Sa lilim ng puno

SA LILIM NG PUNO

matapos dumalo sa programang pangkalikasan

ay namasyal naman ang magsing-irog sa liwasan

mapuno, mahangin, kaysarap ng pananghalian

habang kung anu-ano lang ang napapag-usapan

nagyaya lang si misis na doon kami'y dumalo

pagkat isang ninang namin ang nagsalita rito

Earth Day iyon, tatlong taon na iyon, ang tanda ko

nakinig kami't maraming napag-aralang bago

kapwa suot ay lunting tshirt na may sinasabi

sa kanya'y kay Pope Francis, may-akda ng Laudato Si

akin naman ay panawagan ng Save Sierra Madre

nangangahulugang sa mundo, kami'y magsisilbi

kaysarap ng aming pahinga sa lilim ng puno

na pinag-usapan ay punong-puno ng pagsuyo

- gregoriovbituinjr.

* ang litrato'y selfie ni misis noong Earth Day 2018 sa Ninoy Aquino Wildlife sa Lungsod Quezon

Isa pang tula sa Earth Day 2021

ISA PANG TULA SA EARTH DAY 2021

"I am an ecobricker and a yosibricker," oo

iyan nga ang napili kong itatak sa tshirt ko

upang sabihing halina't gumawa tayo nito

nang kalikasan ay mapangalagaang totoo

kasama ko si misis sa paggawa ng ecobrick

kung saan aming ginugupit ang naipong plastik

sa boteng plastik nga'y talaga namang sinisiksik

upang sa kalaunan ay patigasing parang brick

saka nagawang ecobrick ay pagdidikitin pa

upang gawing istruktura tulad ng munting silya

at pagpatung-patungin ito nang maging lamesa

dapat talagang matigas nang makatayo sila

ginagawa ko rin ang yosibrik mula sa upos

bilang kampanyang basura itong dapat maubos

mga hibla nito'y anong produktong matatapos

oo, gawing produkto upang kumita ang kapos

at kung may pagkakataon ka'y iyong unawain

ang aming ginagawang ito't pag-aralan mo rin

nang ecobrick at yosibrick ay ating paramihin

mabawasan ang mga basura ang misyon natin

- gregoriovbituinjr.

Ngayong Earth Day 2021

NGAYONG EARTH DAY 2021

Earth Day ay nagpapaalala

ng tahanan nating daigdig

ito'y alagaang tuwina

punuin natin ng pag-ibig

walang coal plants na sumisira

sa atmospera nitong mundo

walang polusyong lumulubha

at sa baga'y umaapekto

nagkalat na ang mga plastik

dagat ay puno na ng upos

mag-ekobrik at magyosibrik

bakasakaling makaraos

bawal na basura'y masunog

baka hininga'y di tumagal

kalikasan na'y nabubugbog

anong nakita nating aral?

alagaan ang kalikasan

at tanging tahanang daigdig

mga sumisira'y labanan

at dapat lang namang mausig

- gregoriovbituinjr.

04.22.21

Kaunting tulong para sa kalikasan

KAUNTING TULONG PARA SA KALIKASAN

patuloy pa rin akong gumagawa ng ekobrik

na sa mga patay na oras ay nakasasabik

gupit ng gupit ng plastik ng walang tumpik-tumpik

upang tulungan ang kalikasan sa kanyang hibik

paulit-ulit ko mang sabihing naglipana

ang plastik na basura sa laot, bahay, kalsada

ngunit tila binabalewala ito ng iba

katwiran nga'y may trak na tagahakot ng basura

bukod sa paglikha ng ekobrik, may yosibrik din

na pawang upos ng yosi naman ang titipunin

at ipapasok sa boteng plastik, isa-isahin

ah, nakakadiri naman daw ang aking gawain

ngunit nais kong may maitulong sa kalikasan

ekobrik at yosibrik ang aking pamamaraan

ayokong malunod sa upos ang ating karagatan

ayokong maging basurahan ang mga lansangan

gawing mesa't upuan ang magagawang ekobrik

pag-isipan kung anong magagawa sa yosibrik

mahalaga'y matipon ang ating mga siniksik

baka naman may makita pang solusyon sa plastik

kaunting tulong lang naman ang aking ginagawa

kaya sana layuning ito'y iyong maunawa

kung tutulungan mo ako'y huwag ngawa ng ngawa

kung nais mong tumulong, halina't gawa ng gawa

- gregoriovbituinjr.

Ang polusyon

ANG POLUSYON

nakatalungko sa sulok

ang makatang tila lugmok

dahil nakasusulasok

na ang naglipanang usok

nakakasuyang polusyon

ay isang malaking hamon

anong dapat na solusyon

upang mawala paglaon

sadyang nakakatulala

ang usok na sumisira

sa mga baga ng madla

ang magagawa ba'y wala

huwag nating isantabi

ngunit isiping maigi

kung anong makabubuti

sa mundong sinasalbahe

tambutso'y laging linisin

mga coal plants ay alisin

dapat luminis ang hangin

na ating dapat langhapin

sa baga'y nakasisikip

ang polusyong di malirip

sana, mundo pa'y masagip

ikaw, anong nasa isip?

- gregoriovbituinjr.

* litratong kuha ng makatang gala habang naglalakad kung saan-saan

Ilang aklat sa kalikasan

ILANG AKLAT SA KALIKASAN

ilang aklat sa kalikasan

ang naroroon sa harapan

sana'y makabili rin naman

panlagay sa inyong aklatan

babasahing mahahalaga

sa kinabukasan ng masa

na mundo'y alagaan sana

ah, collectors' item talaga

bakit aalagaan natin

ang daigdig na tahanan din

ninyo at ng lahat sa atin

sa mga bata'y pamana rin

magandang basahin mo naman

Philippine Native Trees 1O1

upang inyo namang malaman

katutubong puno ng bayan

halina't magbasa ng aklat

na sadyang nakapagmumulat

may misyon kang madadalumat

na mundo'y alagaang sukat

- gregoriovbituinjr.

Di ko madalumat ang talinghaga

DI KO MADALUMAT ANG TALINGHAGA

di ko madalumat ang talinghaga

narinig ngunit di ko maunawa

kaya naroong napapatunganga

tila may panganib na nakaamba

may malaking unos bang paparating

bakit gitara'y di tumataginting

barya sa tibuyo'y kumakalansing

bakit nauso muli ang balimbing

maraming haka-hakang malalabnaw

mag-ingat sa dengge't maraming langaw

nagdidilim kahit araw na araw

titigan daw ang buwan, may lilitaw

may sinabi ang matandang makata

nang makahuntahan niya ang mada

bakit mga bulok ay nanariwa

bakit walang muwang ang bumulagta

isang balimbing ang nagtalumpati

partido raw nila ang magwawagi

ngingiti-ngiti lang ang mga pari

tila mga prayleng handang maghari

naglabasan muli ang mga ahas

tanda na bang uulan ng malakas

o muling maghahari ang marahas

na turing sa mamamayan ay ungas

ang talinghaga'y di ko maunawa

subalit sugat ay nananariwa

ngunit maghanda't parating ang sigwa

may pag-asa, huhupa rin ang baha

- gregoriovbituinjr.

Sagipin si Inang Kalikasan

SAGIPIN SI INANG KALIKASAN

naaalala ko ang tamis ng pag-iibigan

ng kabalyero at ng diwata ng kagandahan

animo'y asukal ang kanilang pagtitinginan

lalo't kanilang puso'y tigib ng kabayanihan

nais nilang si Inang Kalikasan ay masagip

mula sa kagagawan ng tao, di na malirip

pulos plastik at upos ang basurang halukipkip

tila magandang daigdig ay isang panaginip

kaya nagpasya ang dalawa, mula sa pag-ibig

tungo sa pangangalaga ng nagisnang daigdig

bawat isa'y dapat magtulungan at kapitbisig

mga nagdumi sa paligid ay dapat mausig

magandang daigdig ay kanilang tinataguyod

habang basura't upos sa aplaya'y inaanod

dapat kumilos, baguhin ang sistemang pilantod

bago pa sa laksang basura tao'y mangalunod

- gregoriovbituinjr.

Sa dibdib ng kagubatan

SA DIBDIB NG KAGUBATAN

nasa dibdib ng kagubatan ang kapayapaan

at ginhawang hinahanap-hanap ng mamamayan

subalit di ka magugutom, magsipag ka lamang

matatalisod mo lamang ang laksang gugulayin

sa mga puno'y may mga bunga pang makakain

subalit mag-ingat sa kumunoy na tatahakin

nagkalat din sa kagubatan ang mga ilahas

na hayop na binebenta ng mga talipandas

subalit kung magpabaya tayo, di sila ligtas

gubat para kay Florante'y madawag at mapanglaw

nang makatakas sa nambihag at doon naligaw

subalit nasagip ni Laura mula sa halimaw

tangi mong ambag ay alagaan ang kalikasan

ang mamumutol ng puno'y huwag mong hahayaan

subalit mag-ingat ka't baka ikaw ang balikan

halina't magtanim ng puno, mag-reporestasyon

upang may mapupugaran ang laksa-laksang ibon

subalit isabuhay kung ito na'y iyong misyon

- gregoriovbituinjr.

Tula sa kamatis

TULA SA KAMATIS

maraming salamat sa kamatis

bukod sa pampakinis ng kutis

at pantanggal ng umay at inis

panagip din sa gutom at amis

lalo't lockdown dahil sa pandemya

kaya sa opis lang nakatengga

paano lalamnan ang sikmura

kung sa palengke'y di makapunta

tatlong linggong lockdown ay kaybilis

mabuti na lang at may kamatis

na pinadala noon ni misis

ito'y tatlong linggong pagtitiis

nilagay sa ref kaya meron pa

sa araw-gabi'y ulam talaga

buti na lang at di nasusuka

o naumay, paulit-ulit na

minsan nga'y hilaw kong kakainin

o may kasamang toyo sa kanin

o di kaya'y bagoong o asin

o ito'y igigisa ko na rin

kaya salamat po sa kamatis

kasanggang tunay, walang kaparis

sa tatlong linggo kong pagtitiis

nasagip sa gutom, walang mintis

- gregoriovbituinjr.

Pag-iipon ng plastik upang gawing ekobrik

PAG-IIPON NG PLASTIK UPANG GAWING EKOBRIK

patuloy akong nag-iipon ng basurang plastik

di dahil ang mga binibili ko'y nakaplastik

hangga't maiiwasan, di magpapatumpik-tumpik

ngunit kayraming produktong sa plastik isiniksik

single-use plastic nga'y aking sinubukang iwasan

kaya may dalang ecobag pagpuntang pamilihan

mayroon ding bag na tela na isa ring lalagyan

ng bibilhin tulad ng gulay, tuyo't delata man

kaya hangga't kayang iwasan, iwasan ang plastik

subalit kung may plastik diyan, tayo na'y umimik

manita ng magalang, subalit di mabalasik

habang pinaplano rin ang paggawa ng ekobrik

ito'y gawaing pagbabakasakaling totoo

isiksik ang plastik sa maluluwag na espasyo

tulad ng boteng plastik kung wala nang laman ito

kung saan ginupit na plastik ay ipasok dito

isiksik ng todo rito't patigasing parang brick

huwag haluan ng anuman kundi purong plastik

maaaring gawing lamesa't silya ang ekobrik

pinagdikit na boteng plastik na talagang siksik

- gregoriovbituinjr.

Ilang babasahing pangkalikasan

ILANG BABASAHING PANGKALIKASAN

inipon ko ang ibinigay nilang babasahin

tungkol sa kalikasang dapat alagaan natin

sa mga tulad ko'y inspirasyon ito't aralin

kaya nais kong mag-ambag ng ganitong sulatin

bukod sa pagbabasa nitong mga nakasulat

ay isabuhay din natin ang anumang naungkat

at kung sang-ayon kayo sa nabasa't naurirat

halina't kumilos upang iba din ay mamulat

aralin anong dahilan ng nagbabagong klima

sa mga samahang pangkalikasa'y makiisa

kusang sumapi, kusang tumulong, kusang sumama

at itaguyod ang isang daigdig na maganda

pangarap na isang daigdig na walang polusyon

plantang coal at pagmimina'y isara na paglaon

bakit plastik at upos ay sa dagat tinatapon

bakit sa waste-to-energy ay di tayo sang-ayon

basahin ang Clean Air Act, ang Solid Waste Management Act, 

Toxic Substance, Hazardous and Nuclear Waste Control Act,

Anti-Littering, Pollution Control Law, Clear Water Act, 

bakit dapat nang tuluyang palitan ang Mining Act

inipon ko ang ibinigay nilang babasahin

tungkol sa kalikasang dapat alagaan natin

halina't ganitong sulatin ay ating namnamin

pagkat pawang may makabuluhang aral sa atin

- gregoriovbituinjr.

Patuloy ang paggawa ng ekobrik at yosibrik

PATULOY ANG PAGGAWA NG EKOBRIK AT YOSIBRIK

sa kabila ng lockdown ay patuloy ang paggawa

ng ekobrik at yosibrik kahit na walang-wala

makatulong sa kalikasan nga'y aking adhika

ito'y isa nang layuning nasa puso ko't diwa

nalulunod na sa upos ang ating karagatan

ikatlo sa pinakamarami'y upos na iyan

tambak na ang basurang tao ang may kagagawan

daigdig nating tahanan ay naging basurahan

kaya nagpasya akong huwag magpatumpik-tumpik

maggupit-gupit ng mga plastik at isisiksik

sa boteng plastik upang makagawa ng ekobrik

mga upos ng yosi naman para sa yosibrik

mga gawang sa kalikasan nakakatulong 

lalo na't nasa lockdown, panahong nakakaburyong

kung sakaling sa kolehiyo man ay nakatuntong

anong magagawa mo sa kalikasan, ang tanong

paano lulutasin ang basurang pulos upos

kabaliwan nga ba ang pageekobrik kong lubos

pagmasdan mo ang dalampasigan, kalunos-lunos

basura na'y naglulutangan, isda'y kinakapos 

mga ginagawang ito'y pagbabakasakali

na may magagawa pa upang basura'y mapawi

pagtataguyod din ng pagbabago ng ugali

upang ganda ng kalikasan ay mapanatili

- gregoriovbituinjr.

Magtipid sa tubig

MAGTIPID SA TUBIG

magtipid sa tubig, ang bilin sa akin ng guro

ngunit di ibig sabihin, huwag ka nang maligo

kundi imbes na shower, ang gamitin mo ay tabo

magtipid sa tubig, di tipirin, ito ang payo

at kung magsesepilyo naman, gumamit ng baso

ngunit huwag hayaang tulo ng tulo ang gripo

tanggalin mo muna ang tirang pagkain sa plato

baka kasi ito pa'y makabara sa lababo

pambuhos sa inidoro'y imbak na tubig ulan

planuhin ang gagawin, maglaba lang ng minsanan

huwag isa-isa ang paghugas sa kinainan

tipunin muna't isa lang ang maghuhugas niyan

pag tag-ulan na, dapat may dram o timbang panahod

na sasalo ng tubig-ulan galing sa alulod

pambuhos sa kasilyas, tubig itong nakabukod

pandilig din sa halaman at gulay sa bakod

ituro rin sa mga batang magtipid sa tubig

na mahal ang presyo nito, sa dibdib ay ligalig

paggamit ay planuhing maigi, magkapitbisig

ang mag-aaksaya nito'y dapat lamang mausig

- gregoriovbituinjr.

Kwadernong pangkalikasan 4

KWADERNONG PANGKALIKASAN 4

tubig ay huwag aksayahin

ang luntiang gubat ay damhin

lunting syudad ay pangarapin

mithing lunti sa mundo natin

salamat sa kwadernong lunti

sa panawagan nito't mithi

kalikasa'y mapanatili

na isang pagbakasakali

na marinig ng mamamayan

ang ating Inang Kalikasan

na puno ng dusa't sugatan

at dapat nating malunasan

tambak na ang basurang plastik

kaya ako'y nageekobrik

dagdag pa ang pagyoyosibrik

na tungkuling nakasasabik

ayusin ang basurang kalat

linisin sa layak ang dagat

nagkakalát sana'y malambat

habang di pa huli ang lahat

walang aayos ng ganito

kundi tayo ring mga tao

dapat nang ayusin ang mundo

at sistema'y dapat mabago

- gregoriovbituinjr.

Kwadernong pangkalikasan 3

KWADERNONG PANGKALIKASAN 3

magaling ang lumikha ng mga kwadernong iyon

mulat sila sa problema ng kalikasan ngayon

anong nangyari nang manalasa ang baha noon

anong epekto sa bayan, saan na paroroon

tatak-pangkalikasan sa kwaderno'y mapagmulat

ekolohiya'y suriin, kumilos tayong lahat

kalikasa'y alagaan, tayo'y hinihikayat

baguhin ang sistema sa mundo ang kanyang banat

tatak-pangkalikasan sa kwaderno'y mapang-usig

humihiyaw ang kalikasan, di natin marinig

kapitalismo'y mapanira, dulot ay ligalig

pagmimina, pagtrotroso, limpak na tubo'y kabig

dinggin ang tinig ng kalikasan, ang kanyang hiyaw

islogan sa kwaderno'y tila sa dibdib balaraw

mga nakasulat doon ay pawang alingawngaw

ng Inang Kalikasang ngayon ay pumapalahaw

maraming salamat, may mga ganitong kwaderno

na nagpapaalala sa mag-aaral, sa tao

na alagaan ang kalikasan, ang buong mundo

panawagang ito'y isabuhay nating totoo

- gregoriovbituinjr.

Kwadernong pangkalikasan 2

KWADERNONG PANGKALIKASAN 2

kalikasan ay alagaan natin

ito'y isang mahalagang tungkulin

na kung sa mundong ito'y dadanasin

ang kalamidad ay mabawasan din

tatak-pangkalikasan sa kwaderno

ay tagapagpaalala sa tao

na huwag magpapabaya sa mundo

kung di man, maging handa sa delubyo

kayrami nang nakaranas ng Ondoy,

ng Yolanda, na unos ang nagtaboy

sa atin sa tahanan, ay, kaluoy

dati'y may bahay ay naging palaboy

nagbabago't nagbabaga ang klima

sa pagharap dito'y handa ka na ba?

polusyon sa kalusugan ng masa

tubig na kaymahal, naaaksaya

paalala sa kwaderno'y kaygaling

na sa masa'y talagang nanggigising

islogan sa kwaderno'y ating dinggin

kalikasan ay alagaan natin

- gregoriovbituinjr.

Kwadernong pangkalikasan 1

KWADERNONG PANGKALIKASAN 1

mga kwadernong iyon ay binili ko kaagad 

sapagkat kalikasan yaong sa akin bumungad

bumunot sa bulsa, sana'y di kulang ang pambayad

pinili ko'y mga pangkalikasang sadyang hangad

bumili muna ng lima dahil kulang ang pera

sana'y di agad maubos, sana'y makabili pa

bukas pa mababalikan ang kwadernong kayganda

kinabukasan nga bumalik, binili'y anim pa

ang balak ko rito'y pangregalo sa inaanak

upang habang maaga'y mamulat sa tinatahak

alagaan ang kalikasan, bundok, ilog, lambak

upang malunasan ang sugat nitong nagnanaknak

oo, dahil sa tao, may sugat ang kalikasan

dahil paligid natin ay ating dinudumihan

dahil daigdig natin ay ginawang basurahan

dahil plastik ay naglipana na kung saan-saan

mga kwaderno'y nagtataguyod at nagmumulat

upang kalikasan ay alagaan nating sukat

upang di malunod sa mga basura sa dagat

sa lumikha ng kwaderno'y marami pong salamat

- gregoriovbituinjr.

Kalinisan

Kalinisan

doon sa lugar ko sa Maynila'y may kasabihan

"Kung hindi mo kayang linisin ang kapaligiran,

huwag mo na lang dumihan," sana'y naunawaan

ng mahilig magkalat kahit sa mismong tahanan

madaling intindihin ang payak na pangungusap

kaydaling unawain ng payak na pakiusap

sa sentido komon ay singlinaw ng puting ulap

subalit nalalabuan ang mga mapagpanggap

sa opisina man ng paggawang tinitigilan

tinitiyak naming malinis ang kapaligiran

may basurahan, walis na tambo't tingting at daspan

kung may pinagkainan ay linisin at hugasan

kung galit tayong gawing tapunan ang ating bansa

ng mga basura ng dayo, kumilos ng kusa

gawin ang dapat, pag may isyu'y dapat laging handa

upang sa sarili man lang ay di kahiya-hiya

- gregoriovbituinjr.