Kaplastikan

KAPLASTIKAN

pulos kaplastikan na sa ating kapaligiran

pulos plastik at upos sa dagat naglulutangan

sadyang kalunos-lunos na ang ganyang kalagayan

at ngayon ay bansa ng plastik tayong naturingan

sa isang editoryal nga'y Plastic Nation ang tawag

sa ating bansang may ilan pang gubat na madawag

kayrami raw nating, oo, nating basurang ambag

na tila sa ulat na ito'y di tayo matinag

ang nabanggit bang editoryal ay nakakahiya

na dahil sa plastik, tila ba tayo'y isinumpa

anong gagawin ng bansa upang ito'y mawala

aba'y magtulungan at magbayanihan ang madla

kayrami mang nagawa, di sapat ang Ocean Cleanup

paano bang kalinisan ng ilog ay maganap

ang Ilog Pasig, tingnan mo anong kanyang nalasap

habang tayo'y abalang kamtin ang abang pangarap

pulos plastik, pulos kaplastikan na ang paligid

pulos microplastic sa dagat pag iyong sinisid

ano bang dapat nating gawin, turan mo, kapatid

bago pa kaplastikan sa dilim tayo ibulid

- gregoriovbituinjr.

06.30.2021

* litrato mula sa Editoryal ng pahayagang Inquirer, petsang Hunyo 20, 2021

Magulong kapaligiran

MAGULONG KAPALIGIRAN

parang gulong ang buhay sa samutsaring dinanas

paikot-ikot, pasikot-sikot, pare-parehas

ramdam mong masalimuot ang bawat nilalandas

nilulutas ang mga suliraning di malutas

mula sa puno'y naglalagasan ang mga dahon

nakabitiw sa mga sanga't di na makaahon

sadyang ganito ba ang kalakarang parang kahon

isinilang, naging tao, mamamatay paglaon

subalit sa pagitan ng buhay at kamatayan

ay makadarama ng pag-ibig at kabiguan

ng kasiyahan, ng kapaitan, ng kalungkutan

di matakasan ang magulong kapaligiran

sa patutunguhan mo nga'y dadalhin ka ng gulong

nakabisikleta man o nakaawto'y susuong

sa balak puntahan, pangarap, saanman humantong

basta matumbok ang dinulot ng sariling dunong

- gregoriovbituinjr.

06.30.2021

* litratong kuha ng makatang gala sa Bantayog ng mga Bayani, Lungsod Quezon

Kontra-baha sa Provident Village

KONTRA-BAHA SA PROVIDENT VILLAGE

isang magandang balitang makabagbag-damdamin

na huli man at magaling sana'y magawa pa rin

higit sampung taon nang nakaraan nang bahain

ang Provident Village na talagang lumubog man din

nanalasa ang ngitngit ng Ondoy, kaytinding bagyo

lumubog sa baha ang buong subdibisyong ito

dalawampung talampakan, abot anim na metro

higit limampung tao umano'y namatay dito

at naganap ang bangungot sa ikalawang beses

nang manalasa ang mas matinding bagyong Ulysses

nitong nakaraang taon lang, bagyo'y naninikis

muling lumubog ang Provident, sadyang labis-labis

buti't may gagawin ang lokal na pamahalaan

nang di na maulit ang bahang di mo makayanan

higit isangdaang metrong bakod, ito'y lalagyan

kung bumagyo't umapaw ang ilog ay may haharang

kaytagal hinintay ang ganitong inisyatiba

salamat sa alkalde ng Lungsod ng Marikina

at sana'y matatag ang bakod na gagawin nila

upang di maulit ang mga bangungot at dusa

- gregoriovbituinjr.

06.29.2021

Mga pinaghalawan ng datos:

https://news.abs-cbn.com/nation/09/28/09/78-dead-devastated-marikina

https://newsinfo.inquirer.net/1360021/like-ondoy-all-over-again

Linisin ang Ilog Pasig

LINISIN ANG ILOG PASIG

di ligtas at marumi ang tubig sa Ilog Pasig

iyan ang sinambit ng marami't nakatutulig

pag naligo rito'y di lang basta mangangaligkig

pag nagkasakit ka pa'y sarili mo ang uusig

aba'y para kang naligo sa dagat ng basura

tulad ng trapong sa maraming lupa'y nanalasa

ang paglinis sa Ilog Pasig ba'y magagawa pa

marahil, kung magtulong tayong ito'y mapaganda

pulos basura, di naman basurahan ang ilog

kung anu-ano ang nakalutang at nakalubog

sa karumihan nga sa mundo ito'y napabantog

tayo'y walang magawa, sa puso'y nakadudurog

ngunit kailan pa ito malilinis, kailan

di lang basura kundi langis din ay naglutangan

mula pabrika't sasakyang pantubig na dumaan

di ito malilinis kung di ito sisimulan

halina't kumilos, bakasakaling may magawa

Ilog Pasig ay simbolo ng kultura ng bansa

walang malasakit sa ilog, sa tao pa kaya

ah, nais kong magboluntaryo't tumulong ng kusa

- gregoriovbituinjr.

Dito sa kagubatan

DITO SA KAGUBATAN

kayraming puno sa kagubatan

na bunga'y pipitasin na lamang

mga hayop ay nagmamahalan

at bawat isa'y nagbibigayan

oo, di sila tulad ng tao

na kabig doon at kabig dito

serbisyo'y ginagawang negosyo

ginto ang nasa puso ng tuso

naglalaguan ang mga puno

sana mga ito'y di maglaho

ngunit kung puputlin ng maluho

ay mabebenta saanmang dako

gubat ma'y kunin ng manunulsol

upang gawing silya o ataul

lalabanan ang gintong palakol

kagubata'y dapat ipagtanggol

buhay man iwi yaong kapalit

tahanan itong dapat igiit

bahay ng hayop, ibon mang pipit

huwag hayaang sila'y magipit

ah, mabuti pa rito sa gubat

kasamang hayop ay matatapat

na bawat bunga'y para sa lahat

at walang basta nangungulimbat

mamitas lamang ng bungangkahoy

habang nagsasaya pati unggoy

na sa baging ay uugoy-ugoy

pagong ay sa sapa naglulunoy

mga pagkain dito'y sariwa

luntiang gubat na pinipita

mga hayop na sadyang malaya

ay nabubuhay nang mapayapa

- gregoriovbituinjr.

06.28.2021

Wala mang kasangga

WALA MANG KASANGGA

sino sa inyo'y kakampi ko sa pag-eekobrik

pati na rin sa ginagawang proyektong yosibrik

wala bang kakampi sa kalikasang humihibik

dahil sino ba ako't upang kayo'y mapaimik

baka tingin kasi'y isa akong dakilang gago

mag-ekobrik ay gawain lang daw ng isang gago

namumulot daw ng plastik at upos ang tulad ko

subalit sa kalikasan ay may tungkulin tayo

kahit ako'y pinagtatawanan ng mga matsing

akong kaytagal na ring sinipa sa toreng garing

kahit nanlalait sila't pulos na lang pasaring

ang aking ginagawa'y tatapusin kong magaling

di pa rin ako sumusuko, wala mang kasangga

sa akin man ay nandidiri't nanliliit sila

dahil tinututukan ko'y pawang mga basura

na Inang Kalikasan ay mailigtas pa sana

marahil sa pangangampanya nito, ako'y palpak

kaya pinagtatawanan ng mga hinayupak

lalo't ginagawa'y proyektong walang kitang pilak

proyektong di nila pagkakakitaan ng limpak

mag-isa man, aking itutuloy ang adhikain

baka maunawaan lamang ang aking gawain

pag bagyo'y muling nanalasa, at tayo'y bahain

o maintindihan lang pag ako'y namatay na rin

- gregoriovbituinjr.

Pag may suloy na ang itinanim

PAG MAY SULOY NA ANG ITINANIM

patuloy pa rin akong nagtatanim ng pag-asa

lalo sa panahong ito'y apektado ang masa

sa lupit ng pandemyang dinulot ay pagdurusa

sa marami't di matingkalang pag-asa'y wala na

sa panahon ng pandemya'y natuto nang magtanim

sa mga walang lamang boteng plastik na nakimkim

sa puso't diwang ang kawalan ay di na maatim

naging magsasaka sa lungsod, huwag lang manimdim

buti't may mga suloy na ang mga tanim kong halaman

na tanda ng tiyaga at pag-asang inaasam

sana'y patuloy silang makarating sa tagpuan

hanggang biyayang mula sa tiyaga'y masumpungan

tara, tayo rin ay maging magsasaka sa lungsod

magtanim-tanim at urban farming ay itaguyod

tinitiyak kong ang inyong pamilya'y malulugod

lalo na't mamunga ang inyong pagpapakapagod

- gregoriovbituinjr.

06.10.2021

National Ballpoint Pen Day

Patuloy ang paggawa ng yosibrick

PATULOY ANG PAGGAWA NG YOSIBRICK

ngayong World Oceans Day, patuloy na nagyo-yosibrick

ang inyong lingkod dahil karagata'y humihibik

pagkat siya'y nalulunod na sa upos at plastik

kayraming basurang sa dagat na'y nagpapatirik

masdan mo kung anong nabibingwit ng mangingisda

pulos basura ang nalalambat imbes na isda

di ba't ganito'y kalunos-lunos, kaawa-awa

basura'y pumulupot na sa tangrib at bahura

kaya sa munting gawa'y di na nagpatumpik-tumpik

wala mang makapansin sa gawa't di umiimik

na marami nang tao sa mundo'y nag-eekobrik

at ngayon, pulos upos naman sa yosibrick project

masdan mo ang mga pantalan, liblib na aplaya

hinahampas-hampas ng alon ang laksang basura

habang wala tayong magawa sa ating nakita

marahil dahil di alam na may magagawa pa

plastik at upos ay isisiksik sa boteng plastik

pulos plastik, walang halo, ang gawaing ekobrik

upos ng yosi'y tinitipon naman sa yosibrik

baka may magawa upang dagat ay di tumitik

paulit-ulit na problema'y paano malutas

laksa-laksang basura'y talagang nakakabanas

ekobrik at yosibrik na pansamantalang lunas

ay pagbabakasakali't ambag kong nilalandas

- gregoriovbituinjr.

06.08.2021

World Oceans Day

Halina't tayo'y mag-ecobrick

HALINA'T TAYO'Y MAG-ECOBRICK

pulos single-use plastic ang mga pinagbalutan

ng maraming pagkaing naggaling sa pamilihan

itatapon na lang matapos mawala ang laman

ipinroseso sa pabrika't isang gamitan lang

aba'y ganyan lang ba ang silbi ng single-use plastic

di maresiklo, isang beses lang gamiting plastik

na nagpatambak sa laksang basura ng daigdig

ano bang lohika nito, sinong dapat mausig?

bakit gawa ng gawa ng plastik para sa madla

kung sa kapaligiran ito'y sumasalaula

baka may kalutasan ang problemang dambuhala

pagbabakasakali ang ecobrick na nagawa

patuloy pa rin tayong maghanap ng kalutasan

pagkat ecobrick ay pansamantalang kasagutan

habang walang ibang lunas, ito'y gawain naman

upang ating mapangalagaan ang kalikasan

isuksok ang ginupit na plastik sa boteng plastik

at patitigasin natin itong kapara ng brick

gawing istrukturang mesa o silya ang ecobrick

ginawa mang tahimik, ito ang aking pag-imik

- gregoriovbituinjr.

06.08.2021

World Oceans Day

Itapon ng tama ang mga gamit na facemask

ITAPON NG TAMA ANG MGA GAMIT NA FACEMASK

magtatag-ulan na raw muli, ayon sa balita

at sila'y nagpapaalala sa mga burara

mga basura'y babara sa kanal, magbabaha

bukod sa plastik, pati facemask ay malaking banta

di mo ba batid na palutang-lutang na sa laot

ang mga upos at plastik na nakabuburaot

baka madagdag pa ang facemask, lalong nakatatakot

sa basura'y maituturing na tayong balakyot

baka facemask ay nasa dagat na sa isang kisap

tao nga'y burara't pabaya pag ito'y naganap

napakapayak lang naman ng aming pakiusap

facemask ay wastong itapon nang walang pagpapanggap

sinong sisisihin sa facemask na naging basura

at kung saan-saan na lang ito nangaglipana

pag nagbaha't tumila ang unos, anong nakita

sa mga baradong kanal, pulos facemask na pala

baka pa makahawa ang facemask na itinapon

pag naglipana ang facemask, dagdag pa sa polusyon

mabuti pa'y ibigay sa city garbage collection

batid nila kung saan wastong itatapon iyon

- gregoriovbituinjr.

06.08.2021.

World Oceans Day

Tula sa World Oceans Day 2021

TULA SA WORLD OCEANS DAY 2021

karagatan na'y nalulunod sa upos at plastik

mga ito'y unti-unting nagiging microplastic

na kinakain na ng mga isdang matitinik

halina't dinggin mo ang dagat sa kanyang paghibik

nagsiksikan na ang basura sa bahura't tangrib

basura'y kayrami sa mga aplayang liblib

tila baga dambuhala itong naninibasib

sa daigdig nating  tahanang masakit sa dibdib

nilulunod natin ang karagatan sa basura

oo, nilulunod ng tao, may magagawa ba

kung magtutulungan pa ang tao't may disiplina

may magagawa pa upang dagat ay makahinga

sa ganang akin, ako'y nakiisa sa Ecobrick

na pandaigdigang liga ng mga nag-ekobrik

sa upos nga'y sinimulan din ang yosibrick project

nagsisiksik ng upos at plastik sa boteng plastik

kaya ngayong World Oceans Day, tayo'y muling magnilay

paanong sa susunod na henerasyon tutulay

ah, umpisahan muna sa panahon nating taglay

para sa kinabukasan ay kumilos nang sabay

- gregoriovbituinjr.

06.08.2021.

World Oceans Day

Kumain ng sapat at magpalakas

KUMAIN NG SAPAT AT MAGPALAKAS

Ayos bang pabigat ng pabigat ang iyong timbang?

Basta ba huwag kang maging pabigat sa tahanan?

Nagsisikap ka pa rin para sa kinabukasan

At ang mahal mong pamilya'y pinangangalagaan

Ngunit katawan mo'y alagaan mo ring mabuti

Baka pabigat ng pabigat ka'y di mapakali

At baka di ka na makalakad sa bandang huli

Tandaan mong ang pagsisisi'y laging nasa huli

Maya-maya lang ay pipitas na ng igugulay

Aba'y nagbunga rin ang malaon mong paghihintay

Tunay ngang nagbubunga rin ang bawat pagsisikhay

Upang sa pamilya'y di maging pabigat na tunay

Isda'y piprituhin, gulay ay isapaw sa kanin

Maya-maya pamilya'y salu-salo sa pagkain

Marami mang nakahain, sapat lang ang kainin

Upang di bumigat ang timbang na di kakayanin

- gregoriovbituinjr.

06.07.2021.World Food Safety Day

Kalatas sa aking mga apo, Liham 2

KALATAS SA AKING MGA APO, LIHAM 2

apo, Pandaigdigang Araw ng Kapaligiran

tuwing ikalima ng Hunyo, inyo ngang tandaan 

ito'y paalalang dapat din kayong makialam

upang alagaan ang daigdig nating tahanan

tingan ninyo, basura'y palutang-lutang sa laot

tulad ng mga plastik at upos na nagsisuot

sa mga bahura't tangrib, basura'y pumulupot

sa ngayon, mundong ito'y ganito ang inaabot

marami namang ginawa ang aming henerasyon

ngunit sadya yatang di sapat ang nagawa't misyon

mga isda nga'y microplastic na ang nilalamon

tao'y kakainin naman ang mga isdang iyon

nabubulok at di nabubulok, pinaghiwalay

habang sa pabrika, plastik pa'y nililikhang tunay

sa plastik na di mabulok, produkto'y nilalagay

hanggang ngayon nga sa nangyayari'y di mapalagay

henerasyon nami'y may ginawa para sa inyo

subalit tawad ay hingi pa rin naming totoo

dahil sa problemang iniiwan namin sa inyo

ngunit ipinaglaban din namin ang mundong ito 

nabigo kaming baguhin ang bulok na sistema

na sanhi ng kahirapan, pagdurusa, basura

tinapon sa mga ilog ang galing sa pabrika

lupaing ninuno'y sinisira ng pagmimina

sana sa inyong henerasyon ay may magbabago

pakiusap ko lang, sana'y may magagawa kayo

upang pangalagaan ang tahanan nating mundo

para naman sa henerasyong susunod sa inyo

- mula kay Tata Goryo Bituin

06.06.2036

May kontrata tayo sa daigdig

MAY KONTRATA TAYO SA DAIGDIG

may kontrata tayo sa daigdig nating tahanan

habang nasasaisip natin ang kinabukasan

ng ating bayan, ng lipunan, at kapaligiran

habang mga ibon ay nariyang nag-aawitan

may kontrata tayong pangalagaan ang paligid

upang sa basura'y di mangalunod at mabulid

alagaan ang kalikasan, huwag maging manhid

para sa kinabukasan ng lahat ng kapatid

may kontratang huwag gawing basurahan ang mundo

nagbarang plastik sa kanal ang sanhi ng delubyo

ang masamang ugaling tapon doon, tapon dito

o baka masisi pa'y populasyong lumolobo

may kontrata tayong dapat ayusin ang sistema

kundi man baguhin ito ng manggagawa't masa

mga ilog ang pinagtatapunan ng pabrika

na matagal nang ginagawa ng kapitalista

sa usaping climate justice, may Paris Agreement na

sa batas, may Clean Air Act tayo, may Clean Water Act pa

sa matitinding unos, nagiging handa ang masa

dapat nang itigil ang mapanirang pagmimina

may kontrata sa daigdig na di man natititik

ay huwag hayaang magkalat ang upos at plastik

alagaan natin ang kalikasang humihibik

at sa ekolohiya'y huwag magpatumpik-tumpik

- gregoriovbituinjr.

06.05.2021.World Environment Day

Isa pang tula ngayong World Environment Day

ISA PANG TULA NGAYONG WORLD ENVIRONMENT DAY

ngayong World Environment Day, taospusong pagbati!

sa kumikilos para sa pangkalikasang mithi

upang tahanang daigdig ay di namimighati...

laban para sa kapaligira'y maipagwagi

pagbati sa mga Climate Walker kong nakasama

pati rin sa Green Convergence, Alyansa Tigil Mina,

sa Ecowaste Coalition, Greenpeace, at Aksyon Klima, 

Kamayan Forum, at Climate Reality Project pa

sa World Wide Fund for Nature at sa Mother Earth Foundation,

sa Earth Island Institute, Save Philippine Seas, Haribon,

Waves for Water, Green Collective, at Green Thumb Coalition,

sa Green Research, Sagip-Gubat Network, kayrami niyon

sa Philippine Movement for Climate Justice na ang mithi

ay masaayos ang klima't isyu'y maipagwagi

kay misis, sa munti naming diyaryong Diwang Lunti,

ilan lang ang mga iyang sa labi'y namutawi

sa grupo o kaya'y partidong Makakalikasan,

Philippine Ethical Treatment of Animals din naman,

sa Ecobrick, sa Yosibrick project kong sinimulan,

paumanhin po kung may di nabanggit na samahan

ngayong World Environment Day, pagpupugay pong muli

magpatuloy tayo sa makakalikasang mithi

para sa kinabukasan natin, iba pang lahi

para sa kapaligiran, sa inyo'y bumabati

- gregoriovbituinjr.

06.05.2021.World Environment Day

* litratong kuha sa 3rd Philippine Environment Summit na ginanap sa Cagayan de Oro noong Pebrero 2020

Patuloy akong kakatha

PATULOY AKONG KAKATHA

patuloy akong gagawa

ng mula sa puso'y tula

magninilay at kakatha

bagamat minsan tulala

at nakalutang sa hangin

kahit ano'y babanggitin

anumang paksa't damdamin

anumang haka't hangarin

basta't magpatuloy lamang

sa paghahanda ng dulang

upang manggang manibalang

ay akin nang matalupan

para sa tangi kong misis

paksa man ay climate justice

o dalitang nagtitiis

sa gutom, hapdi at hapis

sa suporta nyo'y salamat

habambuhay magsusulat

sige lang sa pagmumulat

upang masa'y magdumilat

sa mga katotohanang

nasisira'y kalikasan,

wasak ang kapaligirang

dapat nating alagaan

kaya dapat nagsusuri

nagninilay, naglilimi

na habang namumutawi

sa labi ang bawat mithi

patuloy akong kakatha

ng mula sa puso'y akda

magninilay at tutula

ng pangkalikasang diwa

- gregoriovbituinjr.

06.05.2021

World Environment Day

Tulang handog ngayong World Environment Day

TULANG HANDOG NGAYONG WORLD ENVIRONMENT DAY

pagmulat nga'y naalala ang petsa't araw ngayon

nag-inat, papungas-pungas, saka biglang bumangon

kumusta ba ang lansangan, ang dagat sa pag-alon?

lulutang-lutang pa rin ba ang upos ng linggatong?

umuusbong ang mga pananim sa pasong plastik

na pinagtiyagaang itanim dahil pandemik

habang patuloy pa rin ang gawaing mag-ekobrik

na ginupit na plastik sa boteng plastik isiksik

anong dapat gawin upang di magbara ang kanal

dahil sa mga basurang itinapon ng hangal

sa kapaligiran man, may matututunang aral

na dapat ding magpakatao'y may magandang asal

mga edukado pa ba ang walang disiplina?

sapagkat tapon dito, tapon doon sa kalsada

kayrami nang lupaing sinira ng pagmimina

ilog pa'y pinagtatapunan ng kapitalista

ayaw nating malunod sa basura ang daigdig

na tahanan ng ninuno, kalaban, kapanalig

sa paglinis ng paligid, tayo'y magkapitbisig

at mga asal-burara ay dapat lang mausig

kayraming batas-pangkalikasan nang pinagtibay

na dapat aralin, basahin, mapagnilay-nilay

at ngayong World Environment Day, halina't magpugay

sa mga sa kalikasan nangangalagang tunay

- gregoriovbituinjr.06.05.2021

Sa kaarawan ni Kasamang Des

SA KAARAWAN NI KASAMANG DES

nakilala ko si kasamang Des sa bansang Pransya

doon sa Climate Pilgrimage nga'y aming nakasama

di mula sa Pilipinas nang makasabay siya

kundi mula sa ibang bansa at nag-aaral pa

gaano man kalayo ay kaytatag sa lakaran

mula Roma hanggang Paris ay kasamang humakbang

upang ikampanyang ang klima'y pansining tuluyan

ng maraming bansa't iba't ibang pamahalaan

tumitindi na ang klima, ang mundo'y umiinit

climate change ay pag-usapan at matugunang pilit

huwag tumaas ang lebel ng tubig kahit saglit

maraming islang lulubog pag patuloy ang init

hanggang Paris Agreement ay tuluyang mapagtibay

saksi kaming naroon sa Paris, may ngiting taglay

sa iyong kaarawan, kasamang Des, pagpupugay

magpatuloy ka sa mabuting adhika, mabuhay!

- gregoriovbituinjr.

06.04.2021

* Si Desiree Llanos Dee ng Greenpeace ay nasa dulong kaliwa ng litrato katabi ni dating Commissioner Yeb Saño ng Climate Change Commission, habang ako naman ay nasa ikalawa mula sa kanan.

Walang kalat sa unang araw ng buwan?

WALANG KALAT SA UNANG ARAW NG BUWAN?

tara, simulan natin ang unang araw ng buwan

nang walang kalat, nangangalaga sa kalikasan

ilang araw na lang at Araw ng Kapaligiran

salubungin natin ito ng may kahinahunan

walang kalat na mga basurang upos at plastik

at kung kinakailangan, tayo na'y mag-ecobrick

kabawasan din sa basura ang pagyo-yosibrick

plastik at upos ay isisiksik sa boteng plastik

alam nyo bang World Bicycle Day sa Hunyo ikatlo

World Environment Day na sa ikalima ng Hunyo

at World Food Safety Day naman sa Hunyo ikapito

dagdag pa ang World Oceans Day sa Hunyo ikawalo

unang araw ng buwan ay salubunging maayos

kung saan malinis ang paligid kahit hikahos

sa karagatan ay walang lumulutang na upos

tahanang daigdig ay inaalagaang lubos

- gregoriovbituinjr.

06.01.2021