Magkarugtong din pala ang bituka't puso

MAGKARUGTONG DIN PALA ANG BITUKA'T PUSO

magkarugtong nga kaya ang bituka't puso?

kaya pag lagi raw busog ang sinusuyo

pag-ibig daw kailanma'y di maglalaho...

kaya ang magkasama'y di lang puso't isip

na karaniwang batid nati't nalilirip

kundi may mas malalim pang dapat mahagip

sa panliligaw pa lang, dapat nang mawatas

na di sapat magbigay ka ng tatlong rosas

kung wala ka raw namang pambili ng bigas!

nakakakilig marinig ngunit kaylalim

nakakagutom kung rosas lang ang masimsim

at baka magdulot pa ito ng panimdim

subalit kung may pasalubong na masarap

dalawang magkasuyo'y gaganahang ganap

magsasamang maluwat, di aandap-andap

- gregoriovbituinjr.

03.31.2023

* litrato mula sa google

Rinorea niccolifera

RINOREA NICCOLIFERA

Rinorea niccolifera, kaygandang itanim

pagkat halaman itong metal pala ang pagkain

salamat, kaalamang ito'y naibahagi rin

upang malutas naman ang maraming suliranin

lalo sa mga lupang kinalbo ng pagmimina

na dapat tamnan ng rinorea niccolifera

kung mamarapatin, sa pagtatanim ay sasama

ambag sa pagbuti ng kalikasang nasira na

ayon sa pananaliksik, ang matindi pa roon:

makikita lang ito sa ating bansa, sa Luzon

halamang nakakapag-alis ng nakalalason

na antas ng nickel sa lupain, kontaminasyon

mahalaga ang ganitong mga pananaliksik

baka lupang sinira ng mina'y mapanumbalik

sa gawaing ganito'y di dapat patumpik-tumpik

buti't may kasagutan na sa lupang humihibik

- gregoriovbituinjr.

03.31.2023

Mga pinaghalawan ng ulat at litrato:

https://www.facebook.com/EsquirePH/photos/a.241192562598048/6308385339212043/

https://www.esquiremag.ph/long-reads/features/rinorea-niccolifera-metal-eating-plant-a00293-20230330?ref=home_aside_popular

Rights of Nature, isyu ng wika, POs, NGOs, gawaing pagsasalin at KWF

RIGHTS OF NATURE, ISYU NG WIKA, POs, NGOs, GAWAING PAGSASALIN, AT KWF

Munting pagninilay ni Gregorio V. Bituin Jr.

Nitong Marso 2023 ay dalawang seminar hinggil sa Rights of Nature ang aking dinaluhan. Ang una'y ang dalawang araw na kumperensya ng Commission on Human Rights (CHR) at Philippine Miserior Partnership Inc. (PMPI) hinggil sa Dignity and Rights for ALL noong Marso 14-15, 2023. Ang ikalawa'y ang Rights of Nature General Assembly (RoN GA) noong Marso 21-23, 2023. Kapwa ko dinaluhan iyon sa pamamagitan ng zoom, at nag-participate, bagamat may face-to-face. 

Sa ikatlong araw ng RoN GA, habang kinikritik at ineedit ng mga dumalo ang inihandang pahayag na nakasulat sa Ingles, dito'y narinig kong muli sa isang katutubo ang usaping wika. Sinabi niyang hindi nila maintindihan ang ginagawang pahayag sa RoN GA dahil nakasulat sa Ingles. Kaya sinabi na lang niya ang hinaing ng mga katutubo.

Sa isa pang naunang artikulo ay nabanggit ko ang pangangailangan ng isang ahensya ng gobyerno na mungkahi ko'y maging opisyal na tagasalin sa wikang Filipino ng mga batas ng bansa na nakasulat kadalasan sa wikang Ingles. Dahil naloloko ang mga katutubo dahil lahat ng dokumento ay nakasulat sa Ingles. Halimbawa ng dapat isalin ay ang IPRA (Indigenous People’s Rights Act) upang mas maunawaan pa ng mga katutubo, ang Safety Spaces Act para sa mga kababaihan, at ang UDHA (Urban Development and Housing Act) para sa mga maralita. Gumawa ng sariling salin ng UDHA noon ang KPML upang maunawaan ng maralita ang batas na iyon, subalit hindi iyon opisyal na salin. Baka sa korte ay matalo kami kung hindi angkop ang mga salitang naisalin. 

Bukod sa mga batas na nauna na nating naipahayag sa isang artikulo, dapat pati mga IRR o  Implementing Rules and Regulations ng bawat batas ay isalin din sa wikang Filipino, pati na sa wika ng mga rehiyon, tulad ng Ilokano, Igorot, Kapampangan, Ilonggo, Cebuano, Meranao, at iba pa. At ang ahensyang opisyal na tagasalin dapat ay ang Komisyon sa Wikang Filipino (KWF). 

Kaya dapat amyendahan ang RA 7104 na nagtayo ng Commission on the Filipino Language (na orihinal na pangalan ng KWF batay sa batas) upang iatas sa ahensyang ito na, dahil sila ang komisyon sa wika, ay sila na ang dapat opisyal na tagasalin ng lahat ng batas ng ating bansa, mula sa wikang Ingles tungo sa wikang Filipino.  At  bawat batas na naisalin ay dapat tatakan ng "Opisyal na Salin ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF)”.

Isa pa, saan mang  pagtitipon, gaya ng RoN GA, ay hindi naman sa wikang Filipino nakasulat ang mga dokumento, kundi laging nasa Ingles. Ito kasi ang nakagisnan nating wika ng akademya, wika ng umano'y may pinag-aralan, ng elitista, ng makapangyarihan sa lipunan, habang ang wikang Filipino ang wika ng karaniwang tao, tulad ng maralita, manggagawa, mahihirap sa iskwater, atsay, pulubi, o marahil ay walang pinag-aralan. Paano pa ang mga katutubo na may sariling kultura at pinag-aralan, ngunit hindi wikang Ingles ang gamit kundi sariling wika? 

Ayon nga sa Kartilya ng Katipunan, “Ang kamahalan ng tao’y wala sa pagkahari, wala sa tangus ng ilong at puti ng mukha, wala sa pagkaparing kahalili ng Dios, wala sa mataas na kalagayan sa balat ng lupa; wagas at tunay na mahal na tao, kahit laking gubat at walang nababatid kundi ang sariling wika, yaong may magandang asal, may isang pangungusap, may dangal at puri; yaong di napaaapi’t di nakikiapi; yaong marunong magdamdam at marunong lumingap sa bayang tinubuan.” Ibig sabihin, ang wika ay dangal natin at pagkatao.

Simulan natin ito sa mismong hanay natin. Pagdating sa mga batas ng bansa, dapat ang KWF ang maging opisyal na tagasalin sa wikang Filipino. Habang sa mga POs (people’s organizations) at NGOs (non-government organizations), dapat pag-usapan din ang pagsasalin sa sariling wika ng mga dokumentong ating ipinababasa sa madla. Hindi lang sa wikang Filipino kundi sa wika rin ng mga rehiyon, na nabanggit na natin sa unahan. Paano ang mekanismo upang nagkakaisa tayo sa pagsasalin ng mga dokumento sa wikang nauunawaan ng mas higit na nakararami? Huwag nating hayaang ituring na bakya ang ating wika, ang wikang Filipino. Bagkus ay paunlarin pa natin ito, di lang sa pasalita kundi maging sa mga dokumento, kahit  thesis pa iyan sa pamantasan.

Maraming salamat sa katutubong Dumagat-Remontado na dumalo sa RoN at naihayag niya ang usaping wika. Dahil may batayan na ang tulad kong makata upang payabungin at itaguyod ang pagsasalin at pagsusulat sa sariling wika para sa at kagalingan ng higit na nakararami.

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Marso 16-31, 2023, pahina 14-15

Salinggogon

SALINGGOGON

kapara'y cherry blossom ng Japan ang salinggogon

na sa Masungi Georeserve makikita roon

aba'y Philippine native tree pala ang mga iyon

na huwag pabayaan kundi protektahan ngayon

sa Masungi at sa Upper Marikina Watershed

ito matatagpuan na may sayang ihahatid

di ito tutubo roon kung may mga balakid

tulad ng sabi'y development na unregulated

at mga gawaing ilegal na dapat labanan

mga lugar iyong nararapat maprotektahan

upang makinabang ang bayan at ang kalikasan

laban sa mapagsamantalang kupal at gahaman

wala pa sa U.P. Diksiyonaryong Filipino

ang salitang salinggogon nang agad tiningnan ko

sa susunod na edisyon sana'y isama ito

bilang malayang ambag sa ating salita rito

O, Salinggogon, ikaw ang cherry blossom ng bansa

na dapat naming ipagmalaki't di makawawa

dapat kang protektahan laban sa tuso, kuhila,

at kapitalistang pagtutubuan ka lang sadya

- gregoriovbituinjr.

03.30.2023

* ang unang litrato'y mula sa Philippine Star fb page, ang ikalawa'y mula sa Inquirer twitter, at ang ikatlo'y sa Masungi Georeserve fb page

Panagimpan

PANAGIMPAN

minsan dapat mo pang mapanaginipan ang paksa

na bigla na lang magigising ng madaling araw

upang isulat agad ang ibinulong ng mutya

hinggil sa usaping lalapatan mo ng pananaw

isusulat ito ng pasalaysay o pakwento

o kaya'y patula na kinagigiliwang gawin

babangon sa banig, kukunin ang pluma't kwaderno

ang paksa'y agad pagmumunihan at nanamnamin

ang bunga ba'y masarap o ang danas ay mapait

ang mangga ba'y manibalang o matamis ang duhat

hinog na ba ang sinigwelas, kasoy at kalumpit

mag-ingat sa talahib, baka matibo ang balat

madaling araw pa lang, araw ay di pa masilip

papikit-pikit sa gitna ng gaserang ilawan

patuloy lang sa pagkatha ng nasa panaginip

maya-maya'y matatapos din ang napagnilayan

- gregoriovbituinjr.

03.28.2023    

Panambitan

PANAMBITAN

dinggin n'yo yaring tinig, O, madla

na araw-gabi pintuho'y mutya

ng panitik upang makakatha

ng di mamatay-matay na tula

mula sa lunggang kinasadlakan

na animo'y yungib sa karimlan

liwanag ay nais kong mamasdan

pati bituin sa kalawakan

habang narito'y namimintuho

sa mga salitang anong layo

na di sana tuluyang maglaho

na pinagsisikapang mahango

mga katha'y nais kong ihandog

sa madlang nananahan sa nugnog

na lalawigang puno ng niyog

na talagang maalam umirog

may talinghaga bang matatanaw

bakit sa likod ko'y may balaraw

salitang asam sana'y lumitaw

sa landas na kayraming naligaw

- gregoriovbituinjr.

03.24.2023

Aliwalas

ALIWALAS

kay-aliwalas ng umaga pag iyong pagmasdan

anong ganda ng daigdig na ating kinagisnan

sadyang mapapahanga ka sa kanyang kagandahan

tila ba walang polusyon sa ating kalunsuran

kaya napapatula, wala man sa toreng garing

kundi lapat sa lupa kasama ng magigiting

na mga makakalikasang kay-agang gumising

na di payag mundo'y pagsamantalahan ng sakim

anong ganda ng umagang animo'y di babagyo

habang binabantayan ng haring araw ang mundo

habang climate emergency'y panawagang totoo

habang Rights of Nature ay pinag-uusapan dito

kay-aliwalas ng kalangitan, mapapatula

at kayganda rin ng daigdig, mapapatulala

kalikasan ay huwag nating hayaang masira

ng kaunlarang para sa iilan, di sa madla

- gregoriovbituinjr.

03.23.2023

* kinatha sa ikatlong araw ng pagdalo sa Rights of Nature General Assembly, Marso 21-23, 2023

Sa narinig kong tumulang katutubo

SA NARINIG KONG TUMULANG KATUTUBO

nadama ko ang kaygandang tula

dini sa puso'y nakahihiwa

upang laban nila'y maunawa

sana'y marami pang ganyang katha

- gregoriovbituinjr.

03.22.2023

* ang tulang ito'y ibinahagi ko sa comment box at binasa ng moderator ng Rights of Nature General Assembly

Tarang mananghalian

TARANG MANANGHALIAN

mga 'igan, tarang / mananghali dine

kamatis, sardinas, / talbos ng kamote

pam-vegetarian daw, / ito yaong sabi

dama ko'y lumakas / at biglang lumiksi

pagkat pampalusog / ang ulam na gulay

kamatis at talbos / na nakadidighay

at humihinahon / sa maraming bagay

kaya nagagawa / ang taglay na pakay

maraming salamat / sa nalutong ulam

ininom na tubig / nama'y maligamgam

saluhan n'yo ako / sa hapagkainan

at damhin ang sarap / ng pananghalian

- gregoriovbituinjr.

03.22.2023

Pahalagahan ang tubig

PAHALAGAHAN ANG TUBIG

(Marso 22 - World Water Day)

pinagsamang hydrogen at oxygen

ang karaniwang iniinom natin

at napuno rin ng tubig ang ating

katawan kaya tayo'y malakas din

kung walang tubig, saan patutungo

tiyak di tayo makakapaligo

at di rin tayo makakapagluto

baka wala tayo rito't naglaho

kaytindi ng oil spill sa Mindoro

saribuhay at tao'y apektado

karagatan ay nasirang totoo

may dapat talagang managot dito

di sagot ang proyektong Kaliwa Dam

para sa tubig ng Kamaynilaan

dahil mawawasak ang kabundukan

pati na lupang kanunu-nunuan

huwag gawing basurahan ang ilog,

sapa, lawa't katubigang kanugnog

dahil tubig ay búhay, umiinog

tubig ay buháy, sa atin ay handog

dinggin natin ang lagaslas ng tubig

damhin mo ang pagluha niya't tinig

palahaw niya't atin bang narinig

siya'y dinumhan, siya'y nabibikig

sa World Water Day ay ipanawagan

tubig ay dapat nating ipaglaban

huwag dumihan, huwag pagtapunan

at huwag gamitin sa kasakiman

- gregoriovbituinjr.

03.22.2023

Madaling araw

MADALING ARAW

madalas akong nagigising ng madaling araw

pagkat musa ng panitik ang laging dumadalaw

at may paksang binubulong kundi man sinisigaw

sa kwaderno'y isusulat ang nasa balintataw

anong lamig ng panahon habang pabiling-biling

nang ikaapat ng madaling araw na'y gigising

animo yaong tinig ng musa'y tumataginting

kaya agad babangon mula sa pagkakahimbing

upang isulat ang masasalimuot na paksa

tulad nitong nakaambang demolisyon sa dukha

ang salot na kontraktwalisasyon sa manggagawa

ang dinanas na baha't luha matapos ang sigwa

anupa't ang madaling araw ko'y tigib ng buhay

pagkat kakathang may saya, libog, luha, o lumbay

- gregoriovbituinjr.

03.22.2023

Pagdalo sa Rights of Nature General Assembly

PAGDALO SA RIGHTS OF NATURE GENERAL ASSEMBLY

dadaluhan ko'y Rights of Nature General Assembly

nang mabatid ito'y di na ako nag-atubili

kinontak sila't ako'y talagang agad nagsabi

dahil kahalagahan ng isyu'y aking namuni

dalawa't kalahating araw itong talakayan

mga tagapagsalita'y pakikinggang mataman

lalo sa usaping karapatan ng kalikasan

na noon pa'y nadama ko nang dapat pag-usapan

ang mga ilog nga'y di lang bagay pagkat may buhay

dumihan mo ito't maraming isdang mamamatay

tulad ng Ilog Pasig na basura'y nahalukay

at wala nang mga isdang doon ay nabubuhay

ang karagatan ay tinadtad ng basurang plastik

na napagkakamalang pagkain at sumisiksik

sa tiyan ng lamang dagat at isdang matitinik

di ba't ang kalikasan ay marunong ding humibik?

nariyan din ang bundok tulad ng Sierra Madre

na may karapatang manatili sa ating tabi

sumasangga sa kaylakas na unos, nagsisilbi

sa atin bilang kalasag sa bagyong matitindi

tapunan ba ng upos ng yosi ang mga sapa

ang mga katubigan ba'y tapunan ng basura

kinalbo ang mga bundok dahil sa pagmimina

hanggang kapaligiran nito'y tuluyang nagdusa

kaya sa pagtanggap sa akin, maraming salamat 

makakadalo rito't sa iba'y makapagmulat

Rights of Nature ay karapatang dapat madalumat

upang kalikasan ay mapangalagaang sukat

- gregoriovbituinjr.

03.20.2023

* Ang Rights of Nature General Assembly (RoN) ay gaganapin mula Marso 21 hanggang 23, 2023. Pinangungunahan ito ng Global Alliance for the Rights of Nature (GARN), NASSA/Caritas Philippines, Philippine Misereor Partnership, Inc. (PMPI), at Rights of Nature PH

Sampiyad

SAMPIYAD

ang kahulugan pala ng sampiyad ay "pagpunta

sa isang lugar nang walang tiyak na layunin", ah

ayon sa Salit-Salitaan, diksyunaryong kilala

sa internet, taguyod ang ating wika sa masa

at sa U.P. Diksiyonaryong Filipino naman

ay "lagalag" na nag-iisa nitong kahulugan

na kung susuriin, pareho ba o iba iyan?

pagtungo sa lugar, walang layon o katiyakan?

di ko masabi na minsan, ako'y isang sampiyad

dahil may adhikain ako saanman mapadpad

bagamat ako'y lagalag, laging palakad-lakad

kung saan-saan, habang isip ay lilipad-lipad

litrato'y tingnan, "for World Nomads" ang nasulat doon

na mga lagalag ang inilalarawan niyon

tumutungo sa lugar nang walang tiyak na layon?

o may sariling layon? di na natin sakop iyon

may lagalag tulad kong may layon dahil makata

na lumilipad man ang isip ay nakakatula

subalit di ako sampiyad na walang adhika

madalas mang tulala't sa langit nakatingala

- gregoriovbituinjr.

03.20.2023

* sampiyad (pangngalan): Pagpunta sa isang lugar na walang tiyak na layunin, mula sa kwfdiksiyonaryo.ph

* sampiyad (pang-uri): lagalag, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 1094

Dahon ng sibuyas at kamatis

DAHON NG SIBUYAS AT KAMATIS

nagmura na ang isang tali ng sibuyas

kaya kamatis at dahon nito'y almusal

inulam ito sa kanin, di panghimagas

pampalakas, sa takbo'y di basta hihingal

ginayat kong malilit ang mga dahon

ng sibuyas, pati nag-iisang kamatis

bagamat nag-iisa lang sa bahay ngayon

nag-agahan ng masarap bago umalis

kaytagal ko nang iniwasan iyang karne

kaya madalas, ulam na'y isda at gulay

upang makapagpatuloy sa pagsisilbi

sa bayan, sa masa, kina nanay at tatay

payak na pamumuhay, puspusang pagbaka

di pansarili, layon ay pangkalahatan

iyan ang buhay ng makatang makamasa

nasa'y itayo ang makataong lipunan

- gregoriovbituinjr.

03.16.2023

Para kanino nga ba ang pag-unlad?

PARA KANINO NGA BA ANG PAG-UNLAD?

"Hindi nga masama ang pag-unlad

Kung hindi nakakasira ng kalikasan"

- mula sa walang kamatayang awiting Masdan Mo Ang Kapaligiran ng bandang ASIN

patuloy ang kaunlaran ng ating kabihasnan

mga gusali't kondominyum ay nagtatayugan

mga bagong tulay na ginawa'y naghahabaan

habang pinapatag naman ang mga kabundukan

ginamit ang fossil fuel para raw sa pag-unlad

sangkaterbang coal plants pa ang itinayo't hinangad

kinalbong bundok at gubat ay talagang nalantad

habang buhay ng tao'y patuloy na sumasadsad

sinemento ang mga bakong lansangan sa lungsod

pati mga daan upang maging farm-to-market road

ang mga tiwangwang na lupa'y nilagyan ng bakod

bumundat ang kapitalistang nambarat sa sahod!

lumikha ng mga eroplano't barkong pandigma

nagpataasan ng ihi ang iba't ibang bansa

sinugod pa ng Rusya ang Ukraine, nakakabigla

sa isyung klima, Annex 1 countries ang nagpalala

di raw masama ang pag-unlad, lagi nilang sambit

kung di sisira sa kalikasan, dagdag ng awit

pag-unlad ba'y para kanino? tanong na malimit

para sa iilan? di kasama ang maliliit?

- gregoriovbituinjr.

03.12.2023

Sa lilim ng puno

SA LILIM NG PUNO

kaysarap magsulat sa lilim ng puno ng duhat

lalo't dinibdib ang kwento't paksang nadadalumat

tilad-tilarin ang usaping nakakapagmulat

natipong akda balang araw ay maisaaklat

nakakatula sa lilim ng puno ng kalumpit

napagninilay ang kalagayan ng mga paslit

nailalarawan ang buhay ng dukhang ginipit

ng mga imbi't tiwali na talagang kaylupit

may naaakda sa lilim ng puno ng apitong

bakasakaling may maibahagi sa pagsulong

ng bayan habang nasa gitna ng mga paglusong

upang mahuli ang alimangong pakitong-kitong

kaygandang kumatha sa lilim ng puno ng nara

kung bakit inaasam ang panlipunang hustisya

kung paano daw ba pagkakaisahin ang masa

upang matamo ang nasang tunay na demokrasya

nakakapagkwento sa lilim ng puno ng niyog

hinggil sa bayan-bayan at lalawigang kanugnog

paano ba ginagawa ang alak na lambanog

at anong pagkain ng diwa ang nakabubusog

kwentong kaligtasan sa lilim ng puno ng dita

nang dumaluyong ang Ondoy, buhay ay nangawala

iba'y nangunyapit sa dita't naligtas sa sigwa

kayraming lumuha ng buong bayan na'y binaha

naakda'y sanaysay sa lilim ng puno ng dapdap

kung paano ba kamtin ang asam nila't pangarap

kung paano ba isatitik ang mga hinagap

ano ang simuno't panaguri sa pangungusap

- gregoriovbituinjr.

03.12.2023

Ngiti

NGITI

kayganda ng umaga

animo'y sumisinta

may ngiti't anong saya

batid mong may pag-asa

sana'y ganyan palagi

nang makamit ang mithi

punong-puno ng ngiti

sa ating mga labi

- gregoriovbituinjr.

03.12.2023

* litrato mula sa pinta sa pader ng ZOTO DayCare Center sa Towerville, SFDM, Bulacan

Ina, anak, ama

INA, ANAK, AMA

noong bata pa'y akay ako nina ina't ama

upang maglakad-lakad at mamasyal sa Luneta

pinakain, pinaaral, at inaruga nila

sa ating paglaki, magulang ang gabay tuwina

ngayong matanda na sila'y ako namang aakay

hanggang huling sandali ng kanilang pamumuhay

anumang kailangan, basta mayroon, ibigay

tulad noong ako'y bata pa't sila ang patnubay

dahil inugit iyon ng tungkulin at pag-ibig

inalagaan kang mabuti't kinarga sa bisig

umunlad ang isip, narinig ang tinig mo't tindig

ang kinabukasan mo'y inihanda sa daigdig

inasikaso kang tunay mula ika'y isilang

hanggang lumaki ka na't magtapos sa pamantasan

nagtrabaho, sumahod, bukas ay pinag-ipunan

tatakbo ang panahon, sasapit ang katandaan

huwag kalimutan silang nag-aruga sa atin

anak man tayo ng bayan at di nila maangkin

pagpapakatao't kabutihan ang pairalin

ganyan ang siklo ng buhay kung pakakaisipin

- gregoriovbituinjr.

03.12.2023

* litrato mula sa google

Tinik

TINIK

"Ang lumakad ng marahan, kung matinik ay mababaw. 

Ang lumakad ng matulin, kung matinik ay malalim."

~ salawikaing Pilipino

madalas, kapag tayo'y natinik

wala nang ingat, wala pang imik

nawala ang pagiging matinik

o maging listong kapara'y lintik

sa gubat ay dapat na mamalas

ang kasukalan mong nilalandas

mag-ingat ka sa tinik at ahas

baka may kasamang manghuhudas

tandaan mong doon sa masukal

na gubat, maglakad ng mabagal

at ingatan ding huwag mapigtal

ang tsinelas upang makatagal

dahan-dahan, matinik ang isda

baka bikig ang iyong mapala

may halamang matinik, madagta

tulad ng rosas sa minumutya

sakaling matinik ng malalim

yaong dugo'y agad na ampatin

katawan muna'y pagpahingahin

gamutin agad kung kakayanin

- gregoriovbituinjr.

03.11.2023

Sa pag-ugit ng kinabukasan

SA PAG-UGIT NG KINABUKASAN

mula sa pangangarap ng landas

ay inuugit natin ang bukas

kung nais kong maging manananggol

sa edukasyon ay gumugugol

kung nais ko namang maging doktor

pagsisikap ko ang siyang motor

kung nais kong medalya'y mabingwit

ay sadyang pagbubutihing pilit

kahit na nagtitimon ng bangka

anak man ako ng mangingisda

uugitin ang kinabukasan

tungong pinapangarap sa bayan

tutulungan ng mahal na nanay

at ni tatay na aking patnubay

ako ang uugit nitong buhay

at bukas ko hanggang magtagumpay

- gregoriovbituinjr.

03.10.2023

Bunga

BUNGA

sadyang binabato ang punong namumunga

bakasakaling malaglag ito't makuha

upang may maipansalubong sa pamilya

lalo na't sila'y kakain ng sama-sama

binabato rin yaong mga mahuhusay

na sa bayan ay nakakatulong na tunay

pilit binabagsak, pababang tinatangay

subalit nagpapatuloy, di bumibigay

buti't namunga ang tinanim nang kaytagal

at nagbunga rin ang kanilang pagpapagal

ngunit pag nakita ito ng mga hangal

ay tiyak kukuhanin upang ikalakal

barya-barya ang bayad sa mga nagtanim,

naglinang, nagpalago, at nag-alaga rin

habang mura lamang sa kanilang bibilhin

ng nagnenegosyong isip ay tutubuin

iyan lang ba ang bunga ng pinagpaguran

ng mga magsasakang kaysisipag naman

nauto ng negosyanteng namumuhunan

sistema'y di makatao, bakit ba ganyan?

basta sa pera'y walang nagpapakatao

upang makapanlamang sa pagnenegosyo

dudurugin ng tuso ang karibal nito

nang sila'y manguna't makopo ang merkado

- gregoriovbituinjr.

03.10.2023

Dahongpalay

DAHONGPALAY

"Saanmang gubat ay may ahas." ~ salawikaing Pilipino

"Kung ang isalubong sa iyong pagdating.

Ay masayang mukha’t may pakitang giliw,

Lalong pag-ingata’t kaaway na lihim,

Siyang isaisip na kakabakahin."

~ Taludtod 246 ng Florante at Laura

ngiti man yaong isalubong ni Konde Adolfo

kay Florante'y dapat siyang mag-ingat na totoo

silang magkaeskwela, na animo'y magkatoto

na kaeskwela rin ng magiting na si Menandro

may kasabihan ngang "saanmang gubat ay may ahas"

kaya dapat alisto sa tinatahak na landas

kahit sa magkatoto, minsan ay may naghuhudas

kaytagal mong kasama, ikaw pala'y idarahas

sa mga pananim gumagapang ang dahongpalay

di agad mapansin pagkat luntian din ang kulay

akala mo'y pananim ding naroroon sa uhay

nadama mong natuklaw ka pag ikaw na'y umaray

kung pinagpalit ka sa tatlumpung pirasong pilak

di siya katoto pagkat ikaw ay pinahamak

anong klaseng ninong iyan ng iyong mga anak

kung matagal na katoto'y sa likod nananaksak

- gregoriovbituinjr.

03.10.2023

Kalikasan

KALIKASAN

huwag sirain ang kalikasan

huwag dumhan ang kapaligiran

nang bata pa't kabilin-bilinan

at tinuro pa sa paaralan

mauunawaan naman ito

dahil nasa sariling wika mo

ngunit kung wala sa puso't ulo

wala ring pakialam sa mundo

tapon na dito, tapon pa roon

basura dito, basura roon

sa ganito tao'y nagugumon

para bang sila'y mga patapon

mabuti pang maging magsasaka

na nag-aararo sa tuwina

upang may makakain ang masa

pag nag-ani ng palay at bunga

halina't damhin mo ang daigdig

ramdam mo rin ba ang kanyang pintig

sinumang manira't manligalig

sa kanya'y mausig at malupig

- gregoriovbituinjr.

03.10.2023

Dahil di sumuko si misis

DAHIL DI SUMUKO SA MISIS

salamat kay misis sa lahat ng kanyang nagawa

kung wala siya'y wala sa aking mag-aaruga

noong ako'y nagkasakit, talagang putlang-putla

noong kaytindi ng covid at maraming nawala

dalawa kong pinsan at tiya'y namatay sa covid

sambuwan lang ang pagitan, luha'y muling nangilid

nang biyenan ko't hipag ay nawala rin sa covid

ngunit si misis, inasikaso ako sa silid

di siya sumuko sa kabila ng nangyayari

pati na pagkain namin, siya ang umintindi

samantalang ako'y may covid, parang walang silbi

nasa silid, walang labasan, doon nakapirmi

makalipas ang isang buwan, ako'y nagpahangin

di lumalayo, sa labas lang ng tahanan namin

habang si misis ang nag-aasikaso sa amin

pati na sa nagkasakit ding dalawang pamangkin

maraming salamat kay misis, di siya sumuko

at unti-unting lumakas, di kami iginupo

ng covid na yaong kayrami nang taong sinundo

salamat kay misis at buhay nami'y di naglaho

- gregoriovbituinjr.

03.09.2023

Alasuwas

ALASUWAS

nararamdaman na natin ang alasuwas
pagkat panahon ay di na maaliwalas
pabago-bago ang klima, di na parehas
ng dati, ramdam mo talagang nababanas

pinapawisan nga tayo sa sobrang init
ngunit grabe ang pawis, tayo'y nanlalagkit
tapos ay biglang uulan ng anong lupit
baha na sa lansangan ay biglang iinit

di ka makatulog pagkat klima na'y grabe
lalo't nadama ang alasuwas kagabi
sa nagbabagong klima'y ating masasabi
dapat manawagan ng climate emergency

pagkat di na karaniwan ang ganyang klima
biglang iinit, biglang uulan, ano na?
tayong naririto'y may magagawa pa ba?
klima'y nangangailangan din ng hustisya

coal at fossil fuel ang sanhing lumilitaw
kaya climate emergency na'y lumilinaw
di sapat ang sumigaw ng "Climate Justice Now!"
dapat na tayong magkaisa't magsigalaw

- gregoriovbituinjr.
03.07.2023

* alasuwas - (1) napakainit na panahon; (2) bagay na maalinsangan, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, p. 30

Paano binibilang ang araw sa nakatakdang petsa?

PAANO BINIBILANG ANG ARAW SA NAKATAKDANG PETSA?

Munting pagninilay ni Gregorio V. Bituin Jr.

Siyam na araw ang Alay-Lakad Laban sa Kaliwa Dam, mula Pebrero 15-23, 2023. Iyan ang nakasulat sa mga press release at tarpouline.

Sumama ako sa mahabang lakad na iyon mula General Nakar hanggang Malacañang, hanggang mag-uwian mula sa tinuluyan sa Paco noong Pebrero 24. Nang nasa tinuluyang covered court na kami sa Antipolo, nakita kong may inilabas ang ilang support group na tarpouline hinggil sa nasabing alay-lakad na ang petsa ay Pebrero 15-24, 2023. Marahil, tulad ko, ay may magtatanong, bakit iba ang petsa nila?

May ilang sumagi sa aking isipan. Baka dahil siyam na araw ang lakad na nagsimula ng Pebrero 15, idinagdag nila sa petsa 15 ang numero nuwebe, kaya 15 + 9 = 24. Kaya akala nila at pinagawa sa tarp ay Pebrero 15-24, 2023. Lumalabas na sampung araw ang lakaran.

Marahil naisip nilang di pa naman tapos sa Pebrero 23 ang Alay-Lakad dahil tumuloy pa kami sa Paco Catholic School hanggang Pebrero 24, na petsa naman na kami'y nag-uwian. Kaya nga may Welcome na nakasulat. Gayunman, maraming salamat sa kanilang pagsuporta sa laban ng mga katutubo.

Gayunman, pag binilang talaga natin, hindi nila isinama ang petsa 15 sa bilang kung siyam na araw talaga. Datapwat kung isinama nila ang petsa 15 sa siyam na araw, na ang 15 ang unang araw, papatak na 23 ang ikasiyam na araw. Subukan mo, bilangin mo sa daliri. (1) Feb 15; (2) Feb 16; (3) Feb 17; (4) Feb 18; (5) Feb 19; (6) Feb 20; (7) Feb 21; (8) Feb 22; (9) Feb 23; at pangsampung araw ang Feb 24.

Hindi ko isinulat ang sanaysay na ito upang manlibak o mamuna ng pagkakamali, kundi makagawa ng pormula sa matematika pag nakasalubong muli natin ang ganitong pangyayari.

Napaisip ako. Anong pormula sa matematika upang sa bilang ay naisasama nila ang unang araw, at hindi basta mina-maynus lang o ina-add lang ang bilang ng araw sa petsa? Tulad ng petsa 15 plus siyam na araw kaya naging 24. Na pag binilang mo sa daliri, mali. Dahil sa pormulang iyon ay hindi nila isinama ang unang araw. Paano kung mahabang lakaran na tulad ng sinamahan ko noong Climate Walk mula Luneta hanggang Tacloban mula Oktubre 2 - Nobyembre 8, 2014? Ilang araw talaga iyon?

Balikan natin ang ating paksa:

Petsa 15 + 9 na araw = Petsa 24

Petsa 24 - 9 na araw = Petsa 15.

Sa pagtingin ko, pag nagbibilang ng araw sa isang nakatakdang bilang ng petsa, dapat ay ganito ang pormula:

Given:

A = petsa ng unang araw

B = bilang kung ilang araw 

C = petsa ng huling araw

Formula 1:

A + (B - 1) = C

Feb 15 + (9 - 1) = C

Feb 15 + 8 = C

Feb 15 + 8 = Feb 23

Iyung minus 1 ay upang maisama ang unang araw. Kaya maaaring ganito rin ang formula.

Formula 2:

(A - 1) + B = C

(Feb 15 - 1) + 9 = C

Feb 14 + 9 = C

Feb 14 + 9 = Feb 23

Subukan naman natin ang pormulang ito sa siyam na araw na Lakad Laban sa Laiban Dam noong Nobyembre 4-12, 2009 na nilahukan ko rin noon.

Given:

A = petsa ng unang araw

B = bilang kung ilang araw 

C = petsa ng huling araw

Formula 1:

A + (B - 1) = C

Nov 4 + (9 - 1) = C

Nov 4 + 8 = C

Nov 4 + 8 = Nov 12

Formula 2:

(A - 1) + B = C

(Nov 4 - 1) + 9 = C

Nov 3 + 9 = C

Nov 3 + 9 = Nov 12

Paano naman pag ginamit ang pormulang iyan sa Climate Walk mula Luneta hanggang Tacloban noong Oktubre 2 - Nobyembre 8, 2014? Una, dahil dalawang magkaibang buwan ang nabanggit, paghiwalayin muna natin.

Formula 3: para sa Oktubre

(C - A) + 1 = B

(Okt 31 - Okt 2) + 1 = B

(31 - 2) + 1 = B

29 + 1 = 30 days

Formula 3: para sa Nobyembre

(C - A) + 1 = B

(Nov 8 - Nov 1) + 1 = B

(8 - 1) + 1 = B

7 + 1 = 8

30 days + 8 days = 38 days

Kaya 38 days ang nilakad naming Climate Walk mula Luneta hanggang Tacloban. Ang Nobyembre 8, 2014 ang unang anibersaryo ng superbagyong Yolanda.

Maraming salamat sa munting pagkakamaling iyon na nabanggit sa unahan ng sanaysay na ito, at nakaisip ako ng pormula na maaari ring pagnilayan ng iba. At nagawan ko pa ito ng tula.

HUWAG KALIMUTAN ANG UNANG ARAW SA BILANG

pagkakamali sa petsa'y napagnilayan

at nakagawa ng pormula sa sipnayan

o matematika kaya puso'y gumaan

at nagamit pa ang mga napag-aralan

mabuti't napuna ko ang pagkakamali

pinagnilayan ito't maiging sinuri

gamit ang sugkisan sa paglilimi-limi

pormula'y nagawa upang di magkamali

ang unang araw ay di dapat malimutan

tandaang laging kasama iyon sa bilang

bilangin man ng daliri'y nagtutugmaan

buti't nagawa'y pormula o panuntunan

nagawang pormula'y ambag na sa pagsulong

ng sipnayan, at nawa ito'y makatulong

* sipnayan - matematika

* sugkisan - geometry

Nakatitig sa lupa

NAKATITIG SA LUPA

nakatitig sa lupa

naglalabas ng luha

nagtatanggal ng muta

gumagana ang diwa

patuloy lang sa gawa

kahit na walang-wala

kamoteng inilaga

ang inagahang sadya

may naglalarong pusa

may asong nakawala

may batang gumagala

may nagwawalang siga

natapos na ang digma

sa isip ng makata

at ngayon naghahanda

sa parating na sigwa

- gregoriovbituinjr.

03.07.2023

Salilig

SALILIG

paano kung utol ko ang biktimang si Salilig?

ang poot sa loob ko'y paano isasatinig?

paano kung ako ang kanyang amang naligalig?

na namatay siya sa hazing, sinong mauusig?

di ba't hinggil sa kapatiran iyang fraternity?

namatay o pinatay? nakakapanggalaiti!

pinalo sa inisasyon, likod ng hita'y gulpi?

di na kinaya, namatay, ito ba'y aksidente?

dalawang araw lang ang tanda ko sa frat na iyon

tulad ng mapagpalayang grupong kaedad ngayon

ang kapatiran ay pagiging kapatid mo roon

kaysakit kung utol o anak ko'y namatay doon

tiyak pamilya ni Salilig ay di mapalagay

nang ang biktima'y di umuwi sa kanilang bahay

sana'y magkaroon ng katarungan ang namatay

at makakuha ng saksi't ebidensyang matibay

"Itigil ang karahasan dulot ng fraternity"

na sa editoryal ng isang dyaryo'y sinasabi

may batas na laban sa hazing, ito ba'y may silbi?

bangkay pa'y tinago, buti't may lumutang na saksi

- gregoriovbituinjr.

03.02.2023

* litrato mula sa editoryal ng pahayagang Pilipino Star Ngayon, Marso 5, 2023, p. 4

Sa paglalakad

SA PAGLALAKAD

patuloy ang paglalakad ko't paglalakbay

di upang hanapin ang pagyaman sa buhay

sayang ang buhay ko kung iyan lang ang pakay

habang iba'y nagugutom at namamatay

kung sakaling sa lakbayin ay mapatigil

di dahil nagsawa na kayâ napahimpil

may dapat nang gawin laban sa mga sutil

na sa laksang mamamayan ay naniniil

saanmang wala ang panlipunang hustisya

asahan mong nandyan kami't nakikibaka

upang kalabanin ang mga palamara,

kuhila, mapangmata't mapagsamantala

lalo't winawasak nila ang kalikasan

sa ngalan ng tubo, luho, at kaunlaran

kung sinisira ang bundok at kagubatan

ng mga korporasyong tuso at gahaman

wasto lamang bakahin ang mapang-abuso

na pera't tutubuin lang ang nasa ulo

binabalewala ang katutubo't mundo

walang pakiramdam, di nagpapakatao

- gregoriovbituinjr.

03.05.2023

Bukas

BUKAS

kinabukasan ang tinatanim

nang balang araw ay may makain

upang mawala ang paninimdim

upang buhay ay mapaunlad din

isang kaunlarang di wawasak

sa kalikasan, bayan, pinitak

sa ating kapwa'y di nanghahamak

ginagawa'y kung ano ang tumpak

pagpapakatao ang palasak

nakatira man sa abang amak

kahit may sugat na nagnanaknak

nakikipagkapwang buong galak

paghandaan ang bukas ng anak

huwag unahin ang yosi't laklak

magtanim, mag-ipon at mag-imbak

nasa lungsod man, bukid o lambak

pangarap ay sistemang parehas

pagkakapantay ang nilalandas

nabubuhay sa lipunang patas

patungo sa maginhawang bukas

- gregoriovbituinjr.

03.05.2023

Kay-agang lumitaw ng buwan

KAY-AGANG LUMITAW NG BUWAN

maaga pa lamang ay lumitaw na yaong buwan
tila nagsasabing ngayon ay di muna uulan
ikalima't kalahati ng hapon nang makunan
nitong selpon habang iba ang pinagninilayan

wala pang natanaw na bituin sa himpapawid
lalo na't maliwanag pa itong buong paligid
ang aking diwata kaya'y anong mensaheng hatid
habang naritong nakapiit pa sa aking silid

- gregoriovbituinjr.
03.04.2023

Bayas

BAYAS

bukambibig sa midya ang "walang kinikilingan"

walang pinoprotektahan, serbisyong totoo lang

ibig nilang sabihin, "bias" sa katotohanan

datapwat walang "bias" at walang pinapanigan

iba naman ang "bayas" na salitang Cordillera

sa Igorot ay alak na basi at kasalan pa

sa Bontok, ito'y dawak o sa kasalan ay pista

ang "bias" ng Ingles ay sintunog nito't karima

nasa Tagaytay ako'y nakita ang kalye Bayas

nang ang Daila Farm hanggang Olivares ay nilandas

ngalan ng kalye'y nilitratuhan ko't mababakas

sa aking mukha ang kasiyahang maaliwalas

bakit kaya "Bayas" ang ngalan ng nasabing kalye

hapon iyon, walang mapagtanungan, di na bale

nagsaliksik ako, at ang tangi kong masasabi

baka may kasalan lagi doon, alak ay basi

ngunit ito'y di sa Cordillera, nasa Tagaytay

baka di salitang Tagalog, sinong magsasaysay?

baka may mga Igorot pa ngang dito nabuhay

madalas ditong may kasal, basi ang tinatagay

- gregoriovbituinjr.

03.04.2023

* bayas (Igorot) - 1. basi, 2. kasalan, 3. (Bontok) dawak, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino (UPDF), p. 156

* dawak (Bontok) - pista ng kasal, p. 269

* litratong kuha ng makatang gala sa Lungsod ng Tagaytay

Pag-alala sa Buhay-Ilahas (World Wildlife Day)

PAG-ALALA SA BUHAY-ILAHAS

ikatlo ng Marso, World Wildlife Day, alalahanin

ang mga espesye at ilahas sa bayan atin

flora at fauna, halaman at hayop ay alamin

upang ang kaunlaran ay huwag itong sirain

pag patuloy ang mina't kinalbo ang kabundukan

ang mga ilahas ay mawawalan ng tahanan

tulad ng Sierra Madre na tatayuan ng dam

na sisira sa bundok, katubigan, kagubatan

ang stink badger o pantot, lokal na tawag doon

porcupine o landak, pati tamaraw nating iyon

ang pangoline na kilala sa tawag na balintong

ang tarsier o mago o mawumag, pati dugong

ah, kayrami pang matutukoy na buhay-ilahas

huwag ipagkanulo sa kapitalismo't hudas

silang ang puso'y sa pera lang, di pumaparehas

nawa ang sistemang kapitalismo na'y magwakas

kaya ngayong World Wildlife Day, magsama-sama tayo

upang protektahan ang kalikasan at ang mundo

at huwag hayaang ang kaunlaran nilang gusto

ay wawasak sa daigdigan at tahanang ito

- gregoriovbituinjr.

03.03.2023

* ilahas - wild

* buhay-ilahas, buhay-ilang - wildlife

- sinaliksik sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 485

Maling clue sa puzzle

MALING CLUE SA PUZZLE

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Enero 24, 2023 pa ang puzzle na ito sa tabloid na Pilipino Star Ngayon, pahina 10, at ngayong Marso 3, 2023 ko lang nasagutan. Hindi ko ma-decipher noon nang una kong subukang sagutin ito batay sa inilatag na clue.

Ang panuntunan sa Quotes in the Puzzle ay ito: Buuin ang English quotation sa ibaba. Ang bawat numero sa kahon ay may katumbas na letra. Para matulungan kang mabuo ito, narito ang ilang clue: 3=M, 8=R, 17=Y.

Sinundan ko ang clue, nahirapan akong sagutan iyon. Hanggang sa iniligpit ko na ang dyaryo. Isang buwan din ang nakaraan, at muli kong nahalungkat ito kanina, at sinubukan muling sagutin. Hindi ko pa rin makuha ang sagot. Hanggang sa mapagtanto kong baka mali ang clue nilang ibinigay. Ah, inililigaw nila tayo sa kagubatan. Ingat, baka may leyon doong nakaabang at silain tayo.

Tinitigan ko ang ikasampung salita na may apostrophe o kudlit matapos ang ikatlong letra. Mukhang _ _ _'RE ito, at tiyak hindi _ _ _'LL. Hindi tumatama ang clue na R sa numero 8.

Kaya ang nangyari, hindi ko na sinunod ang clue. Baka nagkamali ang gumawa ng puzzle (o baka sinadya upang iligaw tayo o kaya'y pinaglalaruan ng mga kutong lupa). Kaya ginawa ko ang dati kong ginagawa. Hindi ko na pinansin ang ibinigay na clue, kundi sinubukan ang iba pang letrang maaaring sumakto. Nakuha rin. Ang tamang clue ay 3=A, 8=Y, 17=P.

Tingnan mo ang litrato ng puzzle. Tumama na ang sagot, at nabasa na natin kung ano ang quote ni Bill Murray: Whatever you do, always give one hundred percent, unless you're donating blood.

Anong aral mayroon sa karanasang ito? Huwag laging sundan ang ibinigay na clue, dahil minsan, iminamali ka nila upang hindi mo masagutan ang puzzle, upang maligaw ka ng landas, upang hindi ka magpatuloy sa pagresolba sa suliraning kinakaharap, kundi ang lumayo.

Tulad din sa buhay, maraming may karanasan na subalit sablay ang mga payo nila. Ang karanasan nila noon ay maaaring hindi na umubra sa panahon ngayon. Nagbabago ang panahon. Noon, pag wala kang telepono, tatawag ka sa tindahan, at magbabayad ka sa bawat tawag mo. Ngayon, may selpon ka na, hindi mo na kailangang pumunta ng tindahan upang tumawag. May chat na rin sa socmed.

Napaniwala nila tayo na iyon nga ang clue. Subalit sa pamamagitan ng kongkretong pagsusuri sa kongkretong kalagayan ay napagtanto nating hindi iyon ang tamang clue. 

Nabigyan ka man ng maling clue, hindi iyon dahilan upang sumuko ka na lang. Hindi iyon dahilan upang hindi ka magpatuloy.

Huwag mong sundan ang kanilang clue, at baka inililigaw ka lang nila. Baligtarin mo kaya ang suot mong damit o kamiseta at baka paikot-ikot ka na lang diyan sa kasukalan ay wala kang napapala. Masukal ang kagubatan kung paanong masukal din ang kalooban ng lungsod.

Maghagilap ka ng sarili mong clue upang mahanap mo ang tamang kasagutan. Kongkretong pagsusuri sa kongkretong kalagayan upang hindi ka sumablay sa iyong pagtunton sa nararapat na kalutasan sa mga kinakaharap na suliranin.

MALING CLUE SA PUZZLE

mali ang clue sa palaisipan

anong letrang itatapat diyan

sa numerong nasasa kahunan

nang pangungusap ay mahulaan

nahirapan dahil mali ang clue

at nagpasyang huwag sundan ito

kundi sadyang hanaping totoo

ang letrang katumbas ng numero

ginawa'y kongkretong pagsusuri

sa kalagayang di dali-dali

natukoy ang sinabog na binhi

hanggang makamtan ang minimithi

kaya pangungusap ay nabuo

nagsuri't di nagmula sa buho

pag ginawa ng buong pagsuyo

ang sagot ay iyong mahuhulo

03.03.2023

Nakatitig muli sa langit

NAKATITIG MULI SA LANGIT

kung hindi man daw sa kisame

nakatitig muli sa langit

kanila iyang sinasabi

palad ko ba'y ganyan ginuhit?

nakatunganga sa kawalan

tila raw natuka ng ahas

ano kayang binabantayan?

may swerte kayang namamalas?

sarili'y dedepensahan ko

laban sa akusasyon nila

isipan ko'y nagtatrabaho

sa paksang para sa hustisya

langit ay pilit inaabot

ng kamay kong sanga ng puno

itatala nang di malimot

ang paksang di dapat maglaho

maya-maya lang itutula

ang anumang nadadalumat

madalas mang nakatulala

sa diwata kong kasapakat

oo, ang musa ng panitik

ang bumibigkis ng paksain

mamaya'y aking itititik

ang sa diwa ko'y uusalin

- gregoriovbituinjr.

03.02.2023

Sardinas man ang ulam ko

SARDINAS MAN ANG ULAM KO

ulam ay dapat masarap

kahit dama'y naghihirap

maaabot ang pangarap

kung talagang magsisikap

pagsikapang mawala na

iyang bulok na sistema

pati pagsasamantala

at pang-aapi sa masa

kahit sardinas ang ulam

at tubig na maligamgam

aba, ito na'y mainam

upang gutom ay maparam

payak man ang pamumuhay

basta't payapa't palagay

mahalaga'y nabubuhay

nang di naaaping tunay

mahalaga'y may prinsipyo

at sa kapwa'y may respeto

laging nagpapakatao

sardinas man ang ulam ko

- gregoriovbituinjr.

03.01.2023