Pagmumuni

PAGMUMUNI

nakatitig muli sa kawalan

nakatingala sa kalangitan

nangyayari sa kasalukuyan

ay may ugnay sa kinabukasan

ang tubig sa aplaya'y mababaw

ramdam ng katawan ko ang ginaw

unang punta ko lang sa Anilao

ngunit kayrami ko nang nahalaw

aralin sa dinaluhang pulong

sa zero-waste na malaking tulong

nakasalamuha'y marurunong

nagbahagi ng kanilang dunong

dinig ko ang alon sa aplaya

tila dinuduyan ang pandama

buti na lang, kasama ang sinta

nagtampisaw doong buong saya

- gregoriovbituinjr.

05.29.2022

Sa Anilao

SA ANILAO

gumaling sa tubig ng Anilao

ang matagal kong inindang pilay

sa balikat, kaytagal nang ngalay

na akin ngayong naigagalaw

O, maraming salamat sa dagat

sa nakagaling na tubig-alat

naitataas na ang balikat

na dati'y masakit kung iangat

at sa wakas ay nailatag ko

sa pulong ng zero waste ang isyu

lalo na't yosibrik kong proyekto

nang malutas ang upos na ito

kahit papaano'y may pumansin

proyekto kong munti'y dininig din

sa ka-adbokasya'y naitanim

ang isang isyung dapat lutasin

imbitado'y si misis sa pulong

at ako'y salimpusa lang doon

subalit sumama na sa layon

na yosibrik man ay makatulong

O, Anilao, salamat pong muli

sa pulong natalakay ang mithi

balikat pa'y gumaling ng sidhi

habang masid, kariktan mong lunti

- gregoriovbituinjr.

05.29.2022

* dumalo ang makatang gala sa dalawang araw na pulong ng Zero Waste Philippines, Inc. (ZWPI) sa Anilao, Mabini, Batangas, Mayo 28-29, 2022

* litratong kuha ni misis

Tag-ulan na

TAG-ULAN NA

kagabi, ngayong gabi

umulan ng malakas

sa bubong ay kaytindi

tila ba nandarahas

misis ay nagbunganga

nang nagkalat ang plastik

na basurang binaha

sa kalsadang nagputik

nagugulumihanan

sa nasalantang gamit

binaha kasi naman

tiyan na'y naghihigpit

ngayon nga'y tag-ulan na

kaya kita'y mag-ingat

baka maabutan pa

ng tabsing na kay-alat

- gregoriovbituinjr.

05.27.2022

Gamugamo

GAMUGAMO

pinatay ko ang ilaw sa silid

nang gamugamo'y nangaglipana

kaya di na sa atin nalingid

na ulang matindi'y daratal na

ganoon sila, aking napansin

binuksan ko ang ilaw sa banyo

kawan silang nagsisuguran din

at bombilya'y pinutakting todo

lumabas muna ako ng bahay

kayrami rin sa ilaw ng poste

tila nagpipyesta silang tunay

sa nadamang laya ngayong gabi

at maya-maya lang ay umulan

naisipan kong agad umuwi

ang bubong ay nagkakalansingan

nagtungong banyo upang umihi

kawang gamugamong naroon

animo'y naglanguyan sa timba

o nangalunod ang mga iyon

anong kanilang ibinabadya

- gregoriovbituinjr.

05.27.2022

Ang kwento ng nuno

ANG KWENTO NG NUNO

mahirap maghanap ng karayom sa dalampasigan

yaong sabi ng nuno sa apo kamakailan

kahit na isa kang mananahi sa kapatagan

maliban kung may dala ka na mula patahian

namimilosopo rin paminsan-minsan ang nuno

upang mabigyang aral ang apong nakatalungko

pinagmamasdan ang alon sa di naman malayo

kanyang nuno'y pinakinggan ng buong diwa't puso

nagkwento ang nuno ng karanasan niya noon

mula bata, magbinata, mag-asawa paglaon

sinariwa ang mga saya't dusa ng kahapon

ng digma, ng unos, ng pagtutunggali sa alon

kanya bang mga kwento'y karunungang masasabi?

upang sa panahon ngayo'y may aral at may silbi?

lumang panahon ba'y ating basta isasantabi?

o hahalawan ng aral ang karayom ng sastre?

- gregoriovbituinjr.

05.23.2023

Kalikasan

KALIKASAN

ating kalikasan

at kapaligiran

ating alagaan

huwag pabayaan

upang salinlahi

at iba pang lipi

dukha't ibang uri

ay di mangahikbi

pagkat nawala na

kalikasang sinta

tila itinumba

ng kapitalista

at tusong hunyango

para lang sa tubo

paano mahango

ang mundong siphayo

kinalbo ang bundok

gubat ay inuk-ok

sa kita tumutok

sa bulsa sinuksok

gawin ang marapat

upang yaong bundat

sa tubo'y mapuknat

at maisiwalat

- gregoriovbituinjr.

05.23.2022

Pagtatanim

PAGTATANIM

tara, kita'y magtanim sa paso

ng binhing tagos sa diwa't puso

tara, kita'y magtanim ng puno

alagaan ng buong pagsuyo

tara, kita'y magtanim sa parang

ng binhi ng kalayaang asam

tara, kita'y magtanim sa ilang

ng binhi ng buti't may katwiran

pwede kayang magtanim sa gulong

habang sa trompa'y dinig ang bulong

subukan kung ito'y ikasulong

ng bayang problema'y patong-patong

ah, kaygandang gawa ang magtanim

lalo't lumago'y punong may lilim

tinikang rosas man ang masimsim

may ihahandog sa sintang lihim

tara, kita'y magtanim ng gulay

upang may maiulam sa bahay

di ba't ganito'y kaygandang pakay

upang walang magutom na tunay

balang araw ay may maaani

lalo't inalagaang mabuti

pagtatanim ay sadyang may silbi

sa bayan, sa pamilya't sarili

- gregoriovbituinjr.

05.23.2022

Usapan sa 2150

USAPAN SA 2150

tara, kunan natin ng litrato

yaong puno doon sa museyo

kawili-wili raw tingnan ito

nanlumo naman ang aking lolo

di kasi ito inalagaan

hanggang puno'y nawalang tuluyan

mundo'y kay-init, walang pagtamnan

ng punong sa init pananggalang

kung di nagpabaya ang ninuno

disin sana'y mayroon pang puno

paano na? ito na'y naglaho

O, tao, saan tayo patungo?

BALIK SA 2022

tumitindi ang banta ng klima

bagyo'y kaytindi kung manalasa

bundok at gubat ay nakalbo na

tuyot na ang lupang sinasaka

tara, magtanim tayo ng puno

diligan ito upang tumubo

kumilos tayo't magtagpo-tagpo

mag-usap ng puno'y di maglaho

gawin natin sa kasalukuyan

ang para na sa kinabukasan

ng sunod na salinlahi't bayan

tara, kumilos na, kaibigan

- gregoriovbituinjr.

05.20.2022

* tula para sa International Museum Day, 05.18.2022

* 2 litrato mula sa google

Talaghay

11. Talaghay - Resilience

* tara, gamitin na natin sa pagtulâ

noong panahon ng Yolanda

ay napakita raw na tunay

yaong resilience o talaghay

at doon tayo'y kinilala

ano naman ang opinyon mo

o pananaw o pagninilay

taglay nga ba ng Pilipino

itong resilience o talaghay

- gregoriovbituinjr.

05.15.2022

* saliksik mula sa kawing na:

https://www.esquiremag.ph/long-reads/features/50-beautiful-filipino-words-a00293-20210816-lfrm3

Lipunang Makatao: Sagot sa Kantang "Bagong Lipunan"

LIPUNANG MAKATAO: SAGOT SA KANTANG "BAGONG LIPUNAN"

Maikling sanaysay ni Gregorio V. Bituin Jr.

Kampanyahan pa lang ay pinatutugtog na sa trompa o MPT ng BBM ang "Bagong Lipunan". Ang kantang pinauso noong panahon ng batas-militar, noong panahon ng diktadura. At ngayong malaki ang kalamangan ni BBM kay Leni sa halalan, at pag sumumpa na bilang pangulo si BBM, tiyak muling iilanglang sa himpapawid ang kanta ng diktadura - ang "Bagong Lipunan".

Nakakasuka, pag alam mo kung ano ang awiting iyon. Ideyolohikal, kanta ng panahon ng diktadura, noong panahong maraming paglabag sa karapatang pantao, maraming tinortyur, kinulong at iwinala na hanggang ngayon ay hindi pa nakikita. Kumbaga, labanan din ito ng kultura. Kaya balikan natin ang isa pang awiting mas nararapat na kantahin ng ating mamamayan, ang "Lipunang Makatao". Lagi itong inaawit sa mga pagtitipon ng manggagawa't maralita. Lagi itong inaawit ng grupong Teatro Pabrika sa mga pagkilos, bagamat karaniwang ang salitang "kaibigan" ay pinapalitan nila ng "manggagawa". Lagi namin itong inaawit. Lagi ko itong inaawit.

Dalawang magkaibang kanta - Bagong Lipunan at Lipunang Makatao. Anong klaseng lipunan nga ba ang nais tukuyin ng magkatunggaling awiting ito? Magkaibang liriko ng awitin. Kanta upang disiplinahin ang mamamayan. Awit hinggil sa kongkretong pagsusuri sa kongkretong kalagayan ng mamamayan. Dalawang magkatunggaling awit. Labanan ng mga uri. Kapitalista laban sa manggagawa. Burgesya laban sa dukha. Trapo laban sa tinuturing na basahan. Mapagsamantala laban sa pinagsasamantalahan. Mapang-api laban sa inaapi.

Mas matindi rin ang "Lipunang Makatao" kaysa "Bayan Ko" na sinulat ni Jose Corazon de Jesus. Ang lipunan ay pandaigdigan, hindi lang pambayan. Dapat palitan ang sistema ng lipunan, hindi lang paalisin ang dayuhan. Dapat lumaya sa pagsasamantala, hindi lang paglaya sa kuko ng agila o dragon.

Ang awiting "Lipunang Makatao" ay titik ni Resty Domingo na nagwagi ng unang gantimpala sa isang patimpalak ng awit noong 1988. Awitin itong makabagbag-damdamin pag iyong naunawaan ang ibig sabihin ng awit. Talagang titindig ka para sa prinsipyo ng isang lipunang malaya at makatao, isang lipunang walang pagsasamantala ng tao sa tao.

Bilang aktibistang makata, nais kong balikan, ituro, at ipabatid sa mga manggagawa't maralita ang awit na "Lipunang Makatao" bilang pangontra sa "Bagong Lipunan". Narito po ang liriko ng awit, na sinipi mula sa cover ng cassette tape album na pinamagatang "Haranang Bayan", na inihandog ng Teatro Pabrika sa pakikipagtulungan ng Philippine Educational Theater Association (PETA), na inilunsad noong mga unang bahagi ng 1990s.

Awit:

LIPUNANG MAKATAO

Solo:

Luha'y dumadaloy sa mugto mong mga mata

Larawan mo'y kalungkutan at kawalan ng pag-asa

Magagandang pangarap sa buhay mo'y di makita

Nabubuhay ka sa panahong mapagsamantala.

Koro:

Gumising ka, kaibigan, ang isip mo'y buksan

Dapat mong tuklasin ang tunay na kadahilanan

Bakit may naghihirap na gaya mo sa lipunan

At sa dako roo'y hanapin ang kasagutan.

Tama ka, kaibigan, sila nga ang dahilan

Ang mapagsamantalang uri sa lipunan

Likhang yaman natin, sila ang nangangamkam

Na dapat mapasaatin at sa buong sambayanan.

Koro:

Tumindig ka, kaibigan, tayo nang magpasya

Panahon nang wakasan ang pagsasamantala

Sa diwa ng layunin tayo'y magkaisa

Lipunang makatao'y itindig ng buong sigla

Buong Sigla.

(Instrumental)

(Acapela ng koro)

(Ulitin ang koro kasama ng instrumento)

Tumindig ka, kaibigan, tayo nang magpasya.

Salin ng My Desiderata ni Ka Sonny Melencio

Ang Aking Ninanais (My Desiderata)

[Pasintabi kay Max Ehrmann (1872-1945)]

ni Ka Sonny Melencio

Malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.

* Desiderata - wikang latin sa "desired things"

Mapoot ka sa kabila ng ingay at pagmamadali, at tandaan anong kapayapaan mayroon sa pagtutol.

Hangga’t kakayanin, huwag susuko, makitungo ng maayos sa lahat ng inaapi.

Sabihin mo ng malakas at malinaw ang iyong katotohanan; at makinig sa masa, maging sa api at walang alam; sila’y may kanya-kanyang pakikibaka at kwento.

Iwasan ang maingay at agresibong trapo; nakakainis sila sa lahat. Kung ihahambing mo ang iyong sarili sa iba, ito’y upang matagpuan lamang ang pakikiisa sa kanila, dahil palaging may mas dakila’t mahusay na taong mababahaginan mo n mga pangarap at layunin.

Masiyahan sa iyong mga nakamit pati na rin sa iyong mga balakin. Panatilihing interesado sa kalagayan ng iba, gaano man kabigat at mahirap; tunay itong mapanghahawakan sa nagbabagong kapalaran ng panahon.

Mag-ingat sa iyong mga pampulitikang gawain, lalo’t puno ng panlilinlang at pandarambong sa daigdig. Ngunit hayaan itong nakahiwalay sa iyo sa kung anong makasariling katangian mayroon ito; nagsusumikap ang maraming tao para sa matataas na mithiin at prinsipyo, at saanpaman, ang buhay ay punong-puno ng pakikibaka at kabayanihan.

Maging tao ka sa iyong kapwa. Lalo na’t huwag magkunwang gumigiliw. Ni maging mapang-uyam sa pakikibaka; sapagka't sa harap ng lahat ng kapighatian at kawalang-kasiyahan, magiging kapara ng damo ang tagumpay.

Tanggapin mong mabuti ang payo ng mga mandirigma sa harap mo, isuko ang lahat ng walang kabuluhang bagay ng kabataan. Pangalagaan ang lakas ng iyong diwa upang malabanan ang anumang daratal na kasawian.

Datapwat huwag pahirapan ang iyong sarili sa madilim na akala. Maraming takot ang nagmula sa pagkapagod at pagkamakasarili.

Higit pa sa matinding disiplina, maging magalang sa iyong sarili at sa kapwa. Kayong lahat ay mga anak ng sansinukob, kung ihahambing sa mga puno at mga bituin; lahat kayo’y may karapatang maging naririto. Malinaw man ito sa iyo o hindi, ang lahat ng sangkatauhan at ang buong sansinukob ay dumaratal sa harap mo.

Kaya makiisa sa sambayanan, saan man sila matagpuan. At anuman ang iyong mga pinaghirapan at adhikain, sa mabigat na kaguluhan ng buhay, hanapin ang kapayapaan sa pakikibaka.

Linisin ito sa lahat ng kasamaan, pang-aapi, at karahasan, upang ito‘y maging magandang daigdig. Tumutol, makibaka, at maging masaya.

Mayo 2022

.

.

.

MY DESIDERATA

(Apology to Max Ehrmann)

by Ka Sonny Melencio

Go rage amid the noise and the haste, and remember what peace there is in resisting.

As far as possible, do not surrender, be on good terms with all the oppressed people.

Speak your truth loudly and clearly; and listen to the masses, even to the downtrodden and the ignorant; they all have their struggle and story.

Avoid loud and aggressive trapos; they are vexatious to everyone. If you compare yourself with others, it is only to find solidarity with them, for always there will be greater and better persons to share your dreams and goals.

Enjoy your achievements as well as your plans. Keep interested in others’ situation, however ardous and difficult; it is a real possession in the changing fortunes of time.

Exercise caution in your political affairs, for the world is full of trickery and thievery. But let this not bind you to what selfish virtue there is; many persons strive for high ideals and principles, and everywhere, life is full of struggle and heroism.

Be a human being for others. Especially do not feign affection. Neither be cynical about the struggle; for in the face of all adversity and disenchantment, victory will be as perennial as the grass.

Take kindly the counsel of fighters before you, surrender all trivial things of youth. Nurture your strength of spirit to combat sudden misfortune.

But do not distress yourself with dark imaginings. Many fears are born of fatigue and selfishness. 

Beyond a strong discipline, be gentle with yourself and with others. You are all children of the universe, no less than the trees and the stars; you all have a right to be here. And whether or not it is clear to you, all humanity and the entire universe are unfolding before you.

Therefore be in solidarity with the masses, wherever you face them to be. And whatever your labors and aspirations, in the grueling turmoil of life, find peace in the struggle. 

Cleanse it of all evil, oppression, and violence, so it will be a beautiful world. Resist, struggle, and be happy.

May 2022

Plataporma

PLATAPORMA NG ATING MGA KANDIDATO

minsan, isang hamon ang pagsusulat ng plataporma

ng patula, lalo na sa pantigang labinlima

upang maisagawa ito'y talagang binasa

ang plataporma ng ating kandidatong talaga

hinabi ang mga salita habang nakatitig

sa mga patay na letrang bubuhayin ng tinig

ng pasulat, ng pabigkas, ng pagkakapit-bisig

upang mabatid ng bayan ang isyu't ating tindig

disente't abot-kayang pabahay sa mamamayan

sapat na panlipunang serbisyong pangkalusugan

pagbaka sa diskriminasyon sa kababaihan

may kumprehensibo't sustenableng City Land Use Plan

abot-kaya ang presyo ng pangunahing bilihin

suporta sa mga kababaihan, single parent

suporta sa may kapansanan at senior citizen

murang tubig at kuryente sa mamamayan natin

buwagin ang mga manpower agencies na iyon

upang tiyak na matigil ang kontraktwalisasyon

buwagin ang liberalisasyon, deregulasyon

at pribatisasyon na dulot ng globalisasyon

tunay na security of tenure law ay gawin na

proteksyon sa unyon, karapatang mag-organisa

public protection guarantee sa mayorya ng masa

gobyerno ang magbibigay ng trabaho sa kanila

tuluyan nang tatanggalin iyang Regional Wage Board

upang obrero'y makatanggap ng pantay na sahod

sa lahat ng probinsya kapantay sa punong lungsod

sevenfifty national living wage ang isusunod

sa mga magsasaka'y ipamahagi ang lupa

sahod na nakabubuhay sa mga manggagawa

wealth tax sa mga bilyonaryo ay marapat lang nga

tapyasin ang yaman nila't makatulong sa madla

dapat ding i-repeal na ang Rice Tariffication Law

murang bigas, kita ng magsasaka'y masiguro

i-repeal din ang mapangyurak na Anti-Terror Law

at matiyak na karapatan ay nirerespeto

fossil-fuel phase out with just transition ay gagawin

upang krisis sa klima't kalikasan ay pigilin

upang magmura ang kuryenteng ginagamit natin

renewable energy, tulad ng solar, gamitin

ang SOGIE protection bill ay dapat maisabatas

gawing legal ang diborsyo sa bansang Pilipinas

idekriminalisa ang aborsyon, isabatas

ayusin din ang mga batas na kayraming butas

itigil ng limang taon ang pagbabayad-utang

upang gamitin ang pondo sa kagalingang bayan

Automatic Appropriation Law, i-repeal naman

mag-impose ng wealth tax sa limangdaang mayayaman

tuluyan nang i-repeal ang Oil Deregulation Law

gobyerno na ang magtakda ng presyo ng petrolyo

pagbawal sa dinastiya'y gawan ng enabling law

sa korte, appointing power alisin sa pangulo

ibalik, sadyang kahulugan ng party-list system

at bilang nito sa Kongreso'y dapat paramihin

pagkapantay ng kasarian ay palaganapin

magpatupad ng proce control sa presyo ng pagkain

ah, kayraming dapat gawin upang sistemang bulok

ng naghaharing uri't kapitalismo'y mauk-ok

ayon sa isang awit, dukha'y ilagay sa tuktok

subukan ang manggagawa't bayan ay di malugmok

- gregoriovbituinjr.

04.27.2022

* Unang nalathala sa aklat na 101 Red Poetry para kina Ka Leody, Walden, at sa kanilang line-up, mp. 96-97