Imbudo para sa pageekobrik

mas madali nang magpasok ng ginupit na plastik

sa maliliit na bunganga nitong boteng plastik

gamit ang imbudo upang plastik ay maisiksik

upang bumilis ang trabaho sa pageekobrik

kaya nang makita ko ang imbudo sa groseri

kasama ko si misis, ito'y amin nang binili

at dahil na rin sa imbudo, mas nakawiwili

ang gawaing pag-eekobrik, ako mismo'y saksi

noon, natatapon sa sahig ang mga ginupit

na plastik, ngayong may imbudo, kaydaling isingit

walang nahuhulog na plastik lalo't maliliit

tila mas may inspirasyon sa panahong malupit

panahong kaylupit dahil sa kwarantina't COVID

kaya sa pageekobrik ang buhay nabubulid

subalit ayos lang habang may trabaho pang lingid

hintay pa ang patawag, magsimula pag nabatid

- gregoriovbituinjr.

Huwag magtapon ng basura sa karagatan

kayganda ng payo sa kwadernong aking nabili

kwadernong dapat gamitin ng mga estudyante

madaling maunawaan, sadyang napakasimple

halina't basahin: "Do not throw garbage into the sea."

pakatitigan mo pa ang mga dibuho roon

isdang may plastik sa tiyan pagkat kumain niyon

kahihinatnan ng tao pag nangyari'y ganoon

kakainin natin ang isdang plastik ang nilamon

nabubulunan na nga ang karagatan sa plastik

kagagawan iyon ng tao, dagat na'y humibik

paano malulutas ang basurang inihasik

ng tao sa dagat, kilos, huwag patumpik-tumpik

ngunit ngayong nananalasa ang coronavirus

lumaganap muli ang plastik, di na mabatikos

ngunit sino bang lulutas sa problema'y aayos

sa daigdig na sa plastik nalulunod nang lubos

hangga't di pa huli ang lahat, tayo'y magsigalaw

bago pa tayo balingan ng plastik na halimaw

plastik ay di nabubulok, tila ito balaraw

sa ating likod, kumilos na tayo, ako, ikaw

- gregoriovbituinjr.

Pageekobrik muli

isang linggo rin akong tumigil na mag-ekobrik

di dahil walang plastik kundi dama'y tumitirik

pulos iyon na lang, araw-gabi nang nagsisiksik

kahungkagan ng buhay-kwarantina'y dumidikdik

tila ba pageekobrik ko'y isang pagmumukmok

damang kahungkagan sa akin nakapagpalugmok

ang kahungkagang ito'y nakasisira ng tuktok

bagamat di ko masabing sa puso'y umuuk-ok

pageekobrik na ito'y magandang adhikain

nabubulunan sa plastik ang ilog, dagat natin

dahil nga sa coronavirus, balik-plastik pa rin

kampanyang anti-plastik ay tila ba natigil din

subalit ngayon, sinimulan ko muling maggupit

ng maraming plastik na naiipon kong malimit

hungkag man ang dama'y mageekobrik pa ring pilit

magekobrik hangga't sa kwarantina'y nakapiit

- gregoriovbituinjr.

Sa ika-25 anibersaryo ng Mining Act sa bansa

aba'y pangdalawampung anibersaryo na pala

nitong Mining Act sa bansa, ano bang nangyari na

batas na nagwasak sa paligid, buhay, kultura

wasak na bundok, lupang minina'y may lunas pa ba

di ba't ang ating kapaligiran ay napinsala

pati mapagkukunan ng tubig na'y nasisira

puno't pananim, katutubo'y apektadong lubha

nangyari sa Boac noon ay isang halimbawa

bakit tuwang-tuwa kayong minimina ang bundok

biktima rin ba kayo ng kapitalismong hayok

ilang kabundukan na ba ang kinalbo ang tutok

dahil sa mina, ilang buhay na ang nangalugmok

kayraming pinalayas sa lupa nilang sakahan

batbat ng karahasan sa mga lupang minahan

bansa'y pangalawa na sa kayraming pinapaslang

buhay ng environmental defenders nga'y inutang

noon, bakit pinayagang magmina ang dayuhan

ngayon, bakit payag na payag ang pamahalaan

madaling pasunurin ng negosyanteng gahaman

tila wala nang pakialam sa kapaligiran

di ba't mas mahalaga pa ang tao kaysa tubo

bakit sinisira ang lupain ng katutubo

bakit winawasak ang mga lupaing ninuno

bakit lupang minina'y hinuhugasan ng dugo

tama na, sobra na, ang Mining Act ay palitan na

ang panawagan namin ay panlipunang hustisya

tulad ng ginawa noon ni Secretary Gina

minahang sumira ng kalikasan ay isara

- gregoriovbituinjr.

* kinatha at inihanda ang tulang ito para sa pagkilos sa DENR ngayong araw, 09.28.2020

https://news.mongabay.com/2020/03/the-fight-goes-on-for-opponents-of-a-philippine-mine-given-a-new-lease-on-life/

https://news.abs-cbn.com/focus/07/05/16/beyond-responsible-mining-in-the-philippines

https://mb.com.ph/2020/08/03/denr-to-anti-mining-groups-dont-mix-up-issue-of-insurgency-and-environment/https://www.worldpoliticsreview.com/articles/26506/fleeing-violence-the-philippines-anti-mining-activists-are-trapped-in-a-waiting-game

https://www.alyansatigilmina.net/single-post/2020/09/25/Press-Statement-Pandemics-are-linked-to-mining-and-climate-change

Dalhin mo ang basura mo

"Bring your trash with you when you leave" ang nasa karatula

ang basura mo'y di itatapon, dadalhin mo na

kaya ba ng dibdib mo ang ganitong disiplina?

na basura mo'y basura mo, dapat mong ibulsa

"Return packaging materials to the store of purchase."

ang bilin ba nilang ito sa palagay mo'y labis?

pinuntahan mo'y "garbage-free zone", di ka ba nainis?

di ba't kaygandang sariling basura'y iniimis?

tama bang basura mo'y sa bulsa muna isuksok?

ganitong gawi ba'y masisikmura mong malunok?

ihiwalay ang nabubulok sa di nabubulok

magsunog ng basura'y bawal, nakasusulasok

"Kung di mo kayang maglinis, huwag ka nang magdumi."

ang biling ito sa bayan at sarili'y may silbi

di ba't ang malinis na lugar ay nakawiwili?

"Tapat ko, linis ko" ay islogang dulot ay buti

- gregoriovbituinjr.

Basura

Basura

masdan mo't kayrami pa ring nagtatapon sa kalye

wala bang naninita kaya sila'y nawiwili?

kung di mo kayang maglinis, huwag ka nang magdumi

di ba't ganitong panuntunan ay napakasimple?

itapon mo ang basura mo sa tamang tapunan

ibulsa muna kung walang makitang basurahan

di ba't ang mundo o bansang ito'y ating tahanan?

bakit mo naaatim na tahanan mo'y dumihan?

bakit simpleng disiplina'y di mo pa rin magawa

para kang dagang anong saya nang wala ang pusa

subukan mo kayang maging magandang halimbawa

na mga basura mo'y binubukod mo pang tama

ang nabubulok sa hindi'y iyong paghiwalayin

maeekobrik mo pa ang plastik na iipunin

ang papel ay maaaring ibenta't kikita rin

nabubulok ay ibaon sa lupa't pataba rin

iresiklo mo ang basurang kayang maresiklo

may karatula pa ngang "Basura mo, linisin mo!"

at mayroon ding paalalang "Tapat ko, linis ko!"

mga simpleng payo lamang ito't kayang kaya mo

- gregoriovbituinjr.

Bakit dapat malinis at tuyo ang ekobrik?

natirang sarsa sa balutang plastik ay kaytindi

kaya hugasan at tanggalin ang basurang kayrami

at patuyuin itong nalutan ng ispageti

upang iekobrik, ito ang aking sinasabi

imbes itapon sa basura'y gupit-gupitin

ang malinis at tuyong plastik nating sisiksikin

sa boteng plastik na dapat tuyo't malinis man din

bakit dapat tuyo't malinis? aking sasagutin

kung may tira-tirang kanin, latak, amag o sarsa

doon sa ekobrik, may mabubuhay na bakterya

paano kung ekobrik ay ginawang istraktura

tulad halimbawa'y plano nating silyang panlaba

ekobrik mo'y gawing brick na sadyang patitigasin

pulos plastik ang laman, walang bato o buhangin

upang maging silya, pitong ekobrik pagdikitin

ng silicon sealant na sa dugtungan, kaytibay din

kung may bakterya, silya mo'y madaling masisira

unti-unti nilang sisirain ang iyong gawa

baka sa paglalaba mo'y mabigatan, magiba

masasaktan ka o kaya'y pag naupo ang bata

kung di man silya o lamesa ang iyong gagawin

kundi ipandidispley mo lamang sa iyong hardin

basa't maruming plastik ay maieekobrik din

kaya depende sa plano saan mo gagamitin

- gregoriovbituinjr.

Ang tindig ng tibak-kalikasan

kung ako ba'y basurero'y may kaibigang tunay?

o pandidirihan ang tulad kong animo'y bangkay?

wala na bang dangal kung sa kalikasan inalay?

ang iwing buhay pagkat dito na nagpakahusay?

nag-isip ako ng rason sa aking ginagawi

na magkalat ng basura'y mali't nakamumuhi

environmental activism ang tanim kong binhi

sa puso't diwa ng kababayan at di kalahi

maraming tulad ko saanmang panig ng daigdig

at sa kanila ako'y nakikipagkapitbisig

di man sila kaibigan, kakilala, kaniig

ngunit sa misyon at prinsipyo, sila'y kapanalig

"Walang Planet B!", daigdig natin ay alagaan

"Walang Planet B!" ang tindig ng tibak-kalikasan

environmental activism ang paninindigan

para sa kasalukuyan at sa kinabukasan

- gregoriovbituinjr.

Hibik ng makatang magbabasura

bagamat ngayon ako'y lagalag na basurero

habang nasa kwarantinang walang kita't trabaho

naggugupit ng plastik upang iekobrik ito

nagsisipag pa gayong wala namang pera rito

bagamat abala rin sa iba pang ginagawa

tulad ng pag-atupag sa pahayagang Taliba

na dalawang beses isang buwan nalalathala

pagkat sa pagsusulat naroon ang puso't diwa

gagawa ng tula, kwento, sanaysay, at ekobrik

sipag ko'y kita nilang araw-gabi nagsisiksik

sa boteng plastik ng pinaggupit-gupit kong plastik

na ang tanging pahinga'y ang pagtangan sa panitik

ganyan ang buhay nitong makatang magbabasura

kaya laging abala sa panahong kwarantina

kung makakawala lang sa lockdown ay gagawin na

at nang makahanap naman ng trabaho pang iba

magkatrabaho sana ang basurerong lagalag

trabahong may sahod upang sa pamilya'y may ambag

datapwat ngayon ay sa ekobrik pa nagsisipag

at sa kwaderno'y nagsusulat, di pa rin panatag

- gregoriovbituinjr.

Makakalikasang misyon ang pageekobrik

parami ng parami ang mga basurang plastik

wala bang katapusan ang paglalambing ng lintik

kaya ako'y patuloy pa rin sa pageekobrik

di rin ito matatapos hangga't may isisiksik

di dapat natitigil kaya dapat may gumawa

lalo't pagsagip sa kalikasan yaring adhika

kayhirap ding mag-ekobrik, baka di ka matuwa

ang misyong ito'y dapat nasa iyong puso't diwa

ang pag-eekobrik ko'y di pampalipas-oras lang

ayoko kasing pulos salita ng salita lang

nais kong makitang may ginawa't pinagpawisan

may produktong ekobrik na sadyang pinagsikapan

plastik lang iyan, basura, bakit mo iniipon

tanong ng isa sa kabaliwan ko raw na iyon

ngunit kung sa laot, mga plastik na'y nilalamon

mabuting na-eekobrik, ito na'y aking misyon

- gregoriovbituinjr.

Nagkalintog dahil sa gunting

madalas ding kasama ang lintog sa sakripisyo

dahil sa pagkadikit ng gunting sa daliri ko

habang nageekobrik, gupit doon, gupit dito

upang nagupit sa bote'y maisiksik ng todo

maglintog man sa daliri'y patuloy sa paggawa

na para sa kalikasan animo'y mandirigma

na sa labanan anumang sugat ay balewala

nasa gitna man ng sagupaang di humuhupa

tumalima agad nang kalikasan na'y humibik

mga isda raw sa laot, kinakain na'y plastik

kanal na'y nagbabara't lansangan na'y nagpuputik

kaya heto't kinakampanyang tayo'y magekobrik

magkalipak man sa palad sa pag-ekobrik niyon

magkalintog man sa daliri sa gawaing iyon

balewala ang sugat basta't makamit ang layon

na para sa kalikasan ay gagawin ang misyon

- gregoriovbituinjr.

* lintog - tagalog-Batangas sa paltos

* lipak - tagalog-Batangas sa kalyo

Pag-iipon ng balutan ng tabletas

oo, iniipon ko ang balutan ng tabletas

isasama sa plastik na gugupitin ko bukas

oo, tama ka, sa ekobrik nga'y di ito ligtas

ipapasok sa boteng plastik, ekobrik ang labas

kayraming balutan ng tabletas na nakita ko

may gamot sa sakit at may bitamina rin dito

sayang kung ibasura lang, plastik din naman ito

sa ekobrik isama pag ginupit ko nang todo

tabletas nga ang iniinom ng mga maysakit

na nais malunasan ang katawang nagigipit

nais gumaling, kontrahin ang sakit na kaylupit

iinom sa tamang oras nang gumaling ding pilit

habang ako naman ay iipunin ang balutan

ng tabletas bago pa mapunta sa basurahan

sabi lang sa kanilang ako'y may paggagamitan

iyon pala ito'y ieekobrik kong tuluyan

- gregoriovbituinjr.

Ang gunting na iyon

kaytagal ko ring nakasama ang gunting na iyon
higit limang buwan ding kasa-kasama maghapon
sa paggupit-gupit ng mga plastik kong tinipon
na ipapasok ko sa boteng plastik na naipon

halos ganyan na araw-gabi itong ginagawa
habang may pandemya kaysa naman nakatunganga
ang gunting na iyong nagsilbi't kasangga kong pawa
habang nageekobrik ng kusa sa aking lungga

ang gunting na iyong talagang kaylaki ng silbi
sa panahon ng pandemyang di ako mapakali
para sa kalikasan, dito ako nawiwili
kaya patuloy sa pageekobrik araw-gabi

salamat sa gunting na iyong aking nakasama
sa mag-aanim na buwan na ngayong kwarantina
sa higit dalawampung ekobrik, nagsilbi siya
salamat sa gunting na hanggang ngayon ay buhay pa

- gregoriovbituinjr.

Paglilinis ng pinulot na basurang plastik

noong una nga'y sadyang nakakadiri talaga

ang basta mamulot na lang ng plastik na basura

baka may uod, pagkaing panis, o tira-tira

na baka nga magpabaligtad sa iyong sikmura

subalit lahat ng iyon ay nilunok ko na lang

alang-alang sa kalikasan, nawala ang yabang

may dignidad pa rin naman pagkat di salanggapang

mas nakakasuka ang trapo't pusong halang

sa aking daraanan ay naglipana ang plastik

isa-isa kong pinupulot na animo'y sabik

nawala na ang pandidiri't di mawaring hibik

kung bunga ang plastik sa lansangan, sa bunga'y hitik

pagdating sa bahay, sinabunan ko't nilinisan

ginupit isa-isa't nilinis ang kabuuan

binanlawan, patutuyuing buong gabi naman

upang ihanda sa pag-ekobrik kinabukasan

at bukas, ieekobrik ang plastik na malinis

na ipapasok sa boteng iba't iba ang hugis

masayang maggugupit, kamay man ay nagtitiis

sa lintog subalit hinahayaan na ang amis

- gregoriovbituinjr.

Pamumulot ng basurang plastik

"Bakit mo ba pinupulot ang basura ng iba?"

sabay tingin sa akin, ang nagawa ko'y mali ba?

di man niya iyon sinabi'y aking nakikita

ang puna sa gilid ng kanyang mapungay na mata

aba'y tama naman siya't tunay na may katwiran

"tapat ko, linis ko," sabi doon sa kalunsuran

"basura mo, itapon mo," huwag lang sa lansangan

bakit nga ba kalat ng iba'y kukunin ko naman?

subalit ako'y isang makakalikasang tibak

environmental activism ang sa puso't utak

na kalikasan ay huwag tuluyang mapahamak

sagipin ang kalikasan laban sa mga tunggak

para sa ekolohiya, sa puso'y natititik

alagaan ang kalikasan, tipunin ang plastik

na nagkalat, gupit-gupitin at ating isiksik

sa boteng plastik at patigasing bilang ekobrik

kita ko sa daang kayraming plastik na nagkalat

ayokong nakatanghod lang, pupulutin ang bawat

naglipanang plastik bago pa mapunta sa dagat

bago kainin ng isdang sa basura nabundat

- gregoriovbituinjr.

Iligtas ang isda't karagatan mula sa plastik

panahon ng lockdown, stay-at-home, walang labasan

walang trabaho't kita, sa loob lang ng tahanan

sadyang ibang-iba ang kalagayang nakagisnan

animo'y naghihintay lang ng abang kamatayan

mabuti't aking natutunan ang pageekobrik

na may layon para sa kalikasang humihibik

nilululon ng isda sa laot ay pulos plastik

kaya paggawa ng ekobrik ay nakasasabik

kayhirap na pulos plastik na lang ang mabibingwit

dahil tao'y pabaya, kaya ganyan ang sinapit

ng mundong tahanang ginawang basurahang pilit

kaya pagmasdan mo ang kalikasang nagigipit

para ka bang tagapagligtas ng isda sa laot

gayong isang tao kang di dapat nakalilimot

na kalikasang ito'y di dapat maging bangungot

na kalikasang ito'y buhay ang idinudulot

- gregoriovbituinjr.

Muling mageekobrik

muli na namang kumatas sa diwa ang adhika

upang kalikasan ay muli nating maalaga

matapos mailibing ang ekobrik na nagawa

ngayon naman ay muling mag-uumpisa sa wala

nilibing sa hagdang bato ang ekobrik kong likha

upang magsilbing sagisag nang tao'y maunawa

na ang kalikasan ay tahanan din nating pawa

kaya bakit tayong tao ang dito'y kakawawa

panibagong ekobrik na naman ang gagawin ko

matapos naming ibaon doon sa hagdang bato

ang dalawampu't isang ekobrik nitong Agosto

katapusan ng buwan, gagawa muling seryoso

narito't nag-ipon muli ng mga boteng plastik

at mga plastik na balutang gagawing ekobrik

lilinisin at guguputin, saka isisiksik

ang nagupit sa bote't patitigasing parang brick

- gregoriovbituinjr.

Sagipin ang Ilog Balili

Sagipin ang Ilog Balili

sulat sa karatula'y "Hinagpis ng Ilog Balili"

"Ibalik ninyo ang kalinisan at kagandahan ko!"

dahil pag ito na'y namatay ay walang hahalili

kaya ngayon pa lamang ay sagipin ito ng tao

nagsalita na ang Ilog Balili, naghihinagpis

pagkat sa kagagawan ng tao, dama'y mamamatay

nagsusumamo na siya pagkat di na makatiis

tao ang sumira, tao rin ang sa kanya'y bubuhay

huwag nating pagtapunan o gagawing basurahan

ang ilog na itong nagbibigay-buhay at pag-asa

daluyan ng malinis na tubig, isda'y naglanguyan

kaysarap pakinggan ng agos nitong tila musika

sagipin ang Ilog Balili, ito'y ating buhayin

istriktong patakaran dito'y dapat maisagawa

alagaan na natin ang ilog, tuluyang sagipin

pag nagawa ito'y isa nang magandang halimbawa

- gregoriovbituinjr.

08.03.2020

* Ang nasabing karatula'y nalitratuhan ng makata sa Km. 3, La Trinidad, Benguet, malapit sa boundary ng Lungsod ng Baguio at bayan ng La Trinidad.

Paglilibing ng ekobrik sa hagdang bato

higit limang buwan ding ginawa ko ang ekobrik

sa panahon ng kwarantina'y naggupit ng plastik

limang buwang higit na sa boteng plastik nagsiksik

at pinuno ang bote't pinatigas na parang brick

ekobrik na'y inilagay sa aming sinemento

na nasa dalawampung ekobrik na ginawa ko

tila graba sila sa tigas pag tinapakan mo

at ipinalaman sa paggawa ng hagdang bato

ang puwitan ng ekobrik ay sadyang inilitaw

upang disenyo sa hagdang bato'y iyong matanaw

kaygandang pagmasdan sa tag-ulan man o tag-araw

pag nakita ng iba'y may aral na mahahalaw

pageekobrik ay nakatulong sa kalikasan

pagkat plastik ay di na napunta sa basurahan

di na rin lumutang sa ilog, sapa't karagatan

kundi nalibing na sa ekobrik doon sa hagdan

- gregoriovbituinjr.