Sa pagyao ng Lumang Taon

SA PAGYAO NG LUMANG TAON

siyang tunay, napakarami ng sana

sana walang maputulan ng daliri

at walang tamaan ng ligaw na bala

sana walang disgrasya o aksidente

halina't iwanan na ang Lumang Taon

nang pag-iingay nang di nagpapaputok

salubunging masaya ang Bagong Taon

kahit usok dito'y nakasusulasok

ang Lumang Taon na'y talagang lilisan

at Bagong Taon bukas ay isisilang

sana'y wala nang mga trapo't haragan

na nagsasamantala sa sambayanan

pag Bagong Taon ba'y dapat Bagong Yugto?

tulad ng magsintang puno ng pagsuyo

kahit mga problema'y di pa maglaho

lipunang makatao sana'y matayo

- gregoriovbituinjr.

12.31.2022

* litrato mula sa google

Pagtakbo

PAGTAKBO

tuloy ang pagtakbo ng panahon

lalo't parating ang bagong taon

alaala na lang ang kahapon

habang sinasalubong ang ngayon

di sapat ang maghanap sa ulap

ano bang bigay ng alapaap

kundi ulan, di makahagilap

ng gintong magwawakas sa hirap

magpatuloy tayo sa pagtakbo

magpahinga pag nahapong todo

mararating din natin ang dulo

habang tangan pa rin ang prinsipyo

ganyan ang buhay ng maralita

umaasa't patuloy ang gawa

panibagong mundo'y malilikha

ng mga kamay na pinagpala

- gregoriovbituinjr.

12.30.2022

Hayop

 

HAYOP

noong minsang mapunta sa gubat

hayop doon ako'y kinausap

ang agad nilang tanong sa akin

ako ba kaya'y isang hayop din

hayop akong walang kahayupan

pagkat ang nais ko'y kabutihan

ng aking kapwa, anuman sila

basta't may buhay kinikilala

ngunit mayroon pa silang tanong

kilala ko ba ang Haring Leon

o kaya'y ang Dambuhalang Tigre

na nais nilang bigyang mensahe:

kami'y mga hayop ding totoo

maggalangan naman sana tayo

- gregoriovbituinjr.

12.29.2022Hayop

Huwag magpaputok ng baril sa Bagong Taon

HUWAG MAGPAPUTOK NG BARIL SA BAGONG TAON

huwag pong magpaputok ng baril sa pagsalubong

sa Bagong Taon, samo sa mayayabang na maton

huwag pong kalabitin ang gatilyo ng gloc, magnum,

kwarenta'y singko, beretta, sumpak, paltik man iyon

magtorotot na lang, o tansan ay pakalansingin

sa ganito na lang ang paligid ay paingayin

maging ligtas, sarili't pamilya'y ingatan man din

huwag magpaputok upang kapwa mo'y pasayahin

kayrami nang nawalan ng buhay nang matamaan

ng balang ligaw, hiyaw ng pamilya'y katarungan

kung sino ka mang may baril, makonsensya ka naman

baril ay huwag iputok para lang masiyahan

nandyan ang batang sina Stephanie Nicole Ella,

Vhon Alexander Llagas at Rhanz Angelo Corpuz pa

tinamaan ng ligaw na bala, walang hustisya

sinumpak si Ranjelo Nimer, suspek ay huli na

ah, bakit nga ba katarungan ay sadyang kay-ilap

lalo't nabibiktima'y pawang mga mahihirap

huwag balewalain itong simpleng pakiusap

baka may matamaan ka't problema itong ganap

- gregoriovbituinjr.

12.29.2022

Mga pinaghalawan:

https://newsinfo.inquirer.net/1378231/new-year-casualty-stray-bullet-kills-12-year-old-girl-in-lanao-del-norte

https://newsinfo.inquirer.net/333953/shooter-seeks-forgiveness-for-death-of-4-year-old-boy

https://www.ucanews.com/news/girl-killed-by-new-years-eve-stray-bullet/66998

https://www.philstar.com/headlines/2015/01/02/1408601/stray-bullet-kills-girl-another-fights-life

https://www.manilatimes.net/2014/01/01/news/top-stories/infant-killed-by-stray-bullet/64437

Palaisipan

PALAISIPAN

samutsaring palaisipan

na sagot ay di na malaman

kailangang imbestigahan

bakit ganito'y nagsulputan

sinisira yaring daigdig

ng gahama't mapangligalig

paano sila mauusig

kung wala sa ating titindig

paano gaganda ang klima

kung coal plants ay tuloy ang buga

patuloy pa ang pagmimina

pagsunog ng fossil fuel pa

kinakalbo ang mga bundok

usok ay nakasusulasok

mga pulitiko ba'y bugok?

dahilan ng sistemang bulok?

ah, pangalagaan ang mundo

na tanging tahanan ng tao

kinabukasan ng kapwa mo

ay pag-isipan ding totoo

- gregoriovbituinjr.

12.27.2022

Ngiti sa ham

NGITI SA HAM

kaysarap sa puso ang ngiti

animo'y sadyang bumabati

aniya: Maligayang Pasko!

di man ito mula sa labi

o di man mula sa kalahi

hinati lang ni misis ang ham

na talagang katakam-takam

nang mapansin ang korteng ngiti

tila ba dusa'y mapaparam

at gaganda ang pakiramdam

pag ganito ang nakita mo

isang ngiting tila totoo

habang nakipagtalamitam

kay misis, napangiting todo

tila nga kayganda ng mundo

- gregoriovbituinjr.

12.25.2022

Karraang at karso

KARRAANG AT KARSO

sa pagitan ng wikang Ingles at Kastila

mayroong dalawang Ilokanong salita

na maganda rin namang ating maunawa

nang maibahagi't magamit din ng madla

pugon na hinukay sa lupa ang karraang

sa bukid, ang karso ay kubong pahingahan

dalawang salita, buhay sa lalawigan

na sa mga makata'y dagdag-kaalaman

wikang banyaga'y may katumbas pala rito

kaya gamitin ang mga salitang ito

halina't itula ang karraang at karso

upang payabungin ang wikang Filipino

- gregoriovbituinjr.

12.25.2022

* mula sa pahina 585 ng UP Diksiyonaryong Filipino

Bato

BATO

bato-bato sa lupa

tumingin ka't luminga

kundi'y baka madapa

una nguso, sungaba

bato-bato sa langit

sa sulok alumpihit

at natatawang pilit

dahil bata'y makulit

bato-bato sa lungsod

ay nakakatalisod

nang biglang mapaluhod

nasugatan ang tuhod

bato-bato sa ulap

pikit na ang talukap

pagod sa pagsisikap

nang ginhawa'y malasap

bato-batong katawan

matibay sa labanan

ngunit sa niligawan

natamo'y kasawian

- gregoriovbituinjr.

12.22.2022

Bato sa sapatos

BATO SA SAPATOS

kampyon siyang kilala sa sandaigdigan

nang kanyang binato'y isang palaisipan:

"di mga bundok ang sanhi ng pagkaupos

kundi ang mga bato sa iyong sapatos"

huwag mo lang tingnan ang panlabas na anyo

kundi pati kaloobang di sumusuko

huwag kang humusga batay lang sa nakita

taong mukhang malakas ay bakit tumumba

marahil danas niya ito sa pagtakbo

bahagi ng pagsasanay upang manalo

huwag sisisihin ang bundok na kaytayog

baka di mo dapat akyatin at mahamog

salamat sa tinuran mo, Muhammad Ali

kaya idolo kang talaga ng marami

kaygandang palaisipang isinalaysay

upang makamit din ang asam na tagumpay

- gregoriovbituinjr.

12.20.2022    

Pagkatha

PAGKATHA

minsan, mahirap ding kumatha

pag di dumapo sa haraya

ang napakagandang diwata

musa ng panitik, paglikha

sa akin niya binubulong

ang samutsaring mga tanong

na kawing-kawing, dugtong-dugtong

na tila baga mga bugtong

wala, wala pang maisulat

dapat yaring mata'y idilat

sa paligid ng parisukat

o bilog ng mundo't mamulat

hanggang sa ako'y napaidlip

ang mutya'y nasa panaginip

na ganda'y walang kahulilip

siyang sa puso'y halukipkip

kung hangin na ay humahaging

sa pamayanan habang himbing

at sa banig pabiling-biling

aba'y magmulat na't gumising

- gregoriovbituinjr.

12.19.2022

Karapatan ng tao't kalikasan

KARAPATAN NG TAO'T KALIKASAN

siyang tunay, may karapatan din ang kalikasan

tulad ng karapatang pantaong dapat igalang

kaylangan para sa batayang pangangailangan

para sa malinis na tubig, ligtas na tahanan,

karapatan sa pagkain, mabuting kalusugan

sa ganito raw matitimbang ang ating daigdig

sa karapatan ng tao't kalikasan tumindig

halina't kumilos at ito'y ating isatinig

upang mapangalagaan, tayo'y magkapitbisig

upang ang sinumang sumisira nito'y mausig

- gregoriovbituinjr.

12.15.2022

* litratong kuha ng makatang gala sa Human Rights Festival, na pinangunahan ng grupong IDEFEND, 12.10.2022

Isang tanghaling madilim

ISANG TANGHALING MADILIM

minsan ay pilit na lang tumula

nais lang nila akong tumuga

yantok ang sa ulo ko'y tumama

hanggang sa ako'y maging tulala

anong sakit ng patutugain

di ko malaman anong gagawin

maigi pa kung patutulain

at alam ko anong dapat gawin

dinig ko ang sarili kong impit

pag yaring daliri'y iniipit

talaga pala silang malupit

mga animal na di lang pangit

tabo-tabong tubig pinainom

at inapakan ang tiyang gutom

bibig ay nananatiling tikom

ngunit kamao'y di maikuyom

isa iyong tanghaling madilim

nang ginawa'y karima-rimarim

tila ba malapit na ang lagim

lalo't lahat ng makita'y itim

paano ituwid ang baluktot

at mapanuto ang mga buktot

baka alam mo kung anong sagot

ilatag mong kapara ng hugot

- gregoriovbituinjr.

12.14.2022

* litrato mula sa google 

Kinayod

KINAYOD

sinangag sa kawali'y kinayod

kamay man ay nangalay, napagod

ngunit sa agahan ay malugod

para bang hinahaplos ang likod

iyon ang ulam ko sa agahan

kaning bahaw ay pinainitan

isinangag, anong sarap naman

ng agahang may pagmamahalan

malamig na bahaw man ang kanin

bilin ni misis, huwag sayangin

ito nama'y makabubusog din

upang tiyan ay di hinahangin

kinayod ko ang natirang tutong

sa puso'y saya ang ibinulong

- gregoriovbituinjr.

12.13.2022

Libag

LIBAG

alahas mo man ay libag

dahil obrerong kaysipag

kung magtrabaho'y matatag

maghapon man o magdamag

naglilipak na ang kamay

sa bawat trabahong taglay

sa sahod mang ibinigay

ay sadyang di mapalagay

sa pawis ay natuyuan

at pag-uwi ng tahanan

nanlalagkit na katawan

ay kanyang paliliguan

upang libag ay maalis

at katawan ay luminis

ang libag pag kinilatis

ay nahubad na't umimpis

- gregoriovbituinjr.

12.08.2022

Repleksyon

REPLEKSYON

alam mong di siya  nakalutang sa hangin

tubig lang sa sahig ay nagtila salamin

repleksyon lang iyon, pag iyong susuriin

aba'y walang multo, tiyak mong sasabihin

pagmasdan mo, nakatingkayad lang ang tao

nakatungtong sa sahig matapos ang bagyo

marahil isa iyong matinding delubyo

na sa isang probinsya o lungsod lumumpo

- gregoriovbituinjr.

12.08.2022

* litrato mula sa google

Walis at pansuro

WALIS AT PANSURO

dapat may walis ka at pansuro

sa inyong tahanan nakatago

pag may agiw, dumi o siphayo

ay walisin mo ng buong pagsuyo

mga naglipanang karumihan

sa isip o sa kapaligiran

ilagay sa pansuro o dustpan

nang kalooban din ay gumaan

kapag may nabasag na salamin

o may gabok na dala ng hangin

kalat sa sahig ay wawalisin

dumi'y sa pansuro titipunin

sa tahanan nga'y tungkulin ko na

at gawain din sa opisina

maging pagwawalis sa kalsada

dahil may walis at pansuro ka

sa layak ay di masasalabid

mga paa mo'y di mapapatid

pagkat anong linis ng paligid

kapayapaan sa puso'y hatid

- gregoriovbituinjr.

12.08.2022

Binabasa ko ang maikling kwentong "Mga Tinig sa Dilim" ni Rosario De Guzman-Lingat sa kanyang aklat na "Si Juan: Beterano at iba pang kwento", pahina 85-99, nang mapuna ko ang isang salita, na sa tingin ko'y lumang Tagalog sa dustpan. 

Karaniwan kasi nating alam sa dustpan ay pandakot, subalit may iba pa pala. Ang pandakot kasi ay hindi lang dustpan kundi maaaring pala na pandakot ng buhangin. Mukhang eksakto ang pansurò para sa dustpan upang hindi maipagkamali sa pala.

Basahin natin ang dalawang talata na binabanggit ang pansurò sa pahina 86 ng nasabing aklat:

(1) May dala nang walis at pansurò ang babae nang magbalik. Maingat na tinipon ang durog na salamin, winalis sa pansurò. "Kumusta nga pala ang pinsan ninyo, Itay? Dumalaw kayo kangina, di ba?"

(2) Nailagay na ng babae ang lahat ng salaming basag sa pansurò. May kunot ng pag-aalala sa kanyang noo nang humarap sa kausap. "Bakit hindi pa ipasok sa pagamutan ng mga baliw? Higit siyang matutulungan doon."

Sining

SINING

nakapinta sa upuang bato

ay tigreng may mukhang anong amo

katabi nito'y lawin at loro

kulay ng paligid pa'y seryoso

may mensahe pang payo sa masa:

itatatag nating sama-sama

ang luntiang lungsod na kayganda

kahit na tayo'y magkakaiba

tila nasa daigdig ng aliw

kasama ang pusong gumigiliw

sa pagsasama'y huwag bibitiw

upang pag-ibig ay di magmaliw

tingni't gumagalaw yaong sining

habang yaring diwa'y nahihimbing

ang tigreng iyon pag sumingasing

ay tandang dapat ka nang gumising

- gregoriovbituinjr.

12.08.2022

Dapithapon

DAPITHAPON

talagang sumasapit ang dapithapon ng buhay

tulad ng sinaad sa mitolohiyang Griyego

mga talinghagang pag nilirip, sadyang kahusay

umaga'y apat, tanghali'y dalawa, gabi'y tatlo

mabuti't nadaanan mo ang umaga't tanghali

di gaya ng ibang tinokhang lang ng basta-basta

naabot man natin ang dapithapon kung sakali

tayo ba'y may ambag sa mundo't nagawa talaga?

kayraming bayaning namatay noong kabataan

di man lang nabuhay ng edad higit apatnapu

ngunit buong buhay na'y inambag para sa bayan

tayo ba'y may nagawa't aabot pa ng walumpu?

bukangliwayway, tanghaling tapat, at dapithapon

madaling araw, tirik ang araw, at takipsilim

ngayon ay masigla pa't patuloy sa mga hamon

hanggang sa pumikit na upang yakapin ang dilim

- gregoriovbituinjr.

12.07.2022

Butas

BUTAS

may butas sa bangketa

ang kanilang nakita

nilagyan ng basura

ah, ginawa'y tama ba?

basta butas ay lagyan?

at gawing basurahan?

kawawang kalikasan?

budhi nila'y nasaan?

may butas, parang kanal

basura ang pantapal?

ang ganito bang asal

ay anong tawag, hangal?

basta ba butas, pasak?

di ka ba naiiyak?

kalikasa'y nanganak

ng laksa-laksang layak!

- gregoriovbituinjr.

12.07.2022

Talumpati

TALUMPATI

madalas tayong makinig sa talumpati

ng ating magigiting na lider ng masa

binabanggit bakit dukha'y namimighati

bakit may nang-aapi't nagsasamantala

ipinaliliwanag pati isyu't mithi

bakit babaguhin ang bulok na sistema

salamat sa kanilang ibinabahagi

upang masa'y magkaisa't maorganisa

- gregoriovbituinjr.

12.06.2022

Luto ni nanay

LUTO NI NANAY

naroong bubulong-bulong

niluto muli ni nanay

ay pawang isdang galunggong

O, ina, wala bang gulay

mula pa nang pagkabata

ay iyan na'y paborito

ulam na ang pritong isda

wala nang ibang ginusto

ngayon, dama'y di matiis

sapagkat siya'y para nang

merong hasang at kaliskis

gayong isda'y inutang lang

ngunit mabuti na iyan

kaysa magutom at wala

bukas, sana'y gulay naman

na talagang pampasigla

maraming salamat, ina

sa kaysasarap mong luto

O, mahal kitang talaga

nang may buo pong pagsuyo

- gregoriovbituinjr.

12.01.2022

Kalusugan at Kalikasan

KALUSUGAN AT KALIKASAN

i.

sa isang kaha ng sigarilyo

ay nakasulat: Kanser sa suso

sanhi raw ng pagyoyosi ito

tingni, mayroon pang "quit smoking"

sa pabalat na payo sa atin

ng mismong nagma-manufacturing?

ang gumagawa nga ba ng yosi

sa kalusugan nati'y may paki?

kung meron, di sila mabibili

kaya sa pabalat ay di akma

ang inilagay nilang salita

pagkat di na bibilhin ang gawa

ii.

ang pagyoyosi'y sariling pasya

kahit na makaltasan ang bulsa

kaya ba hayaan na lang sila?

huwag ka lang dumikit sa usok

ng yosi at dapat mong maarok

may epekto ang secondhand smoke

paki ko'y hinggil sa kalikasan

upos ba'y saan pagtatapunan

na sa dagat ay naglulutangan

kung nararapat, gawing yosibrik

na tulad ng sistemang ekobrik

iligtas ang mundo yaring hibik

- gregoriovbituinjr.

11.27.2022

Sa lansangan

SA LANSANGAN

di ko matanaw ang nasa kabila

naroon kaya ang mga dakila

anumang pasakit ba'y naiinda

pagkat sa harap ng problema'y handa

subalit hindi, kayraming kuhila

ang nasa tuktok, tila pinagpala

nagsasamantala sa manggagawa

kontraktwal na nga, sahod pa'y kaybaba

habang naroroong nakatulala

maaliwalas pa rin yaring mukha

toreng garing man ay wala sa lupa

mistula pa ring di kaawa-awa

patuloy sa pagwawala ang siga

sa bangketa ng mga walang-wala

nagbabakasakaling may mapala

sa iaabot ng takot na madla

- gregoriovbituinjr.

11.26.2022

Stop VAWC, Now!

STOP VAWC, NOW!

O, itigil na ang karahasan

sa mga bata't kababaihan

igalang ang mga karapatan

patungong hustisyang panlipunan

kalahati ng sangkatauhan

ang laksa-laksang kababaihan

galing tayo sa sinapupunan

ng babae, maging sino ka man

mga bata ang kinabukasan

nitong daigdig nating tahanan

kaya sila'y dapat alagaan

at ilayo sa kapahamakan

Stop VAWC! yaring panawagan

na dapat nating maunawaan

patagusin sa puso't isipan

prinsipyong huwag kakaligtaan

- gregoriovbituinjr.

11.25.2022

* VAWC - Violence Against Women and Children

Ang batang nagwagayway ng flag sa Climate Strike

ANG BATANG NAGWAGAYWAY NG FLAG SA CLIMATE STRIKE

nagsalita si Noel Cabangon hinggil sa klima

nang may batang mag-isang nagwagayway ng bandila

kapuri-puri, di lang basta nakinig ng kanta

dapat siyang parangalan, sadyang kahanga-hanga

di sinayang ang panahon at siya'y binidyuhan;

ang simpleng pagwawagayway niya ng flag na'y sapat

nang magsilbing inspirasyon sa mga kabataan

at sa atin, sa bata'y taospusong pasalamat

di sapat ang tulang ito para sa batang iyon

sino siya, anong ngalan niya, hanapin natin

mabigyan man lang natin ng plaque of appreciation

ang tulad niya'y kaygandang halimbawa sa atin

bata pa lang, nagbabagong klima'y dama na niya

ngunit Climate Justice ba'y gaano niya unawa

pagwagayway ng flag ay kabayanihang talaga

na sa kabila man ng init ay kanyang ginawa

hanapin sino siya nang mabigyan naman natin

ng munting papuri, kapayanamin, anong danas

sa klima, baha ba, nawalan ng bahay, tanungin

at nagbabagong klima'y gaano niya nawatas

- gregoriovbituinjr.

11.18.2022

* Naganap ang Climate Strike sa iba't ibang panig ng bansa noong 11.16.2022, kasabay ng nagaganap na COP 27 o 27th United Nations Climate Change conference sa Sharm El Sheikh, Egypt mula Nobyembre 6 hanggang 18, 2022

* Ang bidyo ay matatagpuan sa kawing o link na: https://fb.watch/gSLmBRqmhV/

Expiry date

EXPIRY DATE

month day year sa produktong Pilipino

day month year ang sa Pranses na produkto

year month day naman ang sa Koreano

isa'y day month, isa'y month day, pansin mo?

kaya malilito ka sa ganito

tingnan ang expiry date sa litrato

galing pa ibang bansa ang produkto

dahil sa may kanji na letra dito

hiragana't katakana man ito

December 9 o September 12 ba 'to?

crispy seaweed snacks, isang pagkain

mas mabuti pang produkto'y kainin

bago pa dalawang petsa'y sapitin

bago mag-September 12 na'y kainin

nang expiry date ay di na abutin

at kung sa gitna ng dalawang petsa

mula September 12 ay abutin ka

hanggang December 9, magtanong ka na

kung ang nasabing produkto'y pwede pa

kung sumakit ang tiyan, paano na?

- gregoriovbituinjr.

11.18.2022    

Green Energy

GREEN ENERGY

ang Climate Strike ay katatapos lang

na anong titindi ng panawagan

dagdag one point five degree kainitan

ay huwag abutin ng daigdigan

fossil fuel at coal ay itigil na

maging ang liquified natural gas pa

tayo'y mag-renewable energy na

upang sagipin ang tanging planeta

ang korporasyon at kapitalismo

yaong sumisira sa tanging mundo

laging mina doon at mina dito

ang gubat at bundok pa'y kinakalbo

para sa laksang tubong makakamal

ay walang pakialam ang kapital

mahalaga'y tubo ng tuso't hangal

mundo't kinabukasa'y binubuwal

mensahe ng Climate Strike ay dinggin

planetang ito'y ipagtanggol natin

planetang tahanan ng anak natin

planetang pangalagaan na natin

sa COP 27, aming mensahe:

gawin ang sa mundo'y makabubuti

No to False Solutions! ang aming sabi

tara sa renewable Green Energy!

Loss and Damage at Climate Debt, bayaran!

sistemang bulok na'y dapat palitan!

sistemang kapitalismo'y wakasan!

tangi nating planeta'y alagaan!

- gregoriovbituinjr.

11.18.2022

* litrato mula sa app game sa internet

Talang Batugan

TALANG BATUGAN

sa Ursa Minor, ito ang pinakamaliwanag

na tala, Talang Batugan ang katutubong tawag

 

ito'y NorthStar o Hilagang Bituin pag naarok

na nasa dulo ng tatangnan ng Munting Panalok

nasa hilagang axis din ng mundo nakaturo

na pag umaga'y di makita't tila ba naglaho

tinatawag rin ang bituing ito na Polaris

na ngalan ay katugma ng bayaning si Palaris

Talang Batugan? aba'y may tamad nga bang bituin?

o dahil parang tuod ito kung di kikibuin

animo'y nakasabit lang na parang tinirintas

sa kalangitang tanging pag gabi lang lumalabas

oh, Talang Batugan, kung ika'y isang paraluman

magsisipag ako upang makasama ka lamang

- gregoriovbituinjr.

11.17.2022

* Talang Batugan - katutubong tawag sa Hilagang Bituin, ayon sa UP Diksiyonaryong Filipino, p. 1212

* Munting Panalok - Little Dipper

* Palaris (Enero 8, 1733 – Pebrero 26, 1765), bayaning lider mulang Pangasinan

* Ang tulang ito'y bahagi ng planong aklat na "Talastas Ko ang mga Bituin" na katipunan ng mga sanaysay, kwento at tula. Apelyido ng asawa ko'y Talastas at ako naman ay Bituin.

Sa aking lungga

SA AKING LUNGGA

ah, bihira na akong lumabas sa aking lungga

maliban kung may pagkilos ang kapwa maralita

nagbabasa roon sa munting aklatan ng akda

ng mga awtor, nobelista, kwentista't makata

namamalagi lamang sa ilang metro kwadrado

tila isang dipang langit o munting paraiso

kung saan palibot ay magasin at ilang libro

ang musika'y busina, huni ng ibon o radyo

habang ako'y nasa bartolina ng tugma't sukat

na pawang saknong at taludtod ang isinusulat

nagdidildil man ng asin pag araw na'y sumikat

sa pagbabasa't pag-inom ng tubig nabubundat

animo'y nasa kubong naroon sa kagubatan

na buhay sa kalikasan yaong nararamdaman

paglinang ng sining ko'y dito pinagbubuhusan

ng pawis, panahon, buong puso't guniguni man

- gregoriovbituinjr.

11.17.2022

Bilin sa poste

BILIN SA POSTE

sa poste: "Bawal Umihi Dito"

sa maraming poste pa'y ganito

ngunit kaiba ang biling ito

pagkat may dugtong: "Hindi Ka Aso"

tama nga naman ang panawagan

na aso'y huwag nating tularan

para sa tao'y may palikuran

kung wala, ihi muna'y pigilan

bakit poste ang iihian pa

dahil pagpigil ba'y di na kaya

subalit isipin din ang kapwa

kung dahil sa iyo'y mangamoy na

ang poste'y papalot o papanghi

batid mong yao'y nakadidiri

nais lang ng bilin na mapawi

ang sa tao'y pangit na ugali

pag-ihi'y kayanin at kontrolin

ang palikuran muna'y hanapin

pag nakita, ginhawa'y kakamtin

kung panunubig mo'y doon gawin

- gregoriovbituinjr.

11.17.2022

Daang gulong

DAANG GULONG

pag-akyat nila ng hagdanan

bubuhatin ang bisikleta

ngayon, nagawan ng paraan

daang gulong ay nagawa na

anong galing nilang mag-isip

nang siklista'y di na magbuhat

wastong paraan ay nahagip

taospusong pasasalamat

ah, simpleng engineering iyon

upang buhay ay pagaanin

anong galing na inobasyon

upang lakbay ay pabilisin

sa pag-akyat sa hagdang bato

mga siklista'y di na hirap

may dalang ginhawang totoo

ang daang gulong na pangarap

- gregoriovbituinjr.

11.16.2022

Balintataw

BALINTATAW

kaygandang diwata ang nasa balintataw

nakangiting kaytamis, iyon pala'y ikaw

habang papasikat pa lang si Haring Araw

habang nakatalungko akong namamanglaw

kaylamig ng simoy ng hangin sa silangan

alalaong baga'y nariyan ang amihan

tutuloy kaya ang unos mula kanluran

nang maihanda naman ang pagkakanlungan

naalala kita, maalindog na mutya

ikaw na inspirasyon sa bawat pagkatha

habang kasama ko ang manggagawa't dukha

sa pag-aalay ng buhay para sa madla

kahulugan ng mga salita ba'y ano

kailangan pa ba natin ng diksyunaryo

kung sa puso'y nagkakaunawaan tayo

na tanging pag-ibig ang nagpapatotoo

ikaw ang itinutula niring panitik

na tila ba ang itula ka'y pananabik

ah, yaring aking pluma'y di natatahimik

pag may mga aping patuloy sa paghibik

- gregoriovbituinjr.

11.15.2022

Sa ika-57 wedding monthsary

SA IKA-57 WEDDING MONTHSARY

mula tayo'y ikasal nang Araw ng mga Puso

narito pa ring ating pagsinta'y di naglalaho

sa ating wedding monthsary, patuloy ang pagsuyo

sa ginhawa't hirap, tayo pa rin, ating pangako

sa kagubatan niring pagsinta'y di mamamanglaw

lalo na't magandang kalikasan ang natatanaw

talastas kong bituin kitang laging nakatanglaw

ang inihihiyaw nga niring puso'y tanging ikaw

- gregoriovbituinjr.

11.14.2022

Bike lane

BIKE LANE

sabi nila, maganda para sa planeta,

mamamayan at kita ang magbisikleta

lalo na't papatindi ang init ng klima

landas daw iyon sa mabuting kalusugan

walang ambag na usok sa kapaligiran

walang polusyon sa hangin at kalikasan

ating pansinin, ang bike lane kung makikita

nasa bangketa o kaya'y tabing bangketa

malinaw, di pangmotor kundi pangsiklista

may sariling daanan, di pasingit-singit

upang nagbibisikleta'y di makalawit

ng apat na gulong na takbo'y malulupit

maraming salamat sa itinayong bike lane

kaligtasan ng siklista'y nabigyang pansin

at ngayon, bike ay pag-iipunan ko na rin

- gregoriovbituinjr.

11.12.2022

Ang Alpha Centauri

ANG ALPHA CENTAURI

bata pa ako'y dinig ko na ang Alpha Centauri

isa sa mga bituing kayliwanag sa gabi

kinagiliwan noon, napaka-interesante

kaya astronomya'y kinahiligan ko rin dati

pinakamaliwanag sa konstelasyong Centaurus

at pangatlo ring pinakamaliwanag nang lubos

sa panggabing langit, nanaliksik, ito'y natalos

sa gabi'y tinitingala, huwag lamang may unos

nasa apat punto tatlumpu't pitong sinagtaon

o lightyear mula sa araw yaong distansya niyon

sa sistemang solar pinakamalapit na iyon

tuwing minsan, sa paksang ito ako nakatuon

dahil Bituin ang apelyido'y aking pinlano

na isulat ang bituin sa ating uniberso

pinag-iipunan kong bumili ng teleskopyo

upang sa ating kalawaka'y higit pang matuto

- gregoriovbituinjr.

11.10.2022

* Bahagi ng planong aklat na "Talastas Ko ang mga Bituin" na katipunan ng mga sanaysay, kwento at tula. Apelyido ng asawa ko'y Talastas at ako naman ay Bituin.

* Pinaghalawan:

https://www.nasa.gov/mission_pages/chandra/images/alpha-centauri-a-triple-star-system-about-4-light-years-from-earth.html

forbes.com/sites/startswithabang/2017/12/29/how-shooting-for-alpha-centauri-will-change-the-world/

https://www.constellation-guide.com/alpha-centauri/

Expiry date

EXPIRY DATE

aba'y saktong isang buwan ang expiry date

ng nabili naming anong tamis na biskwit

na nakatatak sa pinagbalutang plastik

na dagdag basura kung di ie-ecobrick

mabuti't ganito'y inilalahad naman

upang konsyumador ay may pagpipilian

upang pag kinain, di sumakit ang tiyan

expiry date ay tatak ng kasiguruhan

tatlong piso ang balot, laman din ay tatlo

aba'y piso lang pala ang isang piraso

na ibibigay ko sa paboritong apo

na matiyagang mag-aral upang matuto

luma ba ang biskwit o pwede pang kainin?

tingnan muna ang expiry date ng bibilhin

mabuti't nakalagay sa binili natin

upang sa huli'y di ka magsising alipin

- gregoriovbituinjr.

11.09.2022

Tosilog

TOSILOG

nang magka-COVID ako noon, ang payo ni Ninang:

tigilan muna ang pamumuhay kong vegetarian

magkarne, dapat mayroong protina sa katawan

magkarne't magpalakas, magkalaman ang kalamnan

anong sakit man sa loob, sinunod ko ang payo

para sa kabutihan ko rin yaring tinutungo

pagiging vegetarian ay di pa rin maglalaho

lalo't prinsipyong makakalikasa'y sinapuso

kaya nang minsang magutom, umorder ng tosilog

na kombinasyon ng tosino, sinangag at itlog

o kaya naman ay tosino, sinaing at itlog

maganda raw ito sa tulad kong di naman kalog

bagamat minsan lamang magkarne, natutulala

ang madalas ay gulay at isda, nakakatula

bigas na kinanda o red rice, puspos talinghaga

lalo't kasama sa hapag ay magandang diwata

paminsan-minsan lang magkarne, vegetarian pa rin

lalo't mahal ang kilo nito, nag-budgetarian din

okra, talong, kamatis at galunggong ang bibilhin

talbos ng petsay, sili't kintsay, isapaw sa kanin

- gregoriovbituinjr.

11.09.2022

Pulang buwan

PULANG BUWAN

Nobyembre Syete, laban sa Red Tagging ay may presscon

at anibersaryo rin ng October Revolution

Nobyembre Otso, gabi nama'y lumitaw ang Red Moon

napuna ko, pula pala ang suot kong short ngayon

mataman kong pinagmasdan ang buong kalangitan

payapa, unos ay di nagbabanta, kainaman

anong kahulugan ng Red Moon sa kinabukasan

tulad ng aking pisngi ay namumula ang buwan

di ko pa maarok ang dala niyang talinghaga

habang siya'y pinagmamasdan kong nakatingala

ah, baka dapat tayong maging listo't laging handa

sa banta ng redtagging sa nakikibakang dukha

mapulang buwan, kasabay ng eklipse o laho

kulay ng dugo, kulay na madugo, nagdurugo

ang tunay na demokrasya'y huwag sanang gumuho

at karapatan ay igalang nang buong pagsuyo

- gregoriovbituinjr.

11.08.2022    

Liwayway

LIWAYWAY

koleksyon ko ng mga huling sipi ng Liwayway

dati'y malaki, subalit pinaliit nang tunay

gayunman kaygaganda pa rin ng sinasalaysay

sarap basahing kwento, nobela, tula, sanaysay

dati, pabalat ay larawan ng mga artista

ngayon, napalitan ito ng mga ipininta

dati, animnapung pahina, ngayon, sandaan na

dati, lathala lang, ngayon, may bersyong internet pa

pinagmamalaki kong laki ako sa Liwayway

bata pa'y lagi nang bumibili nito si Tatay

bukod sa lansangan ay dito kami tumatambay

binabasa ang mga akdang napakahuhusay

ngayon ang ikasandaan nitong anibersaryo

nilathalang panitikan at kultura'y narito

sa agos ng kasaysayan ay naging saksi ito

kaytagal nang babasahin sa wikang Filipino

magasing pampamilya mula noon hanggang ngayon

nawa'y manatili kayong babasahin ng nasyon

magpatuloy pa sa ikadalawang daang taon

o ikalawang sentenaryo ay abutin iyon

nawa'y patuloy na sumikat ang bukang liwayway

na laging kasangga sa pagitan ng tuwa't lumbay

sa lahat ditong nagsusulat, mabuhay! mabuhay!

tanging alay sa inyo'y taospusong pagpupugay!

- gregoriovbituinjr.

11.06.2022

Pusang itim

PUSANG ITIM

kasalanan ba ng pusa kung kulay niya'y itim?

na dala niya'y kamalasan at pawang panimdim?

kabaligtaran ng liwanag, kaya siya'y dilim?

na para sa mapamahiin, dulot niya'y lagim!

sa mga liblib na pook, siya'y kinatakutan

sa panahong nangingibabaw ang kababalaghan

sa mga akda, ang kulay niya'y pinupulutan

ramdam nila ang lagim, sila'y pinupuluputan

Kanong si Edgar Allan Poe ay may kwentong "The Black Cat"

si Theodor Geisel ay may kwentong "The Cat in the Hat"

sa Pet Sematary ni Stephen King magugulat

may grupo sa Harry Potter, alaga'y pawang black cat

sa lumang panahon, ganyang paniwala'y palasak

walang sala ang pusa kung ganyan ipinanganak

kaya di siya dahilan kung iba'y napahamak

ang maglakbay sa putikan, sa kumunoy ang bagsak

pag nakita'y pusang itim, huwag ka nang magtungo

sa balak puntahan, baka malasin ka't maglaho

"black is beautiful", ika nga sa kabilang dako

ng ating mundo, kulay itim ay kasuyo-suyo

ayon sa agham, nanggaling ang balahibong itim

sa ama't ina nito, nagmula sa kanilang gene

kung saan nabuo ang sinasabing eumelanin

kung isang gene ay may itim, may itim din na kuting

- gregoriovbituinjr.

11.05.2022

Berdeng kandila

BERDENG KANDILA

berdeng kandila para sa mga namatay

nang bagyong si Paeng ay manalasang tunay

higit sandaan na raw ang nawalang buhay

kinuha ni Paeng nang ito'y manalakay

berdeng kandila sa kanila'y alay namin

bilang simbolo ng kapaligiran natin

na sa kapabayaan ay nagngingitngit din

kaya pag-usapan na ang laksang usapin

fossil fuel, natural gas, coal plants, iba pa

ay mga enerhiyang dapat itigil na

upang di na lumala pang lalo ang klima

sa renewable energy tayo'y mag-shift na

aming iniaalay ang berdeng kandila

sa alaala ng buhay na nangawala

epekto ng climate change sana'y maunawa

at palitan na ang sistemang mapanira

- gregoriovbituinjr.

11.01.2022

Pinaghalawan ng datos:

https://www.rappler.com/nation/severe-tropical-storm-paeng-death-toll-injuries-damage-missing-persons-november-1-2022/

Kandila

kandila para sa mga yumaong

mahal na sa piling nati'y nawala

ngayong Undas lalo na't nagbabagyong

dulot sa nasalanta'y baha't luha

kandila para rin sa walang puntod

desaparesidong di matagpuan

kung makita sila'y ikalulugod

nawa'y kamtin nila ang katarungan

- gregoriovbituinjr.

11.01.2022

Tanaga sa kandila

natumba ang kandilâ

at mesita'y nangitim

nangalabit nga kayâ

ang mga nasa dilim

umihip lang ang hangin

sa apoy na sumayaw

tila ba isang pain

sa gamugamong ligaw

- gbj.10.31.2022

Pilipisan

PILIPISAN

akala mo'y nirambol ang titik ng Pilipinas

para bang larong scrabble ng utak-matatalas

ngunit totoo, pilipisan ay salitang wagas

na sa ating lumang wika'y talagang mawawatas

pilipisan yaong magkabilang gilid ng noo

sa pagitan ng kilay at patilya ng buhok mo

nabanggit sa isang kwento ni Liwayway Arceo

na dakilang manunulat ng maiikling kwento

sinabing may gumuhit na ugat sa pilipisan

nang mapangiti ang ama sa anak sa usapan

salitang bihirang gamitin sa kasalukuyan

kaya bago sa pandinig at kaysarap pakinggan

sa Espanyol ay sentido, pilipisan sa atin

temple sa Ingles, sa Hiligaynon ay agigising

sa Sebwano'y agising at sa Waray ay sapiring

kimut-kimutan, malingmingan, at dungan-dungan din

dagdag na kaalaman habang nagbabasa-basa

lalo't bumabagyong sanhi ng baha sa kalsada

bahagi ng mukha'y di lamang noo, mata, tenga,

kilay, bibig, buhok, anit, baba, pilipisan pa

- gregoriovbituinjr.

10.29.2022

* mula sa kwentong "Maganda ang Ninang Ko" ni Liwayway A. Arceo sa kanyang aklat na "Mga Piling Katha", pahina 41

* mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 971

Magbasa ng kwento habang bumabagyo

MAGBASA NG KWENTO HABANG BUMABAGYO

kaylakas ng hangin, kaytindi ng bagyo

na ngalan ay Paeng, umaalboroto

habang giniginaw, kinuha ang libro

tinunghayan yaong maiikling kwento

samutsaring tinig na di madalumat

kung di maunawa't babasahing sukat

may kababalaghang tila nagdumilat

may totoong kwentong sa buhay ay lapat

pawang mga awtor nito'y kayhuhusay

na pawang kwentistang inidolong tunay

mga kwento'y batay sa aktwal na buhay

may katatakutang di ka mapalagay

pangalan ng isa'y si Washington Irving

Rosario De Guzman-Lingat, anong galing

kay Rabindranath Tagore, kwento'y gising

kay Liwayway Arceo'y di na humimbing

apat itong librong nasa aking tabi

habang bumabagyo't hangi'y humuhuni

sa pag-iisa man, sa lumbay sakbibi

aklat ay naritong tangi kong kakampi

- gregoriovbituinjr.

10.29.2022

* nasa larawan ang mga aklat na

Mga Piling Katha - ni Liwayway A. Arceo

Si Juan Beterano at Iba Pang Kwento - ni Rosario De Guzman-Lingat

The Legend of Sleepy Hollow and Other Short Stories - ni Washington Irving

Selected Short Stories - ni Rabindranath Tagore

Sagipin ang kalikasan

SAGIPIN ANG KALIKASAN

may awit nga noon, "magtanim ay di biro"

mahalaga pa rin ito't di naglalaho

halina't magtanim pa rin tayo ng puno

pagkat may dala itong pag-asa't pangako

ang aking mamay nga'y may kabilin-bilinan

noong nabubuhay pa't kami'y kabataan

protektahan natin ang ating kalikasan

huwag hayaang gawin itong basurahan

huwag malito na parang bola ng pingpong

na pabalik-balik lang, parito't paroon

sa bawat hakbang, dapat tiyak ang pagsulong

at sadyang tuparin ang niyakap na layon

tulad ng kalikasang dapat maprotekta

ang mga naninira'y dapat iprotesta

tulad ng fossil fuel, coal na nanalasa

lalo na iyang kapitalistang sistema

ang buting ambag sa kalikasan ay gawin

mga iba't ibang bansa'y magpulong na rin

ang isyu ng klima't basura'y talakayin

ang buhay ng tao't ng planeta'y sagipin

- gregoriovbituinjr.

10.28.2022