsusuka

hanggang ito'y nalugmok, di na nakabangon

natagpuan na lang naming ito'y patay na

kaya mga pusang itong dito sinilang

ay talagang inaalagaan na namin

pag dudumi sila'y pupunta sa labasan

kaya di nangangamoy ang tahanan namin

ang may batik na itim, unang henerasyon

na may anak na tatlo't nabuntis pa muli

ang kulay kahel, ikalawang henerasyon

na naglalambing kaya Lambing ang taguri

ang ibang pusa'y may iba nang tinirahan

o kinasama na ng ibang pusang gala

buti't ang iba'y narito lang sa tahanan

na madalas tinitirhan namin ng isda

- gregoriovbituinjr.

06.09.2024

Inagawan ng higaan

INAGAWAN NG HIGAAN

hoy, naunahan mo ako diyan, ah,

sabi ni Lambing kay Mingming kanina

upuang pula'y higaan ni Lambing

ang nakahiga ngayon ay si Mingming

ang nasabi ko na lang sa dalawa

aba'y huwag kayong mag-aaway, ha?

si Lambing ay natulog na sa sahig

dahil si Mingming sa silya na'y himbing

ganyan magmahal ng mga alaga

ganyan magmahal ang mga alaga

walang mapapala aa pag-aaway

buting makiusap nang malumanay

dalawa naman ang upuang pula

isa'y tambayan ng pusa tuwina

ang isa'y upuan ko sa trabaho

na higaan nila pag wala ako

- gregoriovbituinjr.

06.09.2024

Pamilya'y nautas sa kidlat

PAMILYA'Y NAUTAS SA KIDLAT

madalas, di inaasahan

ang pagdating ng kamatayan

paano ba paghahandaan

kung ang insidente'y biglaan

tulad ng natunghayang ulat

na pamilya'y namatay lahat

dahil tinamaan ng kidlat

balita ngang nakagugulat

nasa labasan sila noon

nang tamaan ng kidlat doon 

namatay agad sila roon

pasado alas-tres ng hapon

anong aral ang makakatas

bakit mag-anak ay nautas

sadya bang kanila nang oras

ganyang nangyari'y di mawatas

- gregoriovbituinjr.

06.08.2024

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Hunyo 7, 2024, headline at pahina 2

Pag-uwi

PAG-UWI

nahihimbing si muning

nang ako ay dumating

habang aking binuklat

ang nabili kong aklat

nagbasa-basa muna

nang may maalaala

kinuha ang kwaderno

agad nagsulat ako

isa munang taludtod

dahil lapis na'y pudpod

natapos ko ang saknong

ngunit kayraming tanong

paano aakdain

ang bawat simulain

na habang nagninilay

asam ko'y magtagumpay

nang alaga'y magising

binigyan ng pagkain

ako'y napatingala

at may bago nang paksa

- gregoriovbituinjr.

06.07.2024

Dagim

DAGIM

isang uri ng ulap ang dagim

dala'y ulan, ulap na maitim

pag tanghali'y biglang kumulimlim

tingni't dagim na kaya nagdilim

sa Ingles, ito pala ang nimbus

kung di ulan, dala nito'y unos

kung nasa lungsod, baha'y aagos

kung lupa'y tigang, tuwa mo'y puspos

gamitin ang sariling salita

sa ating kwento, dula o tula

sa sanaysay, ulat o balita

upang mabatid ito ng madla

ngayon nga'y agad kong nalilirip

pag may dagim, tapalan ang atip

maghanda bago tayo mahagip

dapat tao't gamit ay masagip

- gregoriovbituinjr.

06.07.2024

* dagim - ulap na maitim at nagdadala ng ulan, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 250

Ginisang sardinas

GINISANG SARDINAS

niluto ko na naman / ay ginisang sardinas

na sinahog ko'y bawang, / kamatis at sibuyas

pagkain ng mahirap, / kinakain kong wagas

na habang nangangarap / ng lipunang parehas

ay nawiwili namang / makisalo madalas

sa katoto't kasamang / gaya ko'y maralita

kasama sa lansangan / ng uring manggagawa

kami'y nakikibaka / habang kinakalinga

ang kapwa mahihirap / na sangkahig, santuka

ginisang sardinas man / ang aming inuulam 

saya ng kalooba'y / sadyang mararamdaman

habang nagkakaisang / itatayo ang asam

ang magandang sistema't / makataong lipunan

-gregoriovbituinjr.

06.06.2024

*mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/swTjeGQ1Cn/